انتشار اخبار مربوط به خوراکی‌های ناسالم و مواد غذایی تقلبی، پایان ندارد و هر از چندگاهی هشداری در مورد یکی از آنها صادر می‌شود تا دایره انتخاب غذایی شهروندان تنگ‌تر و تنگ‌تر شود. این بار هم نوبت به عسل رسیده و مدیرعامل اتحادیه سراسری زنبورداران اعلام کرده، همه عسل‌هایی که زیر ۲۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند، تقلبی بوده و بدون حضور زنبور تهیه شده‌اند.
به گفته عفت رئیسی سرحدی، مدیرعامل اتحادیه سراسری زنبورداران ایران، امسال به دلایلی مانند عدم بارش به موقع و وجود ریزگرد‌ها، برداشت عسل به شدت کاهش پیدا کرده و از ۱۳. ۵ تا ۱۴ کیلو در هر کندو به ۳ تا ۵ کیلوگرم رسیده است.
او قیمت انواع عسل طبیعی را بین ۴۰ تا ۶۰ هزار تومان اعلام کرده و توضیح داده دو نوع دیگر عسل هم وجود دارد. در یکی از این نوع عسل‌ها، به زنبور مخلوط آب و شکر خورانده می‌شود و در این حالت ممکن است زنبورداران حتی تا ۸۰ کیلوگرم هم از یک کندو، عسل برداشت کنند.
اما نوع دیگری هم هست که با قیمتی در حدود ۱۷ تا ۱۸ هزار تومان به فروش می‌رسد، و در آن اساسا زنبور عسل دخالتی ندارد و با گلوکز و اسانس ساخته شده است.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران همچنین از افزایش تخلفات در مورد تولید عسل خبر داده است: “کنترل کیفی عسل باید زیر نظر یک دستگاه باشد، اما در حال حاضر کنترل کیفی این محصول زیر نظر چند دستگاه است، ضمن اینکه سازمان ملی استاندارد، استاندارد اجباری عسل را به استاندارد تشویقی تغییر داده و همین امر سبب افزایش تخلفات در زمینه تولید عسل شده است.”
عسل، برنج، آب معدنی، گوجه فرنگی، سیب و خمیر مرغ مواد خوراکی ای هستند که در دو ماه گذشته نسبت به مصرف گونه‌های تقلبی آنها هشدار داده شده است. این هشدارها از سوی مقامات رسمی عنوان شده اما اگر دایره این هشدارها را به یک سال اخیر افزایش بدهیم با لیست بلندبالایی مواجه خواهیم شد. ضمن اینکه عموما پیش از تایید رسمی آلودگی این مواد غذایی، تا مدت‌ها شایعاتی در بین مردم جریان داشته که سرانجام به حقیقت پیوسته است. اما آیا هیچ کدام از این اعترافات و هشدارها به نتیجه‌ای هم رسیده است؟ در ادامه به مرور چند مورد خواهیم پرداخت.
عسل تقلبی و راه دشوار شناخت آن
در مورد عسل‌های تقلبی آخرین اظهارنظر مربوط به رییس سازمان ملی استاندارد است. نیره پیروزبخت در ابتدای آذر ماه اعلام کرد که مسئولیت نظارت بر عسل، به عهده وزارت جهاد کشاورزی است و سازمان ملی استاندارد در این رابطه نقش و اطلاعی ندارد.
در همان روزها مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع کنترل غذا و دارو، عسل را یکی از خوراکی‌هایی دانست که بیشترین تقلب در آن صورت می‌گیرد و توضیح داد عسلی هم که با خوراندن قند به زنبور تهیه می‌شود، شاید غیرایمن نباشد اما ارزش تغذیه‌ای ندارد.
اما تقلب در عسل به همین موارد ختم نمی‌شود و بنا به گفته زهره جمالی، کارشناس آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو، برخی از واحدهای بسته بندی اقدام به عملیاتی از قبیل حرارت دادن (به منظور ایجاد رنگ تیره مطلوب، رفع کدورت و ایجاد شفافیت) و یا افزودن جوهر لیمو (به منظور جلوگیری از شکرک زدگی) می‌کنند که این موارد منجر به آسیب جدی در بافت عسل می‌شود.
در آبان ماه هم خبر رسیده بود که یک کارگاه تولید عسل در بابل کشف شده که در آن یک تن عسل تقلبی درحال آماده سازی و ۳۴ کیلو عسل تقلبی آماده فروش وجود داشته است. هیچ آماری از سایر کارگاه‌های مشابه در کشور و میزان حضور عسل تقلبی در بازار وجود ندارد.
در شرایطی که نهادهای ناظر هم بر سر نظارت روی این ماده ارزشمند غذایی با هم اختلاف دارند، گویا خود مصرف‌کنندگان باید حواسشان باشد تا عسل تقلبی نخرند. از سویی تشخیص اصل مرغوب از تقلبی هم بسیار دشوار است، به ویژه وقتی در بسته‌بندی‌های دربسته باشد. اما اگر امکان تست وجود داشته باشد، یک راه نسبتا مطمئن برای شناخت عسل خوب، این است که آن را داخل یک لیوان آب سرد ریخت. اگر قطره‌های عسل حل نشدند و ته لیوان ته‌نشین شدند، عسل اصل است. اما اگر عسل در آب حل و ذرات آن به صورت رشته‌هایی در آب ناپدید شدند، احتمال اینکه آن عسل تقلبی باشد بیشتر است.
گوجه‌فرنگی، گران و هورمونی
امسال هم با آغاز فصل سرما، قیمت گوجه‌فرنگی بسیار اوج گرفت و حتی به دعواهای سیاسی هم راه پیدا کرد(صفحه یک روزنامه وطن‌امروز). اما مشکل فقط قیمت نبود بلکه در شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی، شایع شد که از یک ماده هورمونی برای بزرگ و پررنگ شدن گوجه‌های موجود در بازار استفاده شده است. این شایعه خیلی زود تایید شد و رییس سازمان حفظ نباتات کشور در هفته پایانی آذر ماه توضیح داد: “گاز اتیلن (اتفون) با نام تجاری Finish که از کشور چین وارد می شود، نوعی ماده شیمیایی هورمونی است که از آن برای عمل آوری برخی محصولات از جمله گوجه فرنگی استفاده می شود. هم اکنون هورمون اتفون به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و وزارت جهادکشاورزی و سازمان حفظ نباتات تاکنون مجوزی برای واردات این ماده شیمیایی به کشور صادر نکرده‌اند.”
محمدعلی باغستانی میبدی گفته بود که این موضوع توسط مسئولین وزارت بهداشت تحت پیگیری است تا مصرف این ترکیب را برای گوجه فرنگی تایید کنند.
اما چند روز بعد، مدیر روابط عمومی سازمان غذا و دارو عنوان کرد که مصرف این ماده به طور رسمی در نامه ۳۰ شهریور ماه این سازمان خطاب به سازمان حفظ نباتات، ممنوع اعلام و به صراحت به سم ایجاد شده توسط این هورمورن برای انسان و موجودات آبزی اشاره شده است.
پس از آن، این موضوع هم به بایگانی سپرده شد و مشخص نشد که گوجه‌فرنگی هورمونی کدام است و راه دستیابی به انواع سالم این محصول پرمصرف چگونه است.
سیب با طعم پارافین
سیب پارافینی هم یکی از موضوعات مورد توجه شهروندان در ماه‌های گذشته بود و پای یکی از چهره‌های سینمایی را هم به ماجرا باز کرد(فیلم اعتراض مهناز افشار به پارافینی بودن سیب‌ها).
پس از آن عکس‌ها و فیلم‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد برای درخشان شدن سیب‌ها، آنها را با پارافین آغشته کرده‌اند. تا در نهایت حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت موضوع را تایید کرد و از مردم خواست میوه‌هایی مثل سیب را با پوست مصرف نکنند.
او اضافه کرد: “مصرف مواد شیمیایی بر روی میوه‌ها مشکل جدیدی نیست، در واقع سال‌هاست که از مواد شیمیایی بر روی میوه‌ها استفاده می‌کنند، معمولا کمتر محصولی یافت می‌شود که از سم و کود در آن استفاده نشده باشد.”
علی اکبر سیاری، معاون وزیر بهداشت هم در تایید این تخلف گفت: “کشاورزان جزو زحمتکش ترین اقشار جامعه هستند و متاسفانه این موضوع نیز به آنها سرایت کرده است و برای اینکه سیب و نارنگی زیباتر دیده شود، روغن پارافین را داخل گونی سیب‌ها می‌ریزند.”
به گفته او، “پارافین خود بسیار مضر است، چه برسد به گریس و وازلین که جزء خطرناک ترین روغن‌‌ها محسوب می‌شوند.”
اما سخنگوی اتحادیه بارفروشان از خود و کشاورزان رفع اتهام کرد و گفت: “بار سیب تحویلی میدان مرکزی میوه و تره‌بار به مغازه‌های سطح شهر کاملا سالم است و هرگونه تغییر در سلامت آن پس از تحویل به مغازه‌ها صورت می‌گیرد.”
بالاخره هم مشخص نشد که متخلف کیست و چگونه باید به تخلف او رسیدگی کرد اما توصیه مقام ارشد وزارت بهداشت این بود که سیب‌ها قبل از مصرف، با دقت شسته شوند و پوست آنها جدا شود.
اسکلت مرغ در سوسیس و کالباس
خمیر مرغ، فرآورده‌ای بود که مصرف آن در آذر ماه امسال از سوی سازمان ملی استاندارد ممنوع اعلام شد. اما مدیرعامل شرکت تعاونی تولیدکنندگان فرآورده‌های گوشتی ایران با او مخالف بود. چرا که این تولیدکنندگان مدت‌هاست با مجوز سازمان دامپزشکی از خمیر مرغ در سوسیس و کالباس استفاده می‌کنند و گرانی گوشت قرمز باعث شده تا این دسته از سوسیس و کالباس‌ها خریداران بسیاری داشته باشند.
خمیر مرغ، محصولی است که به صورت فشرده و مایع از مرغ به دست می‌آید اما آن چه که امروزه در ایران برای استحصال آن رایج است، استفاده از گوشت مرغ نیست! خبرآنلاین گزارش داده که خمیر مرغ تهیه شده در کشور، مایعی است که از اسکلت باقیمانده از مرغ‌ها که از رستوران ها و مرغ فروشی های سطح شهرجمع آوری می شود. با این اوصاف دیگر نباید به آن خمیرمرغ بگوییم و بهتر است خمیر اسکلت یا ضایعات نامیده شود. آن بخشی هم که از مرغ کامل بدست می آید، از مرغ های تخمگذاری (در صنعت به آنها مرغ هلندی یا مادر می گویند) تهیه می شود و خمیر حاصل از این مرغ ها، سرشاراز باقیمانده امعاء و احشاء آنهاست.
سازمان دامپزشکی اما طرفدار تدوام استفاده از خمیر مرغ بود و کمتر از یک ماه بعد این سازمان اعلام کرد که در جلسه مشترک با سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد مشترکا به این تفاهم رسیده‌اند که استفاده از خمیرمرغ مانعی ندارد و مجاز است.
سازمان غذا و دارو هم ترجیح داد به این ماجرا ورود نکند و تنها اعلام کرد: “تولید این محصول به وزارت بهداشت هیچ ارتباطی نداشته و هیچ گاه درباره تولید آن اظهار نظر نخواهد کرد”.
به این ترتیب خمیر مرغ هم دوباره مهمان سفره‌های شهروندان شد.
