بر اساس گزارشات رسیده ایران با کاهش غنی سازی اورانیوم با درجه خلوصی که برای تولید سلاح هسته ای ضروری است و غرب نگران استفاده از آن برای تولید سلاح هسته ای است، موافقت کرده است. جزئیات این توافق اعلام نشده است و دیپلمات های غربی در تائید عقب نشینی جمهوری اسلامی از موضع قبلی خود محتاط بوده اند.
دور دیگری از مذاکرات هسته ای میان ایران و شش قدرت بزرگ جهانی، شامل آمریکا، روسیه، آلمان، فرانسه، بریتانیا، فرانسه و چین در این هفته انجام خواهد شد تا شاید به بن بست چندین ساله بر سر مساله هسته ای ایران پایان بدهد.
هر دو طرف از ابراز امیدواری بیش از حد به مذاکرات 15 و 16 اکتبر خودداری کردند. این اولین دور مذاکرات پس از انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری ایران و قول او برای یافتن راه حلی برای مساله هسته ای است.
قدرت های بزرگ خواهان آن هستند که جمهوری اسلامی غنی سازی با درجه خلوص بالا را، که تامین کننده مواد قابل تبدیل سریع به سوخت هسته ای است، متوقف کند. تهران می گوید اورانیوم را صرفا برای تولید برق غنی سازی می کند تا پاسخگوی مصرف برق جمعیت رو به افزایش خود باشد و نیز در تولید برخی ایزوتوپ ها برای مصارف پزشکی از آن استفاده کند.
در اولین روز مذاکرات، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران گفت تهران آماده است به مساله بازدیدهای ناظران آژانس هسته ای سازمان ملل پاسخ گوید و به آن ها اختیار بازدیدهای وسیع تری بدهد.
او در پاسخ به سئوالات خبرنگاران گفت موارد مرتبط با غنی سازی اورانیوم در پیشنهاد ایران به تدریج انجام خواهد شد.
وی گفت: “هیچ یک از این موارد در قدم اول انجام نمی شود ولی در مراحل کار گنجانده شده است.”
نحوه زمان بندی امتیازاتی که ایران ارائه می دهد و مراحل لغو تحریم های غرب، مساله مهم رسیدن به هرگونه توافقی میان طرفین است. مقامات غربی تکرار کرده اند که ایران باید غنی سازی 20 درصدی را متوقف کند ولی ایران می گوید این امر پس از لغو برخی تحریم ها مقدور خواهد بود.
یک دیپلمات غربی گفت: “ولی آیا اکنون به این مرحله رسیده ایم؟ خیر. ولی باید به مذاکره ادامه بدهیم.”
اسرائیل، دشمن دیرینه ایران، از قدرت های بزرگ خواسته است در مذاکره با ایران سخت گیر باشند و خواستار تعطیلی کامل غنی سازی اورانیوم به منظور لغو تحریم ها شده است. ولی از تکرار احتمال حمله نظامی به ایران، درصورت بی اثر بودن دیپلماسی، خودداری کرده.
ویلیام هیگ، ویر خارجه بریتانیا، در سفر خود به توکیو گفت کشورهای غربی تمایلی به سرعت بخشیدن به لغو تحریم ها ندارند وهرگونه تغییری در تحریم ها منوط به اقدامی عملی از سوی ایران است.
وی گفت: “ما امروز در وضعیتی نیستیم که تغییری در تحریم ها بدهیم. تحریم ها باید ادامه یابد. تحریم ها بخشی از سازوکار آوردن ایران پای میز مذاکره است.”
دیپلمات های دو طرف از اظهار نظر در مورد مذاکرات، به دلیل حساسیت موضوع، خودداری کرده اند: در تهران تندروهای محافظه کار نگران محدود شدن برنامه هسته ای و عقب نشینی در این زمینه هستند و در واشنگتن نیز محافظه کاران از برداشتن هر یک از تحریم ها اکراه دارند.
ولی دیپلمات ها اذعان دارند که ایران نسبت به گذشته پیشنهادات مشخص تری ارائه داده، تا حدی که مذاکره کنندگان ایرانی از انتشار پیشنهادات قبل از بازگشت آن ها به تهران نگران بوده اند.
جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در صفحه فیس بوک خود گفت رازداری شانس موفقیت مذاکرات است.
او گفت: “هر چه اخبار درز کرده از مذاکرات کمتر باشد، نشان از اهمیت و جدی بودن بیشتر مذاکرات و احتمال بیشتر رسیدن به نتیجه دارد.”
دیپلمات ها گفتند سایر پیشنهادات ایران مربوط به روند “اعتمادسازی” شامل توقف غنی سازی 20 درصدی و احتمال تبدیل ذخیره اورانیوم غنی شده 20 درصدی ایران به سوخت قابل مصرف در راکتور هسته ای بوده است.
لیکن برخی مقامات ایران گفته اند توقف کامل هر گونه غنی سازی اورانیوم “تحت هیچ شرایطی” مورد قبول ایران نخواهد بود.
این مقامات در واقع خواسته گروه های محافظه کار آمریکا و اسرائیل را، مبنی بر تعطیلی کامل غنی سازی اورانیوم، رد کردند.
اکثر ایرانی ها، از هر گرایش سیاسی که باشند، داشتن انرژی هسته ای را معادل حاکمیت ملی، مدرن گرایی و عنصری برای برابری با غرب می دانند.
خبرگزاری روسیه به نقل از این مقام گفت: “گذشته از تعلیق غنی سازی 20 درصدی، ممکن است سناریوهایی دیگری هم برای محدود کردن تعداد سانتریفیوژ ها در نظر بگیریم. ولی این کار مستلزم برداشتن قدم های عینی از سوی طرف مقابل است که فعلا نشانه ای از آن به چشم نمی خورد.”
ایران غنی سازی اورانیوم را در سال های اخیر به شدت گسترش داده و اکنون دارای 19000 سانتریفیوژ است. در حال حاضر 10400 سانتریفیوژ از این تعداد به غنی سازی فعال اختصاص دارند.
داشتن این تعداد سانتریفیوژ، که در هر زمان می توان از آن برای گسترش غنی سازی استفاده کرد، به ایران توان چانه زنی بیشتری را با قدرت های بزرگ داده است.
انتخاب روحانی در ماه ژوئن به عنوان رئیس جمهور ایران باعث خوش بینی غرب به کاهش تنش بر سر برنامه هسته ای ایران شد.
ایران، کشوری شیعه با 75 میلیون جمعیت اکنون به شدت خواهان لغو تحریم هایی است که اقتصاد این کشور را فلج کرده و درآمدهای نفتی آن را به 60 درصد قبل رسانده و ارزش پول آن را نیز به نصف کاهش داده است.
منبع: جروزالم پست - 15 اکتبر 2013
