تازه های کتاب ایران…
پرسه ها و پرسش ها (مجموعه مقاله)
نویسنده: داریوش آشوری
392ص، تهران: نشر آگه، 1389، چاپ اول
این مجموعه، که بیست و نه مقاله را در بردارد، حاصل دورانی چهل ساله از کار و کوشش قلمی «داریوش آشوری» است. اکثر این مقاله ها در سال های گذشته در مجله های گوناگون، و تعدادی از آنها در سال های اخیر در اینترنت منتشر شده اند. مقاله ها در سه بخش اصلی با عناوین زیر ارائه گردیده اند: «چهره ها»؛ «گشت و گذار»؛ «نقد و نظر». عناوین برخی از مقاله ها عبارت انداز: «جلال آل احمد»، «با خلیل ملکی در واپسین سال های زندگی اش»، «با ساعدی و بی او»، «مارتین هایدگر»، «یاد احمد فردید»، «نیچه و ایران»، «معمای حافظ»، «رندی و نظربازی»، «تراژدی روشنفکری ما»، «فرهنگ هزاره»، «فرهنگ بزرگ سخن»، «معمای بوف کور» و «سخنی درباره فرهنگ نویسی دو زبانه».
از کاخ های شاه تا زندان های سیبری
نویسنده: غلامحسین بیگدلی
244 ص، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 1388، چاپ اول
این کتاب، بخشی از خاطرات «غلامحسین بیگدلی»، از اعضای خانواده های درباری و اشراف ایران در زمان پهلوی است که بعدها به «حزب توده» پیوست، به اتحاد جماهیر شوروی گریخت، دچار زندان های رژیم«استالین» شد، و سرانجام پس از سال ها آوارگی و زندان و دشواری به ایران بازگشت. «غلامحسین بیگدلی»، در سال 1297خورشیدی در خانواده ای از اعیان و اشراف ایران، از ایل «بیگدلی»، در تهران به دنیا آمد. تحصیلات خود را در دبیرستان نظام و دانشکده افسری، با رتبه ا ول به پایان برد. پس ازآن، کمونیست شد، و در اوایل دهه1320 به عضویت«حزب توده» درآمد. در تابستان 1324 با گروهی دیگر از افسران حزبی دستگیر و در کرمان زندانی شد. در اواخر همان سال با پادرمیانی عده ای از سران ایلات و خوانین آزاد شد و راهی آذربایجان که روزهای سختی را پشت سر می گذاشت، گردید. پس از شکست«فرقه دموکرات»، در 21آذرماه 1325، همراه«پیشه وری» به آذربایجان شوروی گریخت، و سال ها زندانی و تبعید بود. به دنبال مرگ«استالین» و تغییر اوضاع در شوروی، از زندان آزاد شد، تحصیلات عالی خود را در رشته ادبیات به اتمام رساند و با عنوان پرفسور در ادبیات، به عضویت فرهنگستان باکو و مسکو درآمد.«بیگدلی» سرانجام در تابستان 1358، پس از 33سال به ایران بازگشت و در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به فعالیت پرداخت. خاطرات او، شامل اطلاعات خواندنی و مفیدی درباره «رضاشاه» و حکومت او، فعالیت های «حزب توده» در سال های آغاز دهه1320 و ماجراهای زندگی اش در اتحاد شوروی آن دوره است.
دو روی سکه: سکه های پهلوی
مؤلف: عبدالعزیز حق صفت
292 ص، تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی پازینه، 1389، چاپ اول
در این کتاب که به صورت مصور و رنگی چاپ شده، سکه های دوره «پهلوی» در دو بخش، یعنی پهلوی اول (1304 تا1320 خورشیدی) و پهلوی دوم(1320 تا 1357خورشیدی)، گردآوری و معرفی گردیده است. در آغاز هر بخش، قوانین و مصوبات مربوط به ضرب سکه در دوره مورد نظر، ارائه شده است.
از قاجار به پهلوی
بر اساس اسناد وزارت خارجه آمریکا/1298 تا1309 شمسی
نویسنده: محمدقلی مجد
ترجمه: رضا مرزبانی، مصطفی امیری
680 ص، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، 1389، چاپ اول
این کتاب، ترجمه ای است از کتابی با همین عنوان به زبان انگلیسی، که نویسنده در آن، تاسیس و تثبیت حکومت پهلوی در ایران، در فاصله سال های 1298 تا 1309 خورشیدی (1919 تا 1930 میلادی) را، با استناد به اسناد و مدارک وزارت امور خارجه آمریکا، بررسی کرده است. او برای این بررسی،از 633 سند منتشر نشده استفاده کرده است که در قالب گزارش، تلگرام،ابلاغیه، دستورالعمل، نامه و یادداشت، در آرشیو وزارت امور خارجه نگهداری می شود. نکته حائز اهمیت آن است که نویسنده، اولین کسی است که به شکل گسترده از اسناد علنی شده دولت آمریکا، برای بررسی تاریخ ایران در فاصله سال های 1921تا 1941 میلادی استفاده کرده است. اسناد این دوره وزارت خارجه آمریکا، از حدود سی سال پیش در اختیار محققین قرار گرفت. «دکتر مجد» درباره اهمیت اسناد وزارت خارجه آمریکا می گوید:[این سندها، تصوری که سالیان مدید در میان ایرانیان وجود داشت را تصدیق می کند؛ این که «رضاشاه» را انگلیسی ها به قدرت رسانیدند؛ انگلیسی ها حکومت او را حفظ کردند؛ و زمانی که تداوم قدرت او را غیر مفید تشخیص دادند، در سال 1941 وی را صحیح و سالم از ایران خارج کردند و پسرش را جایگزین او نمودند…]
فرهنگ لغات ادب: مجموعه دو جلدی
نویسنده: محمد امین طوسی
مقدمه: دکتر منوچهر مرتضوی
1202 ص، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران- مک گیل، 1388، چاپ اول
این فرهنگ ارزشمند که در نیمه دهه1340 خورشیدی به وسیله یکی از استادان با سابقه و کهنه کار زبان و ادبیات فارسی تالیف شده، شامل مجموعه ای از لغات، ترکیبات و تعبیرات فارسی وادبی است که با دقت و حوصله، از میان مراجع و متون فارسی برگزیده شده است. از آنجا که هدف مؤلف، صرفا ضبط لغات و تعبیراتی بوده که در متون نظم و نثر فارسی آمده، از ضبط کلمات معمول و متعارف، خودداری شده است. علاوه برآن، در ضبط لغاتی که دارای چند معنی است، از ذکر معانی متداول و معمول آنها صرف نظر شده و تنها به آوردن معانی غیر معروف اکتفا گردیده است. معنی صحیح لغات و ترکیبات، در هر مورد با عبارتی ساده و روشن، و در عین اختصار ارائه شده است. در مجموع می توان ادعا کرد که «فرهنگ لغات ادبی»، فرهنگی تخصصی و حرفه ای است که علاقمندان به شعر و نثر فارسی را، از مراجعه به فرهنگ ها و مراجع گوناگون بی نیاز می کند. اعتبار، ارزش و کارآیی این فرهنگ، انگیزه ای بود که سبب شد«مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران- مک گیل»، پس از بیش از چهار دهه از نخستین چاپ آن و نایاب شدن نسخه هایش، به چاپ مجدد آن اقدام کند.
چهار پژوهش در جامعه شناسی فرهنگ
نویسنده: عباس عبدی
344 ص، تهران: نشر ثالث، 1389، چاپ اول
این کتاب، مجموعه چهار پژوهش در حوزه فرهنگ در جامعه معاصر ایران است. دو پژوهش از این مجموعه، به نام گذاری در میان ایرانیان می پردازد. پژوهش نخست، به بررسی تحول نام گذاری کودکان تهرانی در فاصله سال های 1345تا 1375 اختصاص دارد. در پژوهش دوم، نام گذاری کودکان در میان چهار گروه قومی ایران، یعنی بلوچ، ترکمن، کرد و عرب، در فاصله سال های 1349 تا 1378 بررسی می شود. موضوع پژوهش سوم، خاستگاه و ویژگی های نوقلمان ایرانی، در فاصله سال های 1376 تا1378 است. پژوهش چهارم، به یکی از مشکلات اساسی جامعه ایران، یعنی فرار مغزها و مهاجرت به کشورهای دیگر می پردازد.
از بهزاد تا رضا عباسی
سیر تکاملی مینیاتور در سده دهم و و اوایل سده یازدهم هجری
نویسنده: مقدمه مرجان اشرفی
ترجمه: نسترن زندی
212ص، تهران: مؤسسه متن، 1388، چاپ اول
این کتاب که اصل آن به زبان روسی است و به وسیله یکی از پژوهشگران تاجیک نوشته شده، به بررسی سیر تکاملی مینیاتور ایرانی، در فاصله ظهور «بهزاد» در هرات (قرن نهم ه. ق)، تا دوره «رضا عباسی» در اصفهان (قرن یازدهم ه. ق) می پردازد. این دوره طلایی، مکاتب هنری هرات، تبریز، قزوین، مشهد و اصفهان را در تاریخ نقاشی ایران، در بر می گیرد. نویسنده با پرداختن به این پنج حوزه نگارگری، عناصر مشترک میان آنها و ارتباط تاریخی شان را، به خوبی نشان داده است. از امتیازات و ویژگی های کتاب، تعداد زیاد تصاویر به کار رفته در آن است که بر غنای کتاب افزوده است؛ مهم تر از همه, اشاره دقیق به محل نگهداری نگاره ها است که برای پژوهشگران از اهمیت خاصی برخوردار است.
گفتگو: فصلنامه فرهنگی و اجتماعی
شماره 55، فروردین 1389
مقالات و نوشته های آخرین شماره فصلنامه فرهنگی و اجتماعی«گفتگو» به مسائل و مشکلات کارگران در ایران اختصاص دارد. در این شماره می خوانیم:
× طبقه کارگر پس از انتخابات دهم: انزوا یا ائتلاف؟/محمد مالجو
× سی سال جا به جایی طبقات اجتماعی در ایران/سهراب بهداد، فرهاد نعمانی
× کالبدشکافی انقلاب: نقش کارگران صنعتی در انقلاب ایران/احمد اشرف
× بازار کار در ایران پس از انقلاب/حسن طائی
× حداقل دستمزد در ایران/فرشید یزدانی
× «کار» و کارگر؛ بازتاب مسائل کارگری در نشریه کار/انوش صالحی
این شماره از «گفتگو» با نوشته ای با عنوان «تعطیلی خوب است برای همسایه»، درباره زندانی شدن روزنامه نگاران در ایرن، و معرفی چند کتاب جالب و خواندنی به پایان می رسد.