محسن رضایی که در آستانه توافق هسته‌ای با صحبت‌های جنجالی خود درباره گروگان‌گرفتن سربازان آمریکایی، خبرساز شده بود تصمیم گرفته دیگر از القاب سرلشکر و دکتر برای خود استفاده نکند. او با انتشار عکسی از خود با لباس سپاه و چفیه اما بدون درجه، در اینستاگرام رسمی خود عنوان کرده که عنوان “آقا محسن”را از هر لقب و صفت دیگری بیشتر می‌پسندد. این درحالی است که در سال‌های گذشته مشاوران و همراهان رضایی اصرار زیادی بر تاکید روی دکتر و اقتصاددان بودن فرمانده سابق سپاه داشتند و حتی بعد از این پست ایسنتاگرامی هم پیشوند “دکتر”بر بالای وبسایت شخصی محسن رضایی و سایر اکانت‌های او در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود.
سرداری که دکتر شد، دکتری که ناکام ماند
سبزوار رضایی میرقائد که با نام محسن رضایی شناخته می‌شود، ۶۱ ساله است و از۱۳۶۰ تا ۱۳۷۶ فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. خانواده او از عشایر بختیاری خوزستان بودند و کودکی و نوجوانی‌اش با همان نام “سبزوار” در مسجد سلیمان گذشت. او در دهه ۵۰ و پس از قبولی در دانشگاه به تهران آمد در حالی که جذب تشکیلات “جمعیت منصورون”، -یکی از گروه‌های مذهبی معتقد به مبارزه مسلحانه با رژیم پهلوی- شده بود. سبزوار رضایی به مناسبت این سبک زندگی اسامی مستعاری برای خود انتخاب کرد که از بین آنها محسن، ماندگار شد و به ویژه پس از انقلاب ۵۷ دیگر به نام محسن رضایی شناخته می‌شد.
گفته می‌شود که در دهه ۶۰ وپس از دریافت حکم فرماندهی سپاه از سوی آیت‌الله خمینی، رضایی شناسنامه جدیدی گرفته که در آن به جای سبزوار، نام محسن ثبت شده است. همچنین روایت شده که آیت‌الله خمینی، فرمانده جوان جنگ را با عنوان “آقا محسن” خطاب می‌کرده؛نکته‌ای که در متن اینستاگرام محسن رضایی نیز آمده است. او در کنار عکس خود با لباس سپاه نوشته است: “همان عنوان آقامحسن که امام و رزمندگان بنده را خطاب می‌کردند بسیار بالاتر از هر صفت دنیایی برای اینجانب می‌باشد و ما هیچ افتخاری بالاتر از سربازی ولایت و خدمتگزاری ملت ایران نداریم. لذا عنوان سرلشکر و دکتر را از صفحه خود برمیدارم تا شما عزیزان راحتتر با برادر خودتان در ارتباط باشید.”
اما این عنوان “دکتر” صرفا از صفحه اینستاگرام حذف شده و در وبسایت شخصی و دیگر شبکه‌های اجتماعی، او را همچنان دکتر محسن رضایی معرفی می‌کنند.
فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در سال ۷۶ با ترک فعالیت‌های نظامی به عرصه سیاست ورود کرده بود، مدرک دکترای اقتصاد از دانشگاه تهران دارد و نزدیک به ۲۰ سال است که دبیری مجمع تشخیص مصلحت نظام را برعهده گرفته است؛هرچند گفته می شود او در کلاس های دانشگاه شرکت نکرده است.
رضایی در زمستان سال گذشته به آیت‌الله خامنه‌ای نامه نوشت و به بهانه “ادامه حضور در دانشگاه امام حسین و انتقال تجربیات به فرماندهان جوان سپاه و همچنین به دلیل حضور در سپاه پاسداران در شرایط حساس منطقه” درخواست بازگشت به سپاه کرد که مورد موافقت رهبر جمهوری اسلامی قرار گرفت. بهار امسال حضور دوباره محسن رضایی با لباس نظامی در مجامع عمومی در رسانه‌ها خبرساز شد و حامیان و نزدیکانش در توجیه این اقدام، به شرایط ویژه بین‌المللی در منطقه اشاره کردند.
محسن رضایی که تاکنون در هیچ انتخاباتی پیروز نشده، در سه انتخابات اخیر ریاست جمهوری شرکت داشت که از اولی انصراف داد. او در دو دوره اخیر توجه و تاکید زیادی بر مسائل اقتصادی داشت و وعده انقلاب اقتصادی و برطرف کردن مشکلات زندگی مردم می‌داد. “فدرالیسم اقتصادی” یکی از وعده‌های جنجالی رضایی در این انتخابات بود.
با این حال سخنان جنجالی او در هنگام مذاکرات هسته‌ای باعث شد تا مدرک دکترای اقتصاد او در شبکه‌های اجتماعی به شوخی گرفته شود. رضایی در تاریخ بیستم تیر ماه و در یک برنامه زنده تلویزیونی تاکید کرده بود مذاکره “تنها راه” آمریکایی‌هاست و خطاب به آنها گفته بود: “این لبخند آقای روحانی و ظریف را دنیا غنیمت بداند.”
او سپس هشدار داده بود: “آمریکا هم بداند از لحاظ نظامی علیه ایران هیچ کاری نمی تواند بکند. من به عنوان یک سرباز و پاسدار انقلاب قول می‌دهم اگر آمریکایی ها بخواهند به ایران چشم بد داشته باشند و به فکر حمله نظامی باشند مطمئن باشند ما در هفته اول حداقل هزار آمریکایی را اسیر می‌گیریم و آن موقع برای آزاد کردن هر یک از آنها باید چند میلیارد دلار بدهند. آن موقع مشکل اقتصادی ما نیز ممکن است حل شود، باید این فکر را از سرشان بیرون کنند.”
این اظهارات تا چند روز دستمایه انتقاد، شوخی و هجو قرار می‌گرفت.
مقامات دکتر دوست
اشاره به عنوان دکتر برای سرداران و مقامات نظامی ایران تازگی ندارد. اگرچه در افکار عمومی گاهی صحت مدارک تحصیلی نظامیان و چهره‌های مذهبی زیر سوال می‌رود اما آنها خود عموما مایل به تاکید و توجه بر تحصیلات دانشگاهی‌شان هستند. این موضوع در مورد نظامیانی که قصد خروج از عالم نظامی‌گری و ورود به سیاست و مدیریت دارند، وجهه پررنگ‌تری پیدا می‌کند. از جمله محمدباقر قالیباف، یکی دیگر از فرماندهان پیشین سپاه که به فرماندهی نیروی انتظامی رسید و در سال ۱۳۸۴ با بر تن کردن کت و شلوار قصد کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری داشت. تاکید بسیار بر سردار، دکتر و خلبان بودن قالیباف در تبلیغات انتخاباتی بسیار به چشم آمد و بعدها به عنوان یک شوخی علیه او به کار گرفته شد.
سردار اسماعیل احمدی‌مقدم، فرمانده سابق نیروی انتظامی نیز که به تازگی برکنار شده و متهم به تخلفات مالی است وقتی در خرداد ماه امسال با کت و شلوار در یک برنامه زنده تلویزیونی حاضر شد، تحت عنوان دکتر احمدی‌مقدم معرفی شد.
جدا از نظامیان، رانت‌جویی یکی از اتهاماتی است که همواره به بسیاری از مدیران نظام در سطوح مختلف وارد شده و استفاده از رانت‌های مختلف در کسب مدرک هم یکی از مواردی است که در سال‌های گذشته مورد توجه قرار گرفته است. در این میان علی کردان، وزیر دولت احمدی‌نژاد یک مورد استثناء بود که با فاش شدن قلابی بودن مدرک تحصیلی‌اش توسط نمایندگان مجلس از وزارت برکنار شد.
