از رنجی که می بریم!

نویسنده
نسرین تبریزی

» نگاه ۳/ جشنواره: خانوم

 

خانوم/ نویسنده وکارگردان : تینا پاکروان، مدیر تولید: مهدی چراغی،دستیار کارگردان و برنامه ریز: سامان خادم، دستیار دوم کارگردان: کریم امینی، منشی صحنه: سحر عقیقی، مدیر فیلم‌برداری: تورج اصلانی، فیلمبردار :حسن اصلانی، آهنگساز: کارن همایون‌فر، مشاوررسانه‌ای : آیدا اورنگ، تیتراژ: محمد رضا شریفی نیا

بازیگران : امین حیایی، شقایق فراهانی، سیامک انصاری، اشکان خطیبی، اندیشه فولادوند، پانته‌آ پناهی‌ها، نقی سیف جمالی، حمیرا اعظمی، سوگل خالقی، مجتبی طهماسبی، بازیگران خردسال: کیمیا حسینی، مانی مصلحی .

خلاصه داستان : “خانوم” روایت سه زن، سه نقطه تهران، از شمال تا جنوب است.

زنان درجامعه ایران همواره با معضلاتی که ریشه درقانون، عرف و…است،دست به گریبان بوده اند. برخی ازمشکلات موجود دراین حوزه به عدم آگاهی زنان بازمی گردد وبرخی دیگرارتباط مستقیمی با قوانینی دارند که وضع گردیده اند. دراین میان، رویدادهای اجتماعی – سیاسی جامعه ایران طی یک دهه گذشته تأثیربسزایی برگسترش روزافزون مطالبات ازسوی زنان وارتقاء سطح خواست آنها داشته است. جهان روایی “ خانوم ” برمبنای پرداختن به چنین معضلاتی بنا گردیده است وفیلمسازقصد دارد تا با روایت سه زن درسه موقعیت وطبقه گوناگون، تصویرگررنج ها ومرارت های آنها باشد. درنگاه نخستین پررنگ ترین عنصری که در” خانوم “ به چشم می خورد نوع روایت آن است. اثردرفصل آغازین به معرفی وتبیین مناسبات زوجی می پردازد که درآن شوهربه دلیل ورشکسته شدن، متواری ست. درنقطه مقابل مرد ” مهتاب، همسرش” قراردارد که تلاش بی وقفه یی برای حل معضلات وگرفتاریهای همسرش دارد. اوآگاهانه ازابزارهایی استفاده می کند تا زندگی اش را حفظ کند وآن را به ثبات برساند. ویژگی های شخصیتی زن “ با توجه به محل زندگی اش آپارتمانی لوکس دربالا شهر، پوشاک گرانقیمت، آرام بودن و…” فضایی را خلق می کند تا مخاطب با زنی مواجه گردد که حاضراست برای نگهداری زندگی وهمسرش دست به هرعملی بزند. سکانس چادربه سرکردن مهتاب برای فرارازطلبکاران همسرش وخرید کیک سالگرد ازدواج ازنمونه های بارزچنین اعمالی ست. موتیف تکراردراپیزود دوم داستان هم تکرار می شود. خط روایی قصه مخاطب را با زوجی جوان آشنا می کند که خسرو” اشکان خطیبی “ درآن  موسیقیدان الکی ودائم الخمری است که بنیان زندگی مشترک را به سوی فروپاشی سوق داده است. درنقطه مقابل او، یلدا ” اندیشه فولادوند” قراردارد که تلاش خستگی ناپذیری برای بقای زندگی مشترکش انجام می دهد. وسرانجام دراپیزود پایانی مخاطب با خانواده طوبی آشنا می گردد. همسرطوبی که زمانی درکارخانه حمید “ سیامک انصاری ” همسرمهتاب دراپیزود اول مشغول به کاربوده است، براثریک اتفاق دودست خود را ازدست داده است. عنصرفقدان دست مرد دراین اپیزود نیروی محرکه موقعیت است. مرد که نمی تواند تغییررا درزندگی اش بپذیرد، خانه نشین شده است وبارمسئولیت خانواده بردوش طوبی ست که شبها دربیمارستانی لباس می شوید. تقابل دوجهان متفاوت طوبی وهمسرش دراین اپیزود به خوبی شکل گرفته وازنشانه ها به درستی استفاده شده است. فیلمسازبا پرداختن به جزییات رفتاری دررابطه بین آن دو تضاد جهانی آنها را برای مخاطب پررنگ می کند. سیگارروشن کردن طوبی برای همسرش، چای دادن وغذا دادن طوبی همگی ازخرده رفتارهایی ست که فیلمسازبا هوشمندی آنها را برای فضاسازی زندگی طوبی طراحی کرده است. درواقع نقطه اشتراک فیلمسازدرسه اپیزود جهان بینی ونگرشی ست که اونسبت به زنان درجامعه ایران دارد.

نکته دیگری که پاکروان به آن پرداخته ومی توان به آن اشاره کرد نقش مردان امروزی ایران درخانواده است. فیلمسازدرهرسه اپیزود تصویری بی هویت وبی مسئولیت ازمردان به مخاطب عرضه می کند. چنین تصویروبرداشتی به اندازه یی اغراق شده ونمایان است که مخاطبان مرد به این اتفاق درسالن واکنش نشان می دهند. درواقع فیلمسازازدیدگاه خود حکمی صادرمی کند که تمامی جامعه مردان را دربرمی گیرد. گزینش چنین رویکردی ست که باعث می شود درحوزه پرداخت شخصیت – های مرد با حفره هایی مواجه شویم که هیچ منطق وپیش زمینه یی درداستان برای آن تبیین نشده است. همین امرباعث منفعل شدن مردان درسه اپیزود می گردد وبرریتم درون قاب تأثیرمی گذارد. سکانس درگیری خسروویلدا دراپیزود دوم با محوریت الکل نمونه بارزچنین اتفاقی ست. دراپیزود فوق مخاطب پس ازدریافت اطلاعات درباره شخصیت ها، روابط شان وفضای زندگی آنها درانتظارشکل گیری موقعیتی دراماتیک وکشمکشی ست که به نیرومحرکه قصه تبدیل گردد، اما فیلمسازپایان اپیزود را با فروش پیانوی خسروبه اتمام می رساند. شاید بتوان اپیزود سوم را منسجم ترین بخش “ خانوم ” به شمار آورد. موقعیت دراماتیک دراین بخش به خوبی قوام می یابد. مرد نمی پذیرد، پدری معلول باشد که همسرش شبها کارمی کندوتصمیم به خودکشی می گیرد. طوبی هم که شتابان ازمحل کاربازمی گردد،مانع خودکشی همسرش می شود.

“خانوم” بیشتر ازآنکه تصویرگر معضلات زنان درجامعه ایران باشد، نگاه شخصی کارگردان راباز تاب می دهد.