عماد وکیلی
دیدار سه روزه نوری المالکی، نخست وزیر عراق از ایران، روز گذشته با دیدار با آقای خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی پایان یافت، در حالی که ایران و آمریکا، هردو کماکان یکدیگر را باعث ناآرامی و نا امنی در عراق می دانند.
گزارشات رسیده حاکی از آن است که محور اصلی این مذاکرات، تضمین خواهی عراق از ایران برای عدم حمایت از شورشیان شیعه در عراق و درخواست ایران در اختیار نگذاشتن خاک عراق به آمریکا در صورت حمله به ایران بوده است.
نگرانی عمده مقامات جمهوری اسلامی که بارها به اشکال مختلف آن اشاره شده، معاهده ای است که بین دولت عراق و دولت آمریکا در حال امضا است و روابط بسیار نزدیک دو کشور را در آینده تضمین می کند. با این حال نخست وزیر عراق در این دیدارها، تاکید کرده است که دولت عراق اجازه استفاده از خاک عراق از سوی آمریکا برای حمله به ایران را نخواهد داد. آقای مالکی گفته است: ”اکنون هیچ چیزی در عراق نیست که بتواند ثبات کشورهای همسایه را تهدید کند.“
دراین میان خبرگزاری ایرنا، خبرگزاری رسمی دولت، از امضای یک تفاهم نامه دفاعی بین دو کشور خبر داد، بی آنکه جزئیات این تفاهم نامه را فاش کند.
به نوشته رویترز این تفاهم نامه بین مصطفی محمد نجار، وزیر دفاع و همتای عراقی او، عبدالقادر محمد جاسم العبیدی در آخرین مرحله سفر نوری المالکی امضا شده است. در این تفاهم نامه، دو کشور که هشت سال درگیر جنگ با یکدیگر بودند، خواستار گسترش همکاری ها برای صلح و ثبات در منطقه شده اند.
برخی تحلیلگران داخلی معتقدند قصد آقای مالکی از دیدار با مقامات بلندپایه ایران، از رئیس جمهوری و ریاست مجلس تا رهبر جمهوری اسلامی، این بوده که دولت ایران را به عنوان یک هم پیمان برای خود حفظ کند، در حالی که تحلیلگران غربی هدف اصلی از این دیدارها را تلاش عراق برای کاهش دادن ناآرامی هایی که منتسب به دولت ایران است، معرفی کرده اند.
با این حال آقای خامنه ای در دیدار با نخست وزیر عراق، مشکل اصلی این کشور را حضور نیروهای آمریکایی دانست که مانع از “وحدت کلمه” در عراق می شود.آقای خامنه ای نقش کنونی آمریکا در عراق را همچون نقش انگلیس در ایجاد اختلاف در عراق پس از استقلال این کشور دانست و گفت: ”ما یقین داریم مردم عراق با وحدت و همت خود ضمن عبور از این شرایط دشوار، به جایگاه شایسته خود خواهند رسید و قطعاً خواب امریکاییها برای عراق تعبیر نخواهد شد.” آن هم در شرایطی که آمریکا در حال حاضر مهمترین متحد عراق محسوب می شود و دولت عراق چندی پیش خود رسماً خواستار تمدید حضور نیروهای آمریکایی در عراق برای ثبات و امنیت در این کشور شد.
همچنین در حالی که آیت الله خامنه ای در دیدار با المالکی، کمک به عراق را “وظیفه ای دینی” دانست، مقتدا صدر، روحانی شیعه تندرو که از سوی ایران حمایت می شود، روز جمعه پس از نماز جمعه، سخنرانی بسیار تند و تیزی علیه آمریکا ایراد کرد.
آمریکا ایران را مقصر اصلی ناآرامی ها در عراق می داند و مدعیست ایران شبه نظامیان شیعه را آموزش می دهد که علیه نیروهای آمریکایی بجنگند و برای آنها سلاح ارسال می کند. آمریکا بارها اعلام کرده که تجهیزات نظامی ساخت ایران را از شبه نظامیان شیعه که باعث ناآرامی در عراق هستند، کشف کرده است.
واشنگتن مایل است دولت عراق به جای نزدیکی با ایران، با کشورهای سنی عرب حاشیه خلیج فارس روابط حسنه داشته باشد؛ به همین دلیل از آن کشورها خواسته است که دولت نوری المالکی را با باز کردن دفاتر دیپلماتیک در بغداد و بخشایش قرض ها،حمایت بیشتری کنند.