اعداد و ارقام بودجه سال 1388 نه تنها انتقاد رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس را برانگیخت و به انتشار گزارش انتقادی این مرکز درباره لایحه بودجه منجر شد، بلکه دو اقتصاددان سرشناس را نیز وادار کرد که برای توصیف این لایحه، به صفاتی چون “آبکی” و “خنده‌دار” متوسل شوند. این در حالی است که نمایندگان مختلف هم در گفت‌وگو با رسانه‌ها درباره عدم افزایش دستمزدها و حذف یارانه حاملان انرژی، بخصوص گازوئیل در سال 88 هشدار داده‌اند.
لایحه اصلاحیه دولت برای بودجه سال جاری دیروز در شرایطی در دستور مجلس قرار گرفت که برغم موافقت کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با آن، رئیس این کمیسیون صراحتا به مخالفت با لایحه پرداخت و تصریح کرد که با تصویب چنین لایحه‌ای، “بسیاری از کارگران بیکار می‌شوند و پروژه‌های عمرانی نیز تعطیل می‌شود.“
این البته تنها سخن رضا عبداللهی نبود، چرا که آقایی رئیس کمیسیون عمران نیز ضمن مخالفت با لایحه دولت، پرسید: “اگر دلسوز حقوق و دستمزد کارمندان هستید، چرا نسبت به کارگرانی که در بخش عمرانی کار می‌کنند و بیش از 3 ماه است که حقوق نگرفته‌اند، دلسوزی نمی‌کنید” و یوسف‌نژاد نماینده ساری هم هشدار داد که: “دولت برای موفق نشان دادن خود بسیاری از موارد را در ین لایحه ذکر نمی‌کند و اگر بودجه سال آینده هم غیر واقع‌بینانه و براساس حدس و گمان باشد، همین اتفاق خواهد افتاد.“
دولت احمدی‌نژاد چندی پیش لایحه‌ای فوریتی به مجلس داده بود که با تصویب آن، بخش‌هایی از اعتبارات عمرانی به مصرف جاری خواهد رسید و بدین شکل، کسری بودجه با نوعی دور زدن نظام بودجه‌ریزی جبران خواهد شد.
جالب اینجا بود که بسیاری از نمایندگان منتقد، معتقدبودند همین معضل به شکل فاحش‌تری در بودجه سال آینده نیز وجود خواهد داشت و زمینه‌های آن هم در لایحه‌ای که از سوی دولت ارائه شده، دیده می‌شود. مخالفان لایحه اصلاحیه بودجه 87 تصریح می‌کردند که دولت احمدی‌نژاد در بودجه‌نویسی انحراف دارد و اگر لایحه امروز تصویب شود - که شد - این مشکل در سال 88 باز هم تکرار خواهد شد.
توکلی: دولت راست نمی‌گوید
ساعتی پس از تصویب لایحه اصلاحیه بودجه 87 در مجلس، رئیس مرکز پژوهش‌ها با انتقاد از لایحه بودجه سال 88 و سخنان ممبینی معاون معاونت برنامه‌ریزی رئیس‌جمهور، ادعاها و اعداد و ارقام ارائه شده از سوی وی را قابل نقد و بحث دانست و از تهیه گزارش مرکز پژوهش‌ها درباره لایحه دولت خبر داد.
احمد توکلی همچنین با تکذیب صریح ادعای مسئولان دولت نهم، تاکید کرد که لایحه دولت افزایش دستمزدها را متوقف می‌کند؛ حال آنکه ممبینی ادعا کرده بود در لایحه بودجه 88 حقوق کارکنان دولت 25 تا 30 درصد افزایش می‌یابد.
توکلی همچنین خبر داده بود که دولت می‌خواهد عدم افزایش حقوق را با پرداخت یارانه نقدی جبران کند، در حالی که نمایندگان با این موضوع مخالف‌اند و گزارش‌ها نیز نشان می‌دهد که گرایش غالب مجلس در روزهای اخیر به سمت پرداخت یارانه نقدی، صرفا به خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی است.
لازم به ذکر است که روز قبل هم مرکز پژوهش‌های مجلس با انتقاد از لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها، موارد متعددی از مغایرت این لایحه با قانون اساسی را ذکر کرده و خواستار اصلاح آن شده بود.
موضوع افزایش نیافتن دستمزدها در سال آینده بر اساس دو لایحه بودجه 88 و هدفمند کردن یارانه‌ها، به یک مانع بزرگ بر سر تصویب این دو لایحه تبدیل شده است.البته ممبینی دیروز در صحن علنی با زیرکی از این موضوع استفاده کرد و در توجیه لایحه اصلاحیه بودجه 87 به افزایش درصد اضافه شدن حقوق‌ها از 5 به 10 درصد بهره گرفت تا توپ را به زمین مجلس بیندازد؛ اما در لایحه بودجه 88 این توجیه کارکرد معکوس دارد و دولتمردان که در هفته‌های اخیر به خاطر ماده 13 لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها بارها توبیخ شده بودند، حال باز هم باید پاسخگوی انتقادات نمایندگانی باشند که معتقدند عدم افزایش حقوق بازنشستگان و کارکنان دولت، نه تنها خلاف برنامه چهارم توسعه است، بلکه با توجه به حذف بسیاری از یارانه‌ها به یک بحران در وضعیت معیشتی دولت نهم خواهد انجامید.
بودجه‌ای که خنده بر لب می‌آورد
افزایش نیافتن حقوق کارمندان، تنها موضوع محل چالش منتقدان لایحه بودجه 88 با دولت نیست؛ بلکه نمایندگان درباره قیمت‌های جدیدی هم که برای اقلامی همچون گازوئیل در نظر گرفته، حرف دارند؛ از جمله حسین‌نژاد عضو کمیسیون عمران که هشدار داده: “چالش اصلی بودجه 88 حذف یارانه گازوئیل است و حذف یارانه آن بر نرخ حمل کالا، دستمزد، تولید مصالح ساختمانی و… موثر است و کشور را با یک جهش ناگهانی قیمت مواجه می‌کند.“
اما اساسی‌تر از این انتقادات، سخنانی است که برخی اقتصاددانان و مسئولان سابق اقتصادی کشور درباره لایحه بودجه 88 می‌گویند و بخصوص بخش درآمدها و تحقق آن را به کلی زیر سؤال می‌برند.
این جنس از انتقادات، با اظهارات داود دانش‌جعفری که خود دو سال و نیم عضو کابینه احمدی‌نژاد بود، آغاز شد؛ اما اکنون با اظهارنظرهای طبیبیان و شیرکوند وارد فضای جدیدی شده است؛ چرا که این دو اقتصاددان برجسته که هر دو سابقه مسئولیت دولتی نیز دارند، با الفاظی تحقیرآمیز درباره لایحه دولت سخن گفتند.
سعید شیرکوند که در دولت خاتمی، معاون وزیر اقتصاد بود، به خبرگزاری آفتاب گفت: “اعداد در لایحه بودجه 88 غیرواقعی است یعنی دولت در هزینه‌های جاری خود هزینه‌های حامل‌های انرژی را حذف و در عین حال درآمدی 25 درصدی حاصل از هدفمند شدن یارانه این حامل‌ها برای خود متصور شده است. این کار غیرمتعارف که در هیچ دولت و بودجه‌ای سابقه نداشت گویای آب بستن دولت به بودجه است.“
این استاد دانشگاه تهران سپس افزود: “دولت برای سرپوش گذاشتن بر مصارف بی‌رویه ارزی خود در گذشته، با عددسازی و آب‌بستن به بودجه 88 سعی در طبیعی جلوه دادن وضعیت دارد. اساساً دولت در این لایحه با ساده‌انگاری و ساده‌سازی سعی کرده که با کم و زیاد کردن اعداد به تراز بودجه دست یابد… بودجه 88 خیال‌پردازانه و غیرواقعی است و امکان تحقق آن وجود ندارد.“
محمد طبیبیان هم به سایت انتخاب گفت: “محلهای درآمدی که دولت برای جبران کاهش درآمد ناشی از فروش نفت خام پیش بینی کرده، چنان خوشبینانه است که در برخی موارد لبخند بر لب انسان می آورد… شما نگاه کنید، سهم درآمدهای مالیاتی در تأمین هزینه های جاری بودجه 45 درصد رشد دارد که رشدی بی سابقه چه در قبل از انقلاب و چه دوران انقلاب محسوب می شود. حال سؤال اینجاست با وجود رکود تورمی که ما در کشور داریم، تحقق این درآمد چگونه یک ساله امکانپذیر است؟ اصلاً امکان وصول آن هست؟ قطعاً اصرار بر تحقق این درآمد چالشهای سیاسی، اقتصادی، امنیتی به دنبال دارد.“
این استاد دانشگاه همچنین اضافه کرد: “مسأله دیگر سهم درآمدهای غیرنفتی مشتمل بر مالیاتها در تأمین 93 درصد هزینه های جاری است. این حرف واقعاً خنده آور است. وقتی صادرات ما در وضعیت خوب خودش بود ما به این آرزو نرسیدیم حالا که صادرات و تجارت ما متأثر از بحران جهانی خوابیده است، می خواهیم یک ساله به چنین رشد نجومی برسیم؟ در مجموع به عقیده من الزامات درآمدی بودجه 87 غیرقابل تحقق است و پا فشاری احتمالی دولت بر وصول آن چشم انداز فعالیتهای تولیدی و مولد اقتصاد را برای سال 88 مبهم می کند، زیرا در این شرایط سرمایه گذار و تولید کننده عطای فعالیت اقتصادی را به لقایش می بخشد و به اصطلاح روی سرمایه اش می خوابد تا سال 1389 چه پیش آید.“