تغییر موازنه قدرت ایران و آمریکا

نویسنده

‏ اسکات پترسون ‏

مجموعه ای از رویدادها در منطقه خاورمیانه، در حال تغییردادن موازنه قدرت منطقه ای ‏میان ایران وایالات متحده هستند. به نظر می رسد آرایش «محور مقاومت»، به رهبری ایران ‏در برابر ایالات متحده واسرائیل و متحدان غربی آن کشور در حال توسعه است، هرچند ‏پیدایش فرصت های جدیدی نیز برای برقراری صلح می تواند روند بازی را به نفع ایالات ‏متحده سوق دهد.‏

هفته گذشته سوریه و اسرائیل در حالی خبر ازسرگیری گفتگوهای صلح با میانجی گری ترکیه ‏را، برای اولین بار پس از هشت سال اعلام کردند، که هر یک پا را از خطوط قرمز مورد ‏نظر فراتر نهاده اند. عده کمی انتظار پیشرفت های سریع در این زمینه دارند. معذالک، این ‏واقعیت که یک هم پیمان استراتژیک ایران و همچنین یک متحد شبه نظامیان ضد اسرائیلی ‏حزب الله و گروه حماس در غزه، به دیدار اسرائیل شتافته است، خود حکایت از احتمال وقوع ‏تغییرات بالقوه دارد.‏

رمی خوری- رئیس موسسه سیاست بخش دولتی و روابط بین الملل دانشگاه آمریکایی بیروت ‏در لبنان، گفت: «یک رقابت در جریان است؛ یک مبارزه ایدئولوژیک، که خود را در قالب ‏جنگ های نظامی و از طریق واسطه ها نشان می دهد. به این سادگی نیست که گفته شود این ‏یک مقابله ایران وآمریکاست، بلکه این دو تنها دو قطب نمادین از کلیه گروه های متنوع ‏هستند.»‏

پیشنهاد ایران ‏

در حالی که اخبار گفتگوهای سوریه و اسرائیل به گوش می رسد، اقدام ایران در ارسال نامه ‏ای خطاب به بان کی مون- دبیر کل سازمان ملل- برای ارائه آنچه «بسته پیشنهادی برای ‏مذاکرات سازنده» خوانده می شد، بر سر زبان ها افتاد. ‏

این پیشنهاد می گوید ایران مصمم به آغاز گفتگوها درباره مسائل مختلف است: از برنامه ‏هسته ای گرفته تا «دستیابی به صلح در منطقه ای که از بی ثباتی، نظامی گری، خشونت و ‏تروریسم رنج می برد» همچنین گفته شده که ایران به «مردم فلسطین در یافتن یک طرح ‏فراگیر» که «با دوام، دموکراتیک و عادلانه» باشد کمک خواهد کرد. منظور یک توافق ‏کارآمد با اسرائیل است، که البته به این وضوح در متن پیشنهاد نوشته نشده است. ‏

یک اندیشمند سیاسی از تهران که نخواست نامش فاش شود گفت: «این یک تحول بزرگ در ‏سیاست خارجی است. من فکر می کنم آنها جدی هستند. این یک تمایل به مصالحه است که در ‏وهله اول، نشأت گرفته از اعتماد به نفس است. آنها فکر می کنند در لبنان به پیروزی رسیده ‏اند و در عراق تا حد زیادی موفق بوده اند. در مساله هسته ای هم اوضاع گره خورده است و ‏زمان خوبی است که از خود نرمش و سازش بیشتری نشان دهند.»‏

این تحلیلگر می گوید ایران احتمالاً گوشه چشمی هم به انتخابات آتی ایالات متحده دوخته است. ‏او می گوید: «این بخشی از یک رویکرد کلی است … که به عنوان پیش درآمدی به رئیس ‏جمهور بعدی نشان بدهد می توان روی مسأله ایران کار کرد. اگر شما جدی باشید و با احترام ‏با ایران برخورد کنید… ممکن است طرف مقابل هم همین کار را بکند.»‏

تحلیلگران در بیروت و تهران می گویند بعید است ایران در صدد ممانعت از صلح سوریه و ‏اسرائیل برآید. ایران علیرغم مشاجرات همیشگی با اسرائیل، اغلب اعلام می کند هرگونه ‏صلحی که را مورد قبول فلسطینیان قرار بگیرد، زیر سوال نخواهد برد. ‏

در همین حال بنجامین بن الیزر، وزیر امور زیربنایی اسرائیل گفت: «صلح با اسرائیل سبب ‏در هم شکستن شرایط فعلی خواهد شد، زیرا ایران را منزوی ساخته و حزب الله را خاموش ‏می کند. ما درباره یک صلح واقعی صحبت می کنیم، از پایانی بر مخاصمات و بازگشایی ‏مرزها. و اسرائیل آماده پرداختن بهای این صلح و همزیستی با سوریه است.»‏

البته بعید به نظر می رسد دولت ضعیف المرت از عهده عملی کردن این انتظارات برآید.‏

توبی داج، کارشناس موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک لندن، می گوید: «تنها راه جدا ‏کردن تهران از دمشق، باز پس دادن تمامی بلندی جولان به سوریه است. بر اثر این اقدام ‏اوضاع بهتر و متفاوت می شود و مجموعه پیروزی های حزب الله، دمشق و تهران رفته رفته ‏کم فروغ تر به نظر خواهند رسید.»‏

سه خط موازی

گذشته از همه این اوصاف، اولویت حزب الله در برتری داخلی لبنان است، اولویت سوریه هم ‏منطقه جولان، در حالی که اولویت ایران تسلط منطقه ای است. ‏

داج می گوید: «شما سه خط موازی دارید… حزب الله، سوریه و ایران. آنها به طور متقابل به ‏هم وابسته و پشتیبان یکدیگر هستند اما امیال آنها متفاوت است. شکل گرفتن محور نیازمند ‏منافع مشترک است. اگر شما در واشنگتن نشسته بودید، … برای اقدام علیه محور به دنبال ‏تفاوت منافع می گشتید نه اشتراک منافع.» ‏

در همین حال، بشار اسد رئیس جمهور سوریه هفته جاری در پارلمان انگلستان گفت روابط ‏این کشور با ایران تضعیف نخواهد شد. به نقل از یک منبع نزدیک به رویترز، او گفت: «اگر ‏اسرائیل بخواهد روابط ایران و سوریه را زیر سوال ببرد، در اینصورت سوریه هم می تواند ‏روابط اسرائیل را با کشورهای دیگر خصوصاً ایالات متحده زیر سوال ببرد.»‏

آیت الله علی خامنه ای رهبر عالی ایران هم در دیدار با خالد مشعل، رهبر حماس گفت به ‏برکت حضور نظامی فلسطینیان، «رژیم صهیونیستی در نازل ترین موقعیت خود قرار دارد.»‏

از سوی دیگر، شیخ حسن نصرالله رهبر حزب الله لبنان نیز در هفته جاری گفت در هشت سال ‏گذشته از زمان عقب نشینی اسرائیل، مذاکرات « حتی نتوانسته یک وجب از خاک لبنان را ‏بازگرداند»- تنها مبارزه بوده که پیروزی را به همراه داشته است.‏

آقای نصرالله گفت: «دو آرزو وجود دارد: آرزوی لبنانی ها و آرزوی آمریکایی ها. رویای ‏لبنانی از یک تابستان آرام و صلح آمیز سخن می گوید، و رویای آمریکایی از یک تابستان ‏گرم حرف می زند.» او اضافه کرد: «بگذاریید به آرزوهای خودمان جامه عمل بپوشانیم و نه ‏به رویای دشمنان مان.»‏


منبع: کریستین ساینس مانیتور- 30 مه ‏