سخنان وندی شرمن٬ مسوول تیم مذاکره‌کننده آمریکا در گروه ۱+۵ درباره لزوم رعایت حقوق‌بشر در ایران٬ با واکنش مقام‌های جمهوری‌اسلامی و اصول‌گرایان روبه‌رو شده و سخنگوی وزارت خارجه این سخنان را “توهم” و “زیاده خواهی” برای “مصرف داخلی” توصیف کرد.
مرضیه افخم٬ سخنگوی وزارت خارجه٬ با اشاره به سخنان وندی شرمن٬ گفت که “زیاده‌خواهی‌ها، توهمات و حرف‌هایی که برای مصرف داخلی مطرح می‌کنند جایگاهی در مذاکرات ندارد و حاصلی جز تداوم ناکامی‌های آمریکا در چندین سال گذشته که رئیس جمهور آمریکا نیز بدان اذعان کرده، نخواهد داشت”.
به گفته افخم “هیات مذاکره‌کننده ایرانی اجازه نخواهد داد که دستاوردهای علمی مردم ایران خدشه‌دار شود و با ایستادگی در مقابل زیاده‌طلبی‌ها به هیچ وجه نخواهد گذاشت موضوعاتی خارج از بحث هسته‌ای در مذاکرات نهایی مطرح شود”.
وندی شرمن٬ معاون وزیر امورخارجه آمریکا٬ دو روز پیش٬ در مجلس سنای آمریکا گفته بود که هدف نهایی مذاکرات با جمهوری‌اسلامی آن است که ایران “تعهدات بین‌المللی‌اش را رعایت کند، به حقوق شهروندان و همسایگانش احترام بگذارد و نقشی سازنده در منطقه بازی کند”.
وی همچنین از جمهوری‌اسلامی خواسته بود که “تمامی زندانیانی سیاسی، ازجمله میرحسین موسوی و مهدی کروبی، رهبران جنبش سبز، که نزدیک به سه سال است بدون هیچ تفهیم اتهام رسمی در حصر خانگی به‌سر می‌برند” را آزاد کند.
به گفته شرمن مسوولان آمریکایی “قول‌هایی که روحانی، رئیس جمهوری ایران، به مردمش داده” را شنیده‌اند و اکنون انتظار دارند که روحانی “به این قول‌ها عمل کرده و تعهدات حقوق بشری بین‌المللی را رعایت کند”.
خبرگزاری فرانسه هفته گذشته و در پی دیدار جان کری با محمدجواد ظریف٬ در خبری نوشته بود که کری خواهان همکاری جمهوری‌اسلامی در آزادی رابرت لوینسون، امیر حکمتی و سعید عابدینی شده بود.
وندی شرمن همچنین گفته است که آمریکا تنها بر موضوع برنامه هسته‌ای ایران متمرکز نشده است٬ بلکه “موضوع حقوق بشر، حمایت آن‌ها از تروریسم و مداخلاتشان در کشورهای منطقه” نیز هم‌چنان مورد توجه آمریکا است.
از زمان مذاکرات میان ایران و گروه ۱+۵ بارها بحث‌هایی چون حقوق‌بشر و یا دخالت جمهوری‌اسلامی در کشورهای منطقه نیز توسط غرب و نهادهای حقوق‌بشری مطرح شده است. این مساله از آن جهت بیشتر مورد توجه قرار گرفته که در مواردی - چون اعدام‌ها - دولت روحانی کارنامه خوبی ندارد.
سازمان عفو بین الملل، روز جمعه ۲۷ دی ماه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که از ابتدای سال جاری میلادی تا ۱۷ ژانویه، طی حدود دو هفته، دست کم ۴۰ نفر در ایران اعدام شده‌اند. بر اساس گزارش این سازمان مدافع حقوق بشر، از این ۴۰ اعدام، ۲۱ مورد توسط مقامات رسمی جمهوری اسلامی اعلام شده و ۱۹ مورد دیگر نیز توسط منابع موثق مرتبط با عفو بین الملل به تائید رسیده است.
سازمان‌های مدافع حقوق بشر می‌گویند تعداد اعدام‌ها در اولین سال ریاست جمهوری حسن روحانی، نسبت به دولت محمود احمدی نژاد بیشتر بوده است.
کمپین بین‌المللی حقوق بشر و مرکز اسناد حقوق بشر ایران نیز در مهرماه در گزارشی اعلام کردند که جمهوری اسلامی در ماه‌های پس از انتخابات رکورد تازه‌ای از اجرای مجازات مرگ به ثبت رسانده است و از زمان تحلیف حسن روحانی تا ۱۸ مهرماه دست کم ۱۲۵ نفر به اتهامات مختلف در ایران اعدام شده‌اند.
سازمان دیدبان حقوق بشر در گزارش خود از حسن روحانی خواسته است که علناً علیه موارد جدی نقض حقوق بشر توسط نیروهای اطلاعاتی و امنیتی موضع گیری کند و به وعده‌هایی که در مبارزات انتخاباتی‌اش در مورد کاهش کنترل بر آزادی اطلاعات و سانسور شدید داده بود، عمل کند.
دولت روحانی اخیرا پیش نویس منشور حقوق شهروندان را منتشر کرد اما این پیش نویس با انتقاد آن دسته از فعالان حقوق بشر مواجه شد که آن را کافی و جامع نمی‌دانند.
هم‌زمان با انتشار سخنان وندی شرمن٬ روزنامه کیهان٬ که مدیر مسوول آن منصوب رهبر جمهوری‌اسلامی است٬ سخنان معاون وزیر امورخارجه آمریکا را “گستاخانه” توصیف کرد و آن را مسبوق به سابقه دانست. به نوشته کیهان “وندی شرمن چندی پیش نیز در جلسه استماع سنا، دروغ و فریب‌کاری را جزء «دی‌ان‌ای» ایرانی‌ها خوانده بود که علی‌رغم بازتاب‌های گسترده این اظهارنظر، وی هیچوقت حاضر به عذرخواهی و تکذیب توهین خود نشد. توهین پیشین شرمن، در آستانه مذاکرات منتهی به توافق موقت ژنو ابراز شد”.
مقام‌های جمهوری‌اسلامی همواره مقابل درخواست‌های حقوق‌بشری غرب٬ واکنش نشان داده‌اند. ماه گذشته مصطفی پورمحمدی٬ وزیر دادگستری دولت روحانی٬ احمد شهید٬ گزارش‌گر ویژه حقوق‌بشر سازمان ملل را “عمله سیاسی” خوانده بود که “از روز اول شروع به صدور بیانیه‌های خلاف واقعیت” کرد.
محمدجواد لاریجانی٬ دبیر ستاد حقوق‌بشر قوه‌قضاییه٬ نیز در سخنانی از احمد شهید با عبارت “احمق شریر” یاد کرده بود که مشغول “پرونده‌سازی” علیه جمهوری‌اسلامی است و با “تروریست‌ها ارتباط دارد”.
