سرلشکر سید یحیی صفوی دستیار و مشاور عالی آیت‌الله خامنه‌ای طی سخنانی در در دانشگاه صنعتی شریف گفت: “من از برخی ساده‌اندیشانی که فکر می‌کنند جنگ همینطوری و به راحتی اداره شد و برخی از فرماندهان را زیر سؤال می‌برند به صورت جدی گله‌مندم.” خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران که این سخنان را منتشر کرده، تاکید کرد که فرمانده سابق سپاه پاسداران این سخنان را در “انتقاد از برخی اظهارنظرهای ناآگاهانه درباره دفاع مقدس” بیان کرده است.
تاریخ جنگ و حوادث آن یکی از مواردی است که گفتگو درباره آن در ایران کمتر صورت گرفته است. جنگ نیز در واقع به یکی از مقدسات جمهوری اسلامی تبدیل شده و هر گونه روایت غیر رسمی از آن حذف شده است. نباید فراموش کرد که حتی عنوان جنگ نیز “دفاع مقدس” است و از همینجا می‌توان به میزان حساسیت مسئولان جمهوری اسلامی درباره آن پی برد.
با اینهمه گاه اخباری متفاوت درباره جنگ منتشر میشود که جنجال برانگیز است. اواسط شهریور ماه گذشته، اکبر هاشمی رفسنجانی در پاسخ به تعرض مشاور نظامی رهبر به نقش و مسوولیت های وی در جنگ با عراق، از فرصت دیدار با گروهی از آزادگان (اسرای جنگ) فاش کرد که بعد از پایان جنگ قرار بود که سیدیحیی رحیم‌صفوی، یکی از فرماندهان سپاه در زمان جنگ، به علت تعلل در انجام وظایف خود در حفظ منطقه فاو و به هلاکت رسیدن عده ای از نظامیان اعدام شود، اما او مانع این کار شده است.
اولین بار، این داستان را غلامعلی رجایی، مشاور فرهنگی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام که از نزدیکان هاشمی‌رفسنجانی است، نقل کرد. او در وبلاگ خود نوشته بود: “در دیدار دوهفته قبل آزادگان با ایشان با کنایه به گفتار یکی از فرماندهان سپاه که اخیراغیرمنصفانه ادعا کرده بود هاشمی از همان دوره امام برای بعد از امام نقشه می کشید و بدنیال کسب قدرت برای خود بود، اشاره ای کرد وبدون اینکه نامی از او ببرد، گفت یکی از فرماندهان من آخرین بار او را نجات دادم این روزها می بینم گاهی حرفهایی می زند! سپس گفت وی فاو را با آن همه امکانات واموال گذاشت وبرگشت از روی پلی که با زحمت ساخته بودیم.” رجایی اضافه کرده بود: “می گفت پس از این عقب نشینی که برای سامان دادن نیروهای جبهه به جنوب رفته بود مرحوم خلخالی به او مراجعه وگفته بود که آمده است بخاطراز دست دادن فاو ودادن تلفات زیاد سه نفر از فرماندهان سپاه وجنگ را اعدام کند چون باعث این همه خسارت وضرر به کشور ضرر شده و کشور را در وضعیت بسیار بدی قرار داده بودند.” مشاور فرهنگی هاشمی رفسنجانی از قول او اضافه کرده بود: “خیلی از بزرگان-ازجمله رییس جمهور وقت- می خواستند فرماندهانی که باعث این تلفات شده بودند اعدام شوند اما من اجازه ندادم که دادگاه نظامی با این نیروها که باخلوص جنگیده بودند والبته گاهی هم ضعف نشان داده بودند برخورد کند.
رجایی عملا فاش کرد که هاشمی باعث نجات جان آنها از اعدام شده است ولی حالا اینگونه با او رفتار می کنند.
بخشی از نوشته غلامعلی رجایی در وبسایت رسمی هاشمی رفسنجانی هم نقل شد و البته این سایت، نام رحیم صفوی را حذف کرده بود. انتشار این سخنان در آن روزها انعکاس گسترده‌ای داشت.
اکنون بعد از مدتی سکوت، بالاخره رحیم صفوی، نسبت به زیر سوال رفتن فرماندهان جنگ گله کرده است و به نظر می‌رسد که منظور او از فرماندهان جنگ، خودش هم هست.
گله گذاری نظامیان از روایتهای تاریخی جنگ، محدود به رحیم‌صفوی نیست. دیروز خبرگزاری ایسنا سخنان دریادار حبیب‌الله سیاری فرمانده نیروی دریایی ارتش در همایش سلسله عملیات‌های غرب خوزستان را منتشر کرد که او نیز گلایه‌هایی داشت. فرمانده نیروی دریایی ارتش گفته بود: “اگرچه نیروهای نظامی ایرانی راهبرد خود را در سطح عملیاتی و تاکتیکی چیده بودند اما نتایج آن بسیار فراتر و در سطح راهبردهای کلان نتیجه‌بخش بود. متأسفانه در همین راستا نیز باید از برخی افراد در رابطه با بیان وقایع و عملکرد نیروهای نظامی در سال نخست جنگ در تلویزیون گله‌مند باشم چرا که همواره بیان می‌کنند که دستاورد جدی یا مهمی در سال نخست جنگ نداشته‌ایم. این در حالی است که نباید خون شهدایی که در آن زمان بر زمین ریخته شده است را کم اثر جلوه بدهیم. در اینجا باید از امیر سرتیپ مسعود بختیاری تشکر کنیم که با حضورش در سیما وقایع سال نخست جنگ و آنچه در دفاع مقدس رخ داده را به صورت واقعی و علمی بیان کرده است.”
او اضافه کرد: “نیروهای زمینی ارتش ایثارگرانه در مقابل دشمن ایستادند و در کنار مردم، سپاه و بسیج جلوی پیشروی دشمنی که از همه جهت نسبت به نیروهای ایرانی برتری داشت را گرفتند. آنها توانستند راه نفوذ دشمن را در طول مرز از شمال غرب تا جنوب کشور و در دریا سد کنند و این کار بسیار ارزشمند و بزرگی است. نیروی هوایی نیز در همان نخستین روز آغاز جنگ عملیات «کمان ۹۹» را با ۱۹۰ فروند جنگنده انجام داد و توانست ابهت و برتری خود را به دشمن بفهماند.”
اشاره فرمانده نیروی دریایی ارتش، به سخنانی بود که فرماندهان سپاه پاسداران بارها گفته‌اند و مدعی شده‌اند که ارتش در سال اول جنگ اقدام موثری نداشته است. در واقع پس از برکناری ابوالحسن بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا و همچنین ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۶۰، سیاست تبلیغی جمهوری اسلامی آن بود که تاریخ جنگ را به دو دوره قبل و بعد از او تقسیم کرده و دوره بنی‌صدر را دوره شکست وبی‌عملی ارتش و “مظلومیت” سپاه معرفی کند.
برای نمونه محسن رضایی در سال ۱۳۸۷ طی گفتگویی با خبرگزاری فارس در پاسخ به این پرسش که “به نظر شما علت اصلی شکست عملیات کلاسیک ارتش در زمان بنی صدر چه بود؟ ناکارآمدی ارتش و اصل انجام عملیات بصورت کلاسیک یا لو رفتن اطلاعات؟ شما فکر می کنید بنی صدر واقعا به دنبال پیروزی بود یا خودش موجبات شکست را فراهم کرده بود؟”، پاسخ داده بود: “اتفاقا بنی صدر دربدر به دنبال یک پیروزی بود. این شخص اگر یک پیروزی به دست می آورد چنان بر کشور مسلط می شد که شاید هیچ کس نمی توانست او را از جایش تکان بدهد. لذا ایشان خیلی تلاش کرد که بتواند حتی تپه ای کوچک را آزاد کند تا بواسطه آن تبلیغاتی انجام دهد اما نتوانست.بنی صدر بعضاً در خط مقدم جبهه نیز وارد می شد و بسیار به دنبال پیروزی بود. بنابراین مشکل اصلی، بیشتر در ساختار فرماندهی و مدیریت و تاکتیک‌ها و روش‌های جنگ در دوره او بود. تاکتیک‌های و توانائی های نظامی به کار گرفته شده در زمان بنی صدر قابلیت و ظرفیت کافی را برای تغییر موازنة قوا به نفع ایران را نداشت. بنابراین مشکل، بیشتر به ساختارهای نظامی کلاسیک و تفکرات کلاسیک حاکم بر جنگ در دوران بنی صدر باز می گردد.”
با اینهمه در سال‌های اخیر این روایت رسمی از جنگ و خصوصا سال آغازین جنگ با تردیدهایی مواجه شده است. اوایل مهرماه امسال که تلوزیون دولتی ایران برنامه‌هایی برای سالگرد آغاز جنگ ایران و عراق تدارک دیده بود، سرتیپ مسعود بختیاری و سرتیپ عبدالحسین مفید از فرماندهان ارتش نیز در این برنامه‌ها شرکت کردند و در برابر انتقاداتی که سال‌ها درباره ارتش مطرح شده دفاع کردند.
سرتیپ مسعود بختیاری با بیان اینکه امشب می‌خواهیم از ۳۰ سال اتهامی که به ارتش زدند دفاع کنیم درباره مقایسه‌ای که عده برخی میان نیروهای ارتشی و بسیجی وسپاهی می کنند گفته بود: “به من بگویید با روحیه انقلابی چطور میشود تانک و هواپیما را هدایت کرد؟” او همچنین با کنایه به اینکه “در آغاز انقلاب دوستان می گفتند با سپاه بدر رابطه داریم” اضافه کرده بود: “ولی چرا هیچکس نفهمید که لشکرهای عراق از مناطق مختلف این کشور قبل از جنگ به پشت مرزهای ایران گسیل شدند و آرایش گرفتند. چرا هیچ کس از این اخبار خبر و برآوردی نداشت.”
ناگفته‌های جنگ آنقدر هست که هر گاه گوشه‌ای از آن رونمایی میشود، گلایه‌ها و نارضایتی‌های فراوانی به دنبال می‌آورد.
