حمید احدی
به دنبال انتقادات یک پارچه و گسترده گروه های سیاسی مختلف، نامه جبهه مشارکت و مقالات متخصصان که گزارش اقتصادی محمود احمدی نژاد را که قبل از سفر حج وی از تلویزیون پخش شد نشان فرافکنی رییس جمهور و آشکار شدن شکست برنامه ها و تلاش برای انداختن آن به گردن دیگران خوانده اند، فراکسیون حزب الله مجلس اعلام داشت فضا آماده احضار رییس جمهور به مجلس برای پاسخ گوئی به سئوال های نمایندگان است.
همزمان جلسه دیروز مجلس به دنبال حمایت محمدرضا باهنر از مواضع رییس‌جمهوری برای نزدیک به نیم ساعت متشنج بود و نمایندگان با تذکرات خود اعلام کردند که باهنر از کرسی ریاست جلسه استفاده کرده تا فضای جامعه را که به شدت علیه تورم و گرانی است، تلطیف کند.
نایب رییس اول مجلس که در غیاب غلامعلی حداد عادل، ریاست جلسهء علنی را برعهده داشت در نطق پیش از دستور خود به حمایت از مواضع اعلام شدهء محمود احمدی‌نژاد دربارهء تورم و گرانی پرداخت و گفت: «مجلس آماده است هرگونه لایحهء ضدتورمی را که از سوی دولت تنظیم شده تصویب کند.»سخنان نایب رییس اول مجلس موجب شد تا نمایندگان نزدیک به 30 دقیقه در قالب تذکرات آیین‌نامه‌ای از این سخنان باهنر انتقاد کنند.
نمایندگان منتقد، معتقد بودند، باهنر قصد دارد با استفاده از تریبون مجلس جو ناخرسندی جامعه از گرانی و تورم موجود را تلطیف کند.
اگرچه، پیش از این نیز نمایندگان نسبت به لابی‌ها و حمایت‌های پشت پردهء باهنر و برخی از اصول‌گرایان حامی دولت با نفوذ در مجلس در مصاحبه‌ها و حتی نطق‌ها و تذکرات آیین‌نامه‌ای خود در جلسات علنی، انتقاد می‌کردند اما حمایت صریح باهنر از دولت آن هم از طریق تریبون رسمی مجلس، نارضایتی نمایندگان را دو چندان کرد تا جایی که سرانجام پس از چندین هفته، سکوت نسبی حاکم بر فضای مجلس را شکست
شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی که شب گذشته به ریاست عبدالله رمضان زاده قائم مقام دبیرکل تشکیل جلسه داده بود اعلام داشت دفتر سیاسی توضیحات آقای احمدی‌نژاد را در گفت‌وگوی تلویزیونی در مورد دلایل افزایش تورم و وضعیت اقتصادی کشور مورد بررسی قرار داده و آن را بیش از هر چیز فرافکنی و دخیل دانستن عوامل موهوم و غیر مرتبط و نیز مسئولیت‌ناپذیری دولت در به وجود آمدن وضعیت کنونی اقتصادی کشور دانسته است.
اعضای شورای مرکزی مشارکت توجیهات رئیس جمهور در مورد گرانی‌های بی‌رویه را ناکافی قلمداد کردند و خواستار آن شدند تا دولت نهم پیش و بیش از فرافکنی‌ها و انداختن تقصیرات به گردن دولت‌های گذشته و عوامل موهوم نقش و تأثیر انکار ناشدنی افزایش بی‌سابقه و بی‌رویه نقدینگی در بدنه اقتصاد کشور، انحراف از قانون برنامه چهارم توسعه در افزایش اتکای اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی در دولت نهم، تغییرات یک شبه و تورم آفرین در نظام تعرفه‌ای کالاهای وارداتی و کاهش بی‌سابقه تراز تجاری کشور به سود کالاهای مصرفی وارداتی، هزینه کردن بی‌برنامه بیش از 150 میلیارد دلار درآمدهای نفتی طی دو سال و از همه مهمتر انزوای بین‌المللی در نتیجه سیاست خارجی پر مسأله و تنش‌آفرین و فشارهای وارده بر اقتصاد کشور ناشی از تحریم‌های بین‌المللی مالی، بانکی و اقتصادی و نیز ناکارآمدی وبی‌ثباتی مدیریت‌ها در دولت نهم را در وضعیت کنونی اقتصاد کشور پذیرفته و صادقانه برای افکار عمومی توضیح دهد.
طرح حزب الله
علی عسگری، نماینده مشهد با اشاره به سخنان اخیر رییس‌جمهوری درباره علل گرانی‌ها و تورم که در مصاحبه تلویزیونی یکشنبه‌شب احمدی‌نژاد مطرح شد، اعلام کرد که فضای مجلس برای فراخوان رییس‌جمهوری در جلسه غیرعلنی و غیررسمی مهیاست.
عسگری سخنگوی فراکسیون حزب‌الله مجلس در جمع خبرنگاران پارلمانی گفت: اینکه رییس‌جمهوری در سخنان خود برخی از اشتباهات دولت را پذیرفته خوب است اما مجلس نمی‌تواند وظیفه نظارتی خود را فراموش کند و فضای مجلس برای فراخوان و حضور رییس‌جمهوری جهت توضیح درباره این اشتباهات و رفع ابهامات مهیاست.
وی اظهار داشت: ما قبلا با طرح سوال از رییس‌جمهوری که اکبر اعلمی عضو فراکسیون اقلیت مجلس پیگیری می‌کرد، مخالف بودیم چرا که این اقدام سیاسی بود و حتی برای صرف نظر کردن تعدادی از نمایندگان مجلس برای پس گرفتن امضاهای خود تلاش کردیم اما اکنون به نظر می‌رسد که فضای مجلس مهیاست تا رییس‌جمهوری در یک جلسه غیرعلنی غیررسمی با سخنگوی سوالات متعدد نمایندگان در زمینه‌های مختلف باشد.
واکنش مطبوعات
در دو روز گذشته مطبوعات تهران در یک واکنش کلی، مسائل مطرح شده توسط رییس جمهور را به نقد کشیده و از جمله نشان داده اند که نکته مثبت این گزارش پذیرفتن واقعیت تورم و گرانی است که قبلا به کلی تکذیب می شد اما نکته دیگر ادامه شیوه های گذشته برای رد مسوولیت است.
همبستگی در سرمقاله خود نوشته رییس‌جمهور در تازه ترین مصاحبه‌اش بار دیگر اعلام کرد که از نظر وی موضوع هسته‌ای تمام و به آژانس واگذار شده است. در حالی رییس‌جمهور این سخن را می‌گوید که پرونده هسته‌ای ایران همچنان در شورای امنیت باز است و تاکنون به آژانس برگردانده نشده است.
به نوشته علی صالح آبادی مدیر همیستگی رییس‌جمهور وظیفه دارد که واقعیت‌ها را همان‌گونه که هست به مردم بگوید، نه آنکه پرونده‌ای را که در شورای امنیت گیر کرده است، تمام شده اعلام کند از زمان آغاز به‌کار دولت نهم در دوم شهریور 84 حدود 28 ماه سپری می‌شود. در این مدت احمدی‌نژاد در سفرهای استانی، مجامع بین‌المللی، مصاحبه با خبرنگاران داخلی، خارجی و رادیو و تلویزیون برخی موضع‌گیری‌ها و سخنانی را ایراد کرده که در نوع خودش در ایران بی سابقه است و به همین دلیل این موضع‌گیری‌ها در سطح ملی و بین‌المللی، مناقشه‌انگیز شده است.
آفتاب یزد نیز در سرمقاله خود نوشت: در مقابل ادعای رئیس‌جمهور گروهی از نمایندگان نیز وعده‌های نسنجیده و اقدامات ناهماهنگ بعضی از دستگاه‌های دولتی را عامل تشدید تورم می‌دانند. آنها برای اثبات ادعای خود، به هشدارهایی اشاره می‌کنند که در هنگام بررسی بودجه دو سال اخیر مطرح نموده‌اند. این یادآوری‌ها، ذره‌ای از مسوولیت قانونی، اخلاقی و شرعی نمایندگان نمی‌کاهد، اما کنار هم قراردادن ادعاهای رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس، این نگرانی را ایجاد می‌کند که هر یک از دو طرف، تنها مایلند با سلب مسوولیت از خود، طرف مقابل را مسوول نابسامانی‌های اقتصادی جلوه دهند.
جهان صنعت در سرمقاله خود نوشت: روح کلی گزارش رئیس‌جمهور بیشتر به علل تورم و گرانی اشاره دارد و کمتر به راهکار مبارزه با آن می‌پردازد که خود این وجود ضعف در مبارزه با گرانی را تداعی می‌کند. درست مثل اینکه پزشکی بر سر بالین پسربچه‌ای برود که از پشت بام افتاده است و به‌جای اینکه به مداوا بپردازد، بیشتر در این باره صحبت کند که نباید به لب بام رفت.
دنیای اقتصاد نوشته است: تفاوت اصلی گزارش پریشب رئیس‌جمهوری با گزارش‌های پیشین در کاهش شدید اتکای وی به عوامل ماورایی و مافیایی تورم و توجه به علل اقتصادی و نیز اشتباهات دولت در این زمینه بود که گامی به جلو محسوب می‌شود، از همین زاویه ستودنی است؛ اما با توجه به این نکته ظریف که تحلیل‌های اشتباه از علل بروز مشکلات اقتصادی می‌تواند به اتخاذ تصمیمات اشتباه در حل این مشکلات منجر شود و با پیدایش دور باطلی از خروجی ناخواسته و تصمیمات اشتباه، اقتصاد کشور را در گرداب مشکلات بیشتر فرو ببرد؛ به نظر می‌رسد ارزیابی تحلیل‌های وی از علل تورم ضروری است.
همبستگی با عنوان “مردم را قانع نکرد” از قول یکی از منقدان دولت نوشته رییس دولت به صورت حرفه‌ای به مسائل می پردازد و می‌پندارد که با ادبیاتی غیر تخصصی می‌تواند دلایل گرانی ها را به‌آینده موکول کرده و یا برای ایجاد اعتماد به نفس بیشتر در مردم این امر را به عوامل خود ساخته نسبت دهد.
به نوشته همبستگی رئیس بنیاد باران گفته رییس جمهور یا شرایط کنونی مردم را که تاثیر یافته از گرانی های اخیر است نمی داند و یا ترجیح می‌دهد که با ادبیاتی غیر تخصصی در حوزه‌ای جدا از آمار و ارقام، این قضیه را به دیگر حوزه ها مرتبط کنند.
اعتماد در گزارش اصلی خود نوشته بالاخره احمدی نژاد بر صفحه تلویزیون ظاهر شد و به وجود گرانی و تورم اعتراف کرد؛ اعترافی دیرهنگام اما تا حدودی تسکین دهنده آلام اقتصادی مردم، چرا که تا پیش از این محمود احمدی نژاد به کلی منکر گرانی و تورم بود و حتی زمانی که اقتصاددانان برجسته کشور هشدار دادند با سیاست هایی که دولت احمدی نژاد در پیش گرفته است اقتصاد ایران به زودی گرفتار تورم، گرانی و رکود خواهد شد اما بلافاصله این شخص رئیس جمهور، اعضای دولت و تریبون های حامی احمدی نژاد بودند که فعال شدند و اتهام های زیادی را متوجه اقتصاددانان کردند؛ اتهاماتی که حتی تا مرز مجرم دانستن هشداردهندگان پیش رفت.
به نوشته اعتماد یک سال پس از نوشتن آخرین نامه انتقادی اقتصاددانان این شخص رئیس جمهور بود که بر صفحه تلویزیون ظاهر شد و برای اولین بار به گرانی و تورم اعتراف کرد؛ اعترافی که بلافاصله واکنش های زیادی را به دنبال داشت، چرا که احمدی نژاد به رغم اعتراف به وجود گرانی ها اما در عمل مسوولیت آن را نپذیرفت.
کریم ارغنده پور در مقاله ای در اعتماد نوشته جالب است که پس از گذشت تنها دو سال از ایام تبلیغات انتخاباتی، گفتمان “می شود و می توانیم” آشکارا تبدیل به گفتمان “چرا نشده و نتوانسته ایم” شده است. به طور خلاصه سخن ایشان این بود که یا برخی مدیران اشتباه کردند که برخورد می کنیم. یا مجلس تکلیف کرده که از عهده ما خارج است و یا دست باندهای قدرت و ثروت در کار است که در آینده معرفی شان می کنیم.
به نوشته این روزنامه نگار تغییر گفتمان عمومی ایشان بیش از جزئیات سخنان رییس دولت درخور اهمیت است و طبعاً همین هست که در مجموع در تاثیربخشی این نوع گزارش ها به افکار عمومی نقش ایفا می کند گو آنکه گفتمان نخست ایشان یک گفتمان فعال و امید بخش، ولی گفتمان دوم، منفعل و ناامیدکننده هست. یک مخاطب با هوش متوسط هم پس از مصاحبه به خوبی در می یابد که همه دلایل رئیس جمهور در توجیه بازماندگی از دستیابی به نتایج مطلوب اگر در آینده بیشتر نشوند کمتر هم نخواهند شد.
صدای عدالت در مقاله ای با عنوان کیف ناتمام به قلم غلامرضا کاشی که به عنوان سرمقاله این روزنامه درج شده نوشته:ساخت گفتاری ریاست محترم جمهور، در مصاحبه یکشنبه شب، از یک تغییر مهم حکایت داشت. احمدی‌نژاد، از زمان تبلیغات انتخاباتی تا همین چند ماه پیش، در هنگام سخن، در چهره یک عمل کننده مصمم ظاهر می‌شد که برای همه امور کشور، راه‌حل‌های فوری و قطعی دارد. راه حل‌هایی که به عقل دیگران نرسیده بود، و یا اگر هم رسیده بود به دلیل رویکردهای غلط و حتی منافع شخصی و گروهی به عمل درنمی‌آمد.
به نوشته این استاد دانشگاه در گزارش اخیر تصویر پیشین به کلی عوض شده بود. در فضای سخنان احمدی‌نژاد در مصاحبه شب پیش در می‌یافتی که اولاً رئیس جمهور یکی از بازیگران و عناصر اثرگذار است. توصیه می‌کرد که باید در دشواری‌ها، بازیگران دیگر را نیز دید. گویی مخاطبان خود را آموزش می‌داد که سیاست صحنه تعامل بازیگران کثیر است، بنابراین همه انگشت‌های اتهام را نباید به یکسو متوجه کرد. علاوه براین، مشکلات کشور، ابعاد و ریشه‌های تاریخی دارد، نباید در ارزیابی سیاست‌ها سطحی اندیش بود و متوقع حل فوری امور بود. به علاوه بازیگران اختلال گری نیز وجود دارند که مانع از توفیق در عمل می‌شوند و رئیس جمهور به خلاف تصویر گذشته قادر به جلوگیری از اختلال آنها در عرصه عمل نیست.