کریستف زیدو
مرز آن حول و حوش ۸۵ دلار است. این میانگین سالانه ی قیمت یک بشکه نفت باید باشد تا عربستان سعودی ضرر نکند. درحال حاضر، قیمت هر بشکه نفت تنها ۷۲ دلار است. با این وجود، علی النعیمی، وزیر نفت عربستان، در اجلاس اوپک در وین هرگونه کاهش در استخراج را رد کرد و این رویکرد را یک “تصمیم عاقلانه” خواند.
ممکن بود ریاض تولید نفت را کاهش دهد و باعث افزایش قیمت آن به شکلی چشمگیر شود. ولی با این حال، سران سعودی ترجیح دادند از پول صرف نظر کنند.
آنها به راحتی استطاعت آن را داشتند: در میان کشورهای صادرکننده نفت، وضعیت عربستان بهتر از هر کشور دیگری است. خانواده سلطنتی روی ذخایری نشسته که ارزش آن به ۷۳۵ میلیارد دلار می رسد و این یعنی چیزی در حدود چهار برابر سرمایه شرکت اپل که درحال حاضر با ارزش ترین شرکت جهان است. به همین دلیل، این کشور می تواند علیه رقبای خود، جنگی را بر سر قیمت در بازارهای نفتی ایجاد کند؛ به ویژه علیه ایران، روسیه و ایالات متحده.
گلایه ایران از “جنگ سعودی ها علیه ما”
حکومت شیعه تهران بزرگ ترین رقیب سعودی ها در خاورمیانه محسوب می شود. هر دو کشور برای افزایش نفوذشان در یمن، لبنان، سوریه، عراق و بحرین با یکدیگر مبارزه می کنند. در این جنگ سرد در منطقه خلیج فارس، عربستان سعودی از سلاح نفت بهره می برد.
۷۰ درصد از بودجه حکومت ایران از راه درآمدهای نفتی حاصل می گردد. رییس جمهور حسن روحانی خود اعلام کرد که در بودجه سال ۲۰۱۴ قیمت هر بشکه نفت باید ۱۰۰ دلار باشد. و اکنون حکومت تهران باید شاهد یک کاهش ۲۰ درصدی در درآمدهای خود خواهد بود. بدین ترتیب اقتصاد ایران که از قبل به دلیل تحمل تحریم های بین المللی آسیب فراوانی دیده، باز هم ضعیف تر خواهد شد.
دولت تهران به صراحت از “سیاست قیمت” ریاض گلایه کرد. ناصر سودانی، نایب رییس کمیسیون انرژی ایران، اخیراً اعلام کرد: “سعودی ها با ما سرِ جنگ دارند.” او همچنین گفت: “آنها می خواهند انتقام سوریه؛ عراق، و یمن را بگیرند و این رویکردها بخاطر واکنش ما نسبت به حکم اعدام آیت الله نمر نیست.”
یک دادگاه عربستانی، روحانی شیعه نمر النمر را در ماه اکتبر به اعدام محکوم کرد. او از سال ها پیش درتلاش است تا استقلال بیشتری را برای منطقه القطیف، که اقلیت شیعه عربستان در آن زندگی می کنند، به وجود آورد. در اعتراضاتی که ازسوی او آغاز شد، بسیاری توسط نیروهای امنیتی از سال ۲۰۱۱ کشته شده اند. نمر نیز در زمان دستگیری اش به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفت.
به علاوه، سران ایرانی در کمال نگرانی شاهد آن هستند که سعودی ها به شکلی روزافزون درتلاش اند تا در برابر خریداران اصلی نفت در آسیا، گوی سبقت را از رقیب پارسی خود بربایند. عربستان سعودی در ماه اکتبر قراردادهای بلند مدتی را با هندوستان، چین، و ویتنام به امضاء رساند و در آنها تخفیف های کلانی را لحاظ کرد و همین مسأله به چالشی برای ایران تبدیل شد.
فقط قیمت بالای نفت پاسخگوی هزینه های این نوع استخراج است
حتی روسیه، که برخلاف ایران عضو اوپک نیست، از کاهش قیمت نفت گلایه دارد. مسکو برای سال ۲۰۱۴ میانگین قیمت نفت را ۱۰۴ دلار برای هر بشکه برآورد کرده بود. ولی این شیوه محاسبه دیگر جایی ندارد. ماکسیم اورشکین، رییس پیاده سازی طرح های استراتژیک در وزارت دارایی روسیه، دراین خصوص می گوید: “با هر یک دلاری که روسیه ازدست می دهد، ضرر نهایی در پایان سال در حدود ۲ میلیارد دلار خواهد بود.” درنهایت این ضرر بین ۶۰ تا ۸۰ میلیارد دلار برای سال جاری خواهد بود که حتی روسیه نیز تاب تحمل آن را ندارد.
آیا عربستان سعودی و ایالات متحده که بازار را با نفت ارزان قیمت خود اشباع ساخته اند و باعث کاهش قیمت آن شده اند، درصددند تا مواضع رقبای خود در صحنه جغرافیای سیاسی را تضعیف سازند؟ پاسخ رشید آبانمی، مدیر مرکز سیاست های نفتی و انتظارات استراتژیک مستقر در ریاض، مثبت است. هر دو دولت قصد دارند بر تهران و مسکو اعمال فشار کنند تا آنها دست از حمایت خود از حکومت اسد در سوریه بردارند.
با این حال، این بخشی از واقعیت است: قیمت پایین نفت در دراز مدت به نفع ایالات متحده نیست. واشنگتن ذخایر جدیدی از نفت را با تکنیک بحث آفرین “شکستن لایه های سنگی زمین” مورد بهره برداری قرار داده. براساس برآوردهای تحلیلگران، این پروژه ها برای واشنگتن بسیار پرهزینه اند و تنها در صورتی توجیه اقتصادی دارند که قیمت هر بشکه نفت حداقل ۸۰ دلار باشد. تازه در این صورت نیز، سود به دست آمده ناچیز خواهد بود. استخراج یک بشکه نفت ازطریق شکستن لایه های سنگی تقریباً چهار برابر گران تر از نفت استخراج شده ازطریق پمپاژ در خاورمیانه تمام می شود.
بدین ترتیب عربستان سعودی نه تنها شرایط را برای رقیب دیرینه خود ایران تنگ کرده، بلکه شریک خود در آنسوی آب ها را نیز با مشکلاتی روبرو ساخته. این کشور در میان مدت تصمیم خواهد گرفت که آیا استطاعت ادامه چنین کاری را دارد؟ و تصمیم مهم تر اینکه: آیا می خواهد واشنگتن را، به عنوان مهم ترین متحد سلسله پادشاهی سعودی در سیاست خارجی، با قیمت ناچیز نفت مورد آزار قرار دهد؟
منبع: اشپیگل، ۲۸ نوامبر
