تهدید به نبش قبر ایران‌شناس آمریکایی

نویسنده
حسین محمدی

» مطهری: مخالفت‌ها با دفن فرای، از روی جهل است

در حالی که موضع‌گیری مخالفان و موافقان دفن جسد ریچارد فرای در شهر اصفهان هم‌چنان ادامه دارد٬ روزنامه جوان٬‌ متعلق به دفتر سیاسی سپاه پاسداران٬ با انتشار مطلبی نوشت که در صورت دفن وی در اصفهان٬ مخالفان این اقدام دست به نبش قبر وی خواهند زد. هرچند علی مطهری، نماینده تهران در مجلس، این واکنش ها را از روی جهل و احساسات توصیف کرده است.

روزنامه جوان اما٬ مقالهای را منتشر کرده است که در آن نویسنده با انتقاد از افرادی که خواستار دفن جسد فرای در اصفهان هستند٬ از آن‌ها پرسیده که آیا خودشان اجازه این را خواهند داشت که در کنار پل بروکلین دفن شوند یا خیر؟ وی سپس خواستار آن شده که این مساله با شاخص “غیرت” بررسی شود و نوشته: “فرض کنید این نامه‌نگاری‌ها و تلاش‌های غیر معمول سرانجام به دفن فرای در کنار زاینده‌رود منجر شود، آیا می‌خواهید یک گردان نیروی ویژه به پاسبانی گور فرای بگمارید؟! یا اینکه آن زبان بسته هر شب و روز منتظر مردم اصفهان باشد که او را محترمانه از کنار پل خواجو به جایی که دست دولت به آن نرسد- مثلاً یکی از باغات اطراف اصفهان - ببرند و شر را بخوابانند؟! این پاسخ مردم اصفهان طبیعی‌ترین واکنش به جریحه دار شدن احساساتشان است”.

طی روزهای گذشته٬ گروه‌های مختلف اصول‌گرا نسبت به امکان دفن فرای در اصفهان واکنش نشان داده‌اند.. علاه بر تجمع اعتراضی گروهی از بسیجیان در اصفهان در کنار قبر آرتو پوپ - که فرای وصیت کرده وی را نیز همان‌جا دفن کنند - دیگر اصول‌گرایان نیز در روزهای گذشته نسبت به این مساله واکنش نشان داده‌اند.

اما سایت الف - متعلق به احمد توکلی - یادداشتی را منتشر کرده که در آن نویسنده درباره حاشیه‌های به وجود آمده درباره مساله قبر ریچارد فرای و مقایسه آن با اقدام آمریکا در عدم صدور ویزا برای نماینده ایران در سازمان ملل٬ نوشته است: “از ورود جنازه یک ایران‌شناس آمریکایی به ایران ممانعت به عمل می‌آوریم و کار را به ناسزاگویی به مرده هم کشانده‌ایم. شک نداریم که کار آمریکایی‌ها بد است ولی کار خود ما چطور؟ آن‌ها راه را بر زنده بسته‌اند و ما راه را بر مرده. آن‌ها از زنده ما می‌ترسند و ما به مرده آن‌ها گیر داده‌ایم. پیرمرد ایران‌شناسی رخت از جهان فروبسته است و همین مایی که چند سال پیش، بر حلوا حلوا کردن او توسط بالاترین مقام اجرایی کشور چشم فرو بستیم، اکنون از جنازه ایشان به عنوان «زباله غربی» یاد می‌کنیم و برای کسانی که خیال باطل دفن او در ایران را در سر می‌پرورانند، خط و نشان می‌کشیم”.

هم‌زمان علی مطهری٬ نماینده مجلس٬ مخالفت‌ها با دفن ریچارد فرای در اصفهان را “ناشی از جهل و احساسات” دانست و گفت: “موضوع برای مخالفان کاملا روشن نیست و برخی سیاسیون نیز عواطف آنها را تحریک می کنند”.

در تحولی دیگر بیژن نوباوه٬ نایب‌رییس کمیسیون فرهنگی مجلس٬ نیز در این باره گفته است: “در مورد وی تحلیلهای مربوط به زمان کودتا در ایران مطرح است اما باید دانست که عملکرد چند سال اخیر وی در ایران عملکرد منفی نبوده است… به نظر من مساله دفن این فرد در ایران بیش از اندازه در حال بزرگ شدن است و هزینه ای بسیار زیاد برای مخالفت با دفن وی در حال صورت گرفتن است که سودی هم ندارد.

ریچارد نلسون فرای، ایران‌شناس و شرق‌شناس آمریکایی ۷ فروردین سال جاری در ۹۴ سالگی در شهر بوستون درگذشت. او بنیانگذار کرسی مطالعات ایرانی در دانشگاه‌های کلمبیا و هاروارد بود. فرای بیش از ۷۰ سال از زندگی‌اش را صرف مطالعه و پژوهش درباره تاریخ و فرهنگ فلات ایران کرد و یکی از آخرین بازماندگان نسل ایران‌شناسان و شرق‌شناسانی چون آرتور کریستین‌سن و آرتور پوپ، رومن گیرشمن و پروفسور آلبرت امستد بود که شرق‌شناسی را در دانشگاه‌های جهان بنیان گذاشتند و تألیفات بسیاری درباره فرهنگ و هنر و تاریخ ایران داشتند.

اسفند سال ۸۷، فرای در گفتگویی اختصاصی با روز آنلاین از دلایل شیفتگی خود برای دفن در ایران سخن به میان آورده بود: “پاسخش کاملا مشخص است، من همیشه عاشق ایران بوده ام. امیدوار بودم در شیراز یا دوشنبه به خاک سپرده شوم اما ‏دوستان ایرانی ام من را تشویق کردند تا آرامگاه آرتور پوپ در ساحل زاینده رود را انتخاب کنم. به همین دلیل این تصمیم ‏را گرفتم”.