دلایل پنهان فشار بر وزیر علوم

نویسنده
جلال یعقوبی

» فرجی دانا در آستانه استیضاح

ضرغام صادقی نماینده شیراز در مجلس، دیروز به خبرگزاری فارس گفت: “احتمال اعلام وصول طرح استیضاح وزیر علوم در هفته کاری مجلس بعد از سرکشی نمایندگان به حوزه انتخابیه وجود دارد، اما این اعلام وصول منوط به نظر رئیس مجلس است.”

رضا صابری، دیگر نماینده مجلس نیز در گفتگو با خبرگزاری رسمی مجلس احتمال استیضاح وزیر علوم تحقیقات و فناوری را جدی دانست و تاکید کرد: “تنها راه حل پیش روی فرجی ‌دانا نشست مشترک با رئیس مجلس و برخی از استیضاح کنندگان است.” او اضافه کرد: “موضوع استیضاح وزیر علوم تحقیقات و فناوری بسیار جدی است٬ اما در حال حاضر هیأت رئیسه مجلس این استیضاح را اعلام وصول نکرده است. در راستای رفع مشکلات بین نمایندگان استیضاح کننده و وزیر علوم جلسه ای تدارک دیده شده که مشکلات با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی مورد بحث و دغدغه قرار گیرد و زمانی این مشکل مرتفع می‌شود که جلسه مذکور مثبت و نتیجه‌بخش برگزار شود.” صابری همچنین خبر داد: “ استیضاح وزیر علوم فقط به موضوع ریاست دانشگاه تهران معطوف نمی‌شود و مباحث دیگری هم مطرح است که دوستان وزارت علومی خود در جریان آن هستند.”

از طرفی دیگر زهره طبیب زاده، عضو کمیسیون آموزش مجلس به خبرگزاری دانشجو، وابسته به بسیج دانشجویی درباره استیضاح فرجی دانا، گفت: “اقدامات وزیر علوم در انتخاب رؤسای دانشگاه‌های بزرگ کشور خلاف قانون و مصلحت نظام بوده و روند درستی نیست، به طوری که کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس چند بار به وزیر علوم تذکر داده‌ است.” او اضافه کرد: “نمایندگان مجلس حتماً برای تحقق خواسته‌های نظام از هر ابزاری استفاده می‌کنند.”

فشار بر روی وزارت علوم بیشتر شده است. شیوه مدیریت وزیر علوم نارضایتی راستگرایان ایران را به دنبال داشته است. از همان ابتدای کار که او جعفر توفیقی و جعفر میلی‌منفرد را به عنوان مشاور عالی وزیر و معاون آموزشی وزارت علوم به کار گرفت، نارضایتی جناح راست تندرو مشخص بود. آنان حتی وزیر تازه کار را به دلیل انتصابات خود، تهدید به استیضاح کرده بودند. بازگشت برخی دانشجویان ستاره دار و محروم از تحصیل به دانشگاه ها و همچنین بازگشت به کار برخی از استادان بازنشسته شده و محروم از کار به کلاسهای درس، نارضایتی از وزیر علوم را افزایش داد.

راستگرایان که در ابتدا وجود دانشجویان ستاره دار را تکذیب میکردند، اینبار از بازگشت انان به دانشگاه ناراضی بودند. در آن زمان سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس گفته بود: “دانشجویی که نباید به دانشگاه برگردد نمی‌تواند ادامه تحصیل بدهد و اگر اکنون در حال تحصیل هست مطمئن باشید که ما جلوی ادامه تحصیل او را خواهیم گرفت. وقتی قانون اجازه ادامه تحصیل به کسی را ندهد چطور باید ادامه تحصیل بدهد؟”

بعدها با تغییر چند تن از روسای دانشگاه های ایران، خشم محافظه کاران بیش از پیش برانگیخته شد. ابتدا محمدسعید جبل‌عاملی، رئیس دانشگاه علم و صنعت تغییر کرد. چندی بعد فرهاد رهبر، رئیس دانشگاه تهران با پایان یافتن دوره ریاستش، کنار رفت. برکناری صدرالدین شریعتی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی هم خبر ساز بود. گرچه تغییرات مدیریتی در دانشگاه ها به کندی صورت میگرفت؛ اما همین تغییرات هم نارضایتی راستگرایان را بر می انگیخت.

چند روز پیش نیز خبر رسید که دوره ریاست علیرضا رهایی بر دانشگاه امیرکبیر به پایان رسیده و به جای او احمد معتمدی سرپرستی دانشگاه را بر عهده گرفته است.

دیروز مراسم معارفه سرپرست جدید دانشگاه امیرکبیر برگزار شد که با مشکلاتی همراه بود. خبرگزاری مهر، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، “شکستن در ساختمان فارابی، مجروح شدن یکی از اساتید و متشنج شدن مراسم” را بخشی از حاشیه های مراسم نامیده است. این خبرگزاری از قول یکی از دانشجویان نوشت: “برنامه تودیع و معارفه قرار بود با حضور نماینده پارلمانی وزیرعلوم، جامعه دانشگاهی اساتید و کارکنان دانشگاه ساعت ده صبح در سالن آمفی تائتر ساختمان فارابی برگزار شود. با توجه به اینکه ظرفیت سالن تکمیل شده بود، انتظامات “در” ساختمان فارابی را بسته بود که یک سری از دانشجویان دانشگاه برای ورود به داخل سالن با انتظامات درگیر شده و در شیشه ای ساختمان را شکسته و وارد سالن شدند. این موضوع باعث شد نظم جلسه به هم بریزد و به دلیل مشکلاتی که پیش آمد، یکی از اساتید حاضر در جلسه از ناحیه دست مجروح شود.”

در تصاویری که این خبرگزاری از جلسه معارفه سرپرست دانشگاه امیرکبیر منتشر کرده است، گروهی از بسیجیان دانشگاه پلاکاردهایی در دست دارند که در آن به سیاسی شدن دانشگاه اعتراض کرده اند. بر روی یکی از این پلاکاردها نوشته شده است: “دانشگاه جولانگاه جریانهای سیاسی نیست.”

از سوی دیگر دبیر سیاسی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل به خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران گفته است: “ما سازوکاری که منجر به معرفی میلی‌منفرد، توفیقی و فرجی‌دانا بشود را قبول نداریم البته مجلس نیز از عدم همکاری با وزارت علوم اجتناب کرده است اما این صبوری باعث شده است ما در دانشگاه‌ها شاهد فضایی باشیم که به دور از فضای علمی و آرام دوران قبل باشیم.” او اضافه کرده است: “ما شاهدیم که در معرفی و انتخاب رؤسای دانشگاه‌ها، کادر مدیریتی وزارت علوم و همچنین تشکیل کمیته‌های انتخاب روسای دانشگاه‌ها فضای سیاسی‌کاری غالب است. درگیری وزارت علوم در مسائل سیاسی و حزبی باعث شده است که از مسائل علمی غافل شده و رشد علمی کشور کند شود البته ما در عملکرد وزارت علوم داشتن دغدغه فرهنگی را نیز مشاهده نمی‌کنیم.”

در طول این ماه ها، برنامه انتخابی شدن روسای دانشگاه ها نیز که از سوی وزیر علوم پیگیری شده و با عنوان “استقلال دانشگاه ها” شناخته شده است، مورد اعتراض مخالفان قرار گرفته است. چندی پیش، خبرگزاری فارس این طرح را “طرحی خطرناک‌تر از بازگشت حامیان فتنه به دانشگاه‌ها در وزارت علوم “و “تلاشی برای محدود کردن نظارت حاکمیت بر دانشگاه‌ها” نامیده بود.

در این میان، برخی تحلیلگران، علت اصلی تلاش نمایندگان راستگرای مجلس برای استیضاح وزیر علوم را افشای “سه هزار بورسیه غیرقانونی” در دوره احمدی نژاد دانسته اند.

روزنامه فرهیختگان، که از نشریات نزدیک به دانشگاه آزاد است، دیروز در سرمقاله ای با عنوان “چرا باید وزیر علوم استیضاح شود؟!” نوشته بود: “اخبار، گزارش‌ها و اسناد منتشرشده نشان می‌دهد که عملکرد وزارت علوم در دولت سابق به‌ویژه در چهار سال دوم کارنامه‌ای دارد که هرچه تلاش کنیم نمی‌توانیم با دیده اغماض به آن بنگریم. اعطای بورسیه‌های غیرقانونی به نزدیک چندهزار نفر از نزدیکان، آشنایان، آقازاده‌ها و… دولتدوستان سابق و البته افشای آنها، یکی از مواردی است که برخی مخالفان دولت یازدهم از افشای آن سخت دلگیر و عصبانی‌اند و به خاطر آن تیغ حذف از غلاف برمی‌کشند.”

نویسنده سرمقاله تاکید داشت: “اینجاست که در نگاه جناحی یا بهتر بگوییم جنایی، می‌توان یک وزیر را استیضاح کرد یا برای او خط و نشان کشید بلکه دم فروبندد. موضوع دیگر، آزمون‌های بدون کنکور دکترا یا اعلام اسامی افرادی است که اصلا در کنکور شرکت نکرده‌اند اما اکنون در کلاس‌های دکترا نشسته‌اند و بدون شک از اینکه دولتی بخواهد خدای ناکرده آنها را از پشت میز و نیمکت دانشگاه بلند و به پشت کنکور هدایت کند، سخت خشمگین و غضبناک‌اند. دکترهای احتمالی آینده کشورمان که شب‌ها خواب راحت ندارند به آنها که عامل ورودشان به دانشگاه شده‌اند گلایه می‌کنند و طبیعی است که این گلایه به فشار سیاسی- رسانه‌ای علیه وزیر علوم منجر می‌شود.” در پایان این نوشته آمده بود: “کافی است با عینک آنها به عملکرد دکتر فرجی‌دانا نگریسته شود. در این منظر، استیضاح که سهل است، عواقب سخت‌تری در انتظار آقای وزیر خواهد بود. چنین منظری درک این نکته را که چرا وزیر علوم باید استیضاح شود، تسهیل می‌کند.”