هر سال شروع فصل گرما، موعد اجرای طرح‌هایی است که نظارت بر پوشش، “ارشاد” و تنبیه آنهایی که حجاب اسلامی را رعایت نکرده‌اند، در برمی‌گیرد. در تازه‌ترین خبرها سخنگوی وزارت کشورگفته است که با توجه به نزدیک بودن فصل گرما، این وزارتخانه با همکاری نیروی انتظامی، برنامه‌هایی برای اجرایی کردن طرح عفاف و حجاب و امر به معروف و نهی از منکر دارد.
مفید کیایی نژاد، نماینده و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هم در گفت‌وگو با روز از موافقت خود با از سرگیری گشت‌های ارشاد می‌گوید و دانشگاه آزاد را به دلیل نوع پوشش “دانشگاه آزاد از اسلام” می‌نامد.
وزارت کشور از پاییز سال گذشته عهده‌دار طرح حجاب و عفاف شده است. بسیاری اما معتقدند اجرای “طرح امنیت اخلاقی” و به تبع آن حضور “گشت‌های ارشاد” تنها به دولت و رئیس جمهور مرتبط نمی‌شود و چهره‌ها و مقامات مذهبی نیز با جدیت از حضور گشت‌های ارشاد حمایت می‌کنند. اغلب نمایندگان مجلس شورای اسلامی همواره بر اجرای طرح عفاف و حجاب تاکید داشته و بارها در همین خصوص از دولت پاسخ خواسته‌اند. مفید کیایی‌نژاد، عضوکمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با “روز” با اشاره به اینکه عملکرد دولت جدید در زمینه حجاب راضی‌کننده نیست می‌گوید: “ما توقع داشتیم در دولت یازدهم چون یک روحانی بر سر کار آمده با مساله حجاب بهتر از این برخورد شود.”
کیایی‌نژاد می‌گوید: “ما توقع داریم، انتظار داریم، مردم شریف ما توقع دارند که کاری صورت بگیرد چون اوضاع و احوال حجاب هیچ خوب نیست.”
این نماینده مجلس از وضعیت حجاب در دانشگاه‌ها ابراز نارضایتی بیشتری می‌کند: “الان دانشگاه آزاد ما درحقیقت «دانشگاه آزاد از اسلام» است نه دانشگاه آزاد اسلامی. هیچ وحشتی هم از گفتن این حرف ندارم که دانشگاه آزاد از اسلام داریم.”
شروع طرح دریا از خرداد
بازگشت گشت‌های ارشاد اما تنها خبرمربوط به مساله حجاب و آنچه طرح “امنیت اخلاقی” نام‌گذاری شده، نیست. هفتم اردیبهشت ماه نیز فرمانده نیروی انتظامی استان مازندران با اشاره به آغاز “طرح دریا” از خرداد ماه سال جاری، از “برخورد پلیس با زنان بدحجاب و برهم‌زنندگان امنیت اخلاقی در خلال اجرای این طرح” خبر داد.
مسعود جعفری نسب همچنین با تاکید بر اعمال جریمه نقدی برای “بدحجابان و بدپوششان” گفت: “متاسفانه عده‌ای از افراد بر هنجارشکنی و پوشش خلاف عرفشان اصرار و پافشاری دارند و ما معتقدیم برای برخورد با این افراد باید تدابیر خاصی از سوی قوه قضائیه اتخاذ شود.”
پیش از این حسن روحانی از مسعود جعفری‌نسب به عنوان فرمانده نمونه استان های کشور در سال 92 تقدیر کرده بود.
بازگشت ون‌های سبز
کنار گذاشتن گشت‌های ارشاد در سال‌های اخیر به یکی از خواسته‌های بسیاری از شهروندان به ویژه زنان ایرانی بدل شده است. برخی کاندیداهای انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری نیز با توجه به همین خواسته، تلویحا یا صراحتا مخالفت خود را با دخالت نیروهای انتظامی در مساله حجاب و برخوردهای خشن اعلام کرده بودند. حسن روحانی هم در یکی از سخنرانی‌هایش گفته بود: “نخواهم گذاشت ماموری بی‌نام و نشان از کسی سئوال کند. دختران جامعه خود حافظ حجاب و عفاف هستند.”
تابستان گذشته اما گشت‌های ارشاد پس از یک دوره حضور کمرنگ در زمان برگزاری انتخابات و سپس انتخاب حسن روحانی، با حضوری پرتعدادتر و برخوردی خشن به خیابان‌ها و مراکزعمومی بازگشتند؛ برخوردهایی که البته به مشاهدات شاهدان عینی محدود نشد و به خبرگزاری‌های رسمی هم راه یافت. خبرگزاری ایسنا با تایید تشدید برخوردها نوشت: “حضور نیروهای پلیس پایتخت در این مدت در میادین و اطراف مراکز بزرگ خرید به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. اخبار دریافتی در عین حال از حضور پررنگ ماموران گشت ارشاد در مناطق تفرجی و تفریحی پایتخت همچون فرحزاد، دربند، درکه، لواسان و حتی توچال و برخورد با بدپوششان حکایت دارد.”
پس از آن شدت برخوردها در فصل‌های سرد سال کاهش یافت. حالا اما شهروندان تهرانی از حضور جسته و گریخته ون‌های سبزرنگ خبرمی‌دهند؛ حضوری که انتظار می‌رود با توجه به سخنان سخنگوی وزارت کشور و با گرم‌تر شدن هوا و تغییر نوع پوشش زنان پررنگ‌تر شود. از سوی دیگر فروردین ماه بود که جانشین فرمانده نیروی انتظامی گفت: “شاید درباره روش‌های اجرای گشت‌های امنیت اخلاقی بحث‌هایی وجود داشته باشد اما اصل فعالیت این نیروها غیرقابل چشم‌پوشی است و حتما ادامه خواهد داشت”.
احمدرضا رادان همچنین یکی از اولویت‌های نیروهای تحت نظرش را برخورد با کسانی عنوان کرد که “تیشه به ریشه فرهنگ می‌زنند و به صورت سازمان یافته فرهنگ این کشور را دچار مشکل می‌کنند”.
مفید کیایی‌نژاد، عضوکمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی هم که با روز گفت‌وگو می‌کند می‌گوید گرچه با “بگیر و ببند” موافق نیست اما حضورگشت‌های ارشاد ضروری است: “گشت‌های ارشاد باید واقعا بر اساس منطق اسلامی برخورد بکنند نه خدای نکرده در برخوردهایشان ازموازین اسلامی خارج بشوند، این را مد نظر قرار ندهند مشکل ایجاد می‌شود.”
او منظورش از موازین اخلاقی را اینطور توضیح می‌دهد: “امر به معروف و نهی از منکر باید با منطق زیبا باشد با نرمش و عظوفت باشد با خشونت امر به معروف تحقق پیدا نمی‌کند.”
مجلس همیشه ناراضی
مجلسیان همواره پیگیر طرح حجاب و عفاف بوده‌اند، چه در زمان محمود احمدی‌نژاد و چه در زمان روی کار آمدن حسن روحانی، آیا عملکرد هیچ‌کدام برای بهارستانی‌ها راضی‌کننده نبوده است؟ این سئوالی است که مفید کیایی‌نژاد عضوکمیسیون فرهنگی مجلس در پاسخش می‌گوید: “از دولت آقای احمدی نژاد خیلی توقع نداشتیم چون او روحانی نبود، اما ایشان که روحانی است و در کسوت روحانیت است. کما اینکه این انتظار در زمان آقای خاتمی هم بود و در آن زمان هم هیچ اقدامی انجام نشد.”
او در ادامه اضافه می‌کند: “بالاخره رئیس جمهور این مملکت یک روحانی است، ملبس به لباس روحانیت است و همین انتظارها را بیشتر می‌کند.”
کیایی‌نژاد راهکار هم ارائه می‌دهد: “من اعتقادم این است که مسئولان بعضی وقت‌ها کوتاهی می‌کنند، برای مثال وزارتخانه‌ها، مگر اشکال دارد بیایند بگویند در هر وزارتخانه‌ای همه افراد وقتی صبح وارد وزارتخانه می‌شوند باید تمام موازین شرعی و اسلامی را رعایت کنند؟ چه زن وچه مرد. این‌ها بستگی به مدیر مجموعه دارد اگر مقید به حجاب باشد آن را اصلاح می‌کند.”
این نماینده مجلس برای حرف‌هایش مثالی هم می‌آورد: “اولین جایی که تدریس کردم دانشگاه آزاد اراک بود رئیس دانشگاه به قدری زیبا از نفوذش ومدیریتش استفاده کرده بود که انسان لذت می‌برد. بنده خودم دو ترم تدریس داشتم یک خانم بدحجاب یا ناجوردرحجاب ندیدم. “
امنیت اجتماعی یا ناامنی زنان
ارمغان حضور گشت‌های ارشاد در خیابان‌ها و در قالب طرح “ارتقای امنیت اجتماعی”، احساس ناامنی به ویژه برای زنان، در رفت‌و آمدهای شهری بوده است. بسیاری از حقوقدانان و فعالان حقوق زن بارها نسبت به این برخوردها هشدار داده و آن را نقض حریم شهروندی خوانده‌اند. ضمن اینکه مشخص نبودن مصادیق “بی‌حجابی” دست ماموران را برای برخوردهای سلیقه‌ای و تضییع بیشتر حقوق شهروندان باز گذاشته است. حسن روحانی در زمان اعلام کاندیداتوری وعده تدوین منشور حقوق شهروندی را داده و گفته بود در این منشور تمام مردم احساس برابری خواهند کرد.
عکس از مجموعه عکس‌های خبرگزاری ایسنا است
