ماه آینده، حسن روحانی اولین سالگرد ریاست‌جمهوری خود را در خیابان پاستور جشن می‌گیرد. اما اگر تا آخر این هفته توافقی در وین صورت نگیرد، جشن او کامل نخواهد بود. تندروها مترصد شکست او هستند و روحانی برای دفاع از تعهدات خود نیاز دارد توافقی را در زمینه ای هسته ای به نتیجه برساند.
این فشار روی جان کری وزیر خارجه آمریکا و دیپلمات‌های این کشور که روز یکشنبه برای تقویت مذاکرات به وین آمدند نیز سنگینی می‌کند. اما این موضوع برای روحانی و گروه او اضطراری‌تر از باراک اوباماست که تلاش دارد یک دستاورد سیاست خارجی از خود به ارث بگذارد.
در ایران تصمیم‌گیرنده نهایی رهبر این کشور، آیت‌الله خامنه‌ای است. او بر خلاف این‌که با انتخابات به مقام خود نرسیده و یک مقام ارشد مذهبی است، می‌تواند سرنوشت مذکرات را یک شبه علیه روحانی بگرداند. فعلا به نظر می‌رسد او از گروه مذاکره‌کننده روحانی که ریاست آن‌را محمدجواد ظریف، وزیر خارجه بر عهده دارد، حمایت می‌کند. این دیپلمات تحصیل‌کرده آمریکا خود را دنباله‌روی خامنه‌ای معرفی کرده اما همچنین به روحانی اعتماد دارد و در نظر مردم نیز محبوب است.
مخالفان توافق بخاطر حمایت خامنه‌ای سکوت کرده‌اند. از جمله آنها، سعید جلیلی مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای است که نتوانست ایران را حتی ذره‌ای به راه‌حل نزدیک کند. جلیلی و متحدانش به سختی می‌توانند خشم خود را از رفتار روحانی با غرب پنهان کنند.
روحانی یکسال پس از رسیدن به قدرت دستاوردهای فوق‌العاده‌ای داشته است که یکی از آنها پایان دادن به هشت سال تخاصم مقام پیشینش، محمود احمدی‌نژاد با جهان بوده است.
او همچنین اولین رهبر ایرانی بود که با گفتگوی تلفنی تاریخی با اوباما، با یک رهبر آمریکایی مستقیما صحبت کرد.
اما تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران هنوز پابرجاست و تقریبا به رغم توافق اولیه، دست‌نخورده باقی مانده و با این‌که روحانی تورم را کاهش داده، سوءمدیریت دوران احمدی‌نژاد را کاهش داده و در عموم مردم تا حدی امید ایجاد کرده، ولی هنوز باید کارهای زیادی انجام دهد.
چالش بزرگ روحانی، در کنار توافق هسته‌ای و پایان تحریم‌ها، افزایش آزادی‌های اجتماعی و آزادی مخالفان، فعالان و روزنامه‌نگاران زندانی است. شکست در مذاکرات هسته‌ای ایجاد اصلاحات داخلی را اگر غیرممکن نکند، بسیار دشوار می‌سازد.
در همین حال تندروها هم بیکار ننشسته‌اند. قوه قضاییه و سپاه پاسداران فشار خود بر هنجارهای اجتماعی و فرهنگی را شدید، روزنامه‌نگاران بیشتری را دستگیر و احکام سنگینی برای فعالان و مخالفان صادر کرده‌اند.
اقلیت‌های مذهبی و قومی هنوز با تبعیض مواجه‌اند و وعده روحانی برای برداشته شدن ممنوعیت فیسبوک و توییتر هنوز عملی نشده است. رهبران مخالفان، میرحسین مومسوی و مهدی کروبی هنوز در حصر خانگی بسر می‌برند.
آیت‌الله خامنه‌ای 25 سال است که در قدرت است و کلید پایان دادن به بن‌بست هسته‌ای را در دست دارد.
او هفته گذشته عنوان کرد به گروه مذاکره‌کننده روحانی اعتماد کامل دارد اما در همان سخنرانی دست آنها را با تعیین موضع ایران بست: او خواستار افزایش توان برنامه غنی‌سازی اورانیوم شد تا کشورش بتواند سوخت راکتور را خودش تولید کند. این گفته کار مذاکره‌کنندگان برای مصالحه را سخت کرد و به روحانی اجازه نمی‌دهد در وین ادعای پیروی کند.
روشن نیست که قصد رهبر ایران خراب کردن مذاکرات بوده یا این‌که می‌خواسته بین خود و آنها فاصله بیندازد.
منبع: گاردین - 13 ژوئیه
