وقتی صحبت از کمیک استریپ آسیای جنوب شرقی می شود اولین چیزی که به ذهن هر فرد علاقه مند می رسد ”مانگا” ی ژاپنی است. ژانری پرتحرک و سرشار از خشونت، سکس و تخیلات مالیخولیایی با کاراکترهای کلیشه ای که هیچ شباهتی به ژاپنی ها یا دیگر زردپوست ها ندارند و بیشتر نژاد سفید اروپایی و آمریکایی را به یاد می آورند. اما در کنار انبوه طراحان پیرو سنت غالب و تأثیر گذار مانگای ژاپنی، یک هنرمند، از کشوری کوچک تر در همان منطقه، به سبکی ساده، متفاوت و کاملاً شخصی به طراحی کارتون و کمیک استریپ مشغول است.
درباره “لت”
بومی ترین کارتونیست آسیای جنوب شرقی
وقتی صحبت از کمیک استریپ آسیای جنوب شرقی می شود اولین چیزی که به ذهن هر فرد علاقه مند می رسد ”مانگا” ی ژاپنی است. ژانری پرتحرک و سرشار از خشونت، سکس و تخیلات مالیخولیایی با کاراکترهای کلیشه ای که هیچ شباهتی به ژاپنی ها یا دیگر زردپوست ها ندارند و بیشتر نژاد سفید اروپایی و آمریکایی را به یاد می آورند. اما در کنار انبوه طراحان پیرو سنت غالب و تأثیر گذار مانگای ژاپنی، یک هنرمند، از کشوری کوچک تر در همان منطقه، به سبکی ساده، متفاوت و کاملاً شخصی به طراحی کارتون و کمیک استریپ مشغول است.
”محمد نور بن خالد” که بیشتر به لقب “لَت” LAT معروف است، سال 1951 در روستای کوچک “کوتا بارو” از ایالت “پرَک” کشور مالزی به دنیا آمد. از همان کودکی استعداد فوق العاده خود را در طراحی و روایتگری کمیک استریپ به نمایش گذاشت و وقتی نَُه ساله شد این توانایی ذاتی، بر درآمد خانواده فقیراش افزود. شش سال بیشتر نداشت که اولین کتاب کمیک واقعی او با عنوان Tiga Sekawan -داستان همراهی سه دوست برای دستگیری چند دزد- در دبستانی از منطقه “ایپوه” منتشر شد و ناشر، مبلغ 25 رینگت (واحد پول مالزی) بابت دستمزد به هنرمند کوچک پرداخت. کمی بعد دستمزد او بابت کارش به ماهی 100 رینگت رسید.
سال 1968 در سن هفده سالگی “لت” به پایتخت کشور، یعنی “کوآلالامپور” نقل مکان کرد تا کارتونیست حرفه ای شود. مدتی بعد به عنوان گزارشگر بخش جنایی در روزنامه “نیو استریت تایمز” مشغول به کار شد و کمی طول کشید تا جایگاه اصلی اش را به عنوان کارتونیست ثابت این روزنامه بیابد. اولین کتاب کمیک استریپ مهم “لت” به نام “بچه کمپونگ” سال 1979 به چاپ رسید و هزاران نسخه آن ظرف سه ماه به فروش رفت. “بچه کمپونگ” روایت مصور خاطرات خود هنرمند از دوران کودکی در روستای کوچک زادگاه اش بود. این کتاب، شهرت “لت” را به فراسوی مرزهای کشورش گسترش داد و یک ناشر فرانسوی ترجمه فرانسه آن را منتشر کرد. سال 2006 نسخه انگلیسی “بچه کمپونگ” در آمریکا به چاپ رسید و کمپانی معروف “نیکل ادئون” بر اساس آن، سریال انیمیشنی محبوبی ساخت که بر شهرت جهانی “لت” افزود. “پسر شهری” کتاب کمیک دیگری از “لت” بود که اکتبر 2007 در آمریکا منتشر شد.
بر خلاف مانگاهای ژاپنی، کمیک های “لت” به شدت بومی، واقعگرا و با هویت هستند. می توان مالزی را همانطور که بوده و هست همراه با ساکنان اش-نژاد های چینی و هندی و مالایی- در کارهای او دید. دقت او در ترسیم جزئیات زندگی روزمره در کتاب هایی مانند “پسر شهری ” یا “مت سام” شگفت انگیز و کم نظیر است. خیابان ها، ساختمان ها، مغازه ها، مردان و زنانی که در گرمای استوایی مالزی شُل و بی حال راه می روند، بچه هایی که شیطنت کنان در پیاده روها می دوند، دستفروشانی که می خواهند جنس های شان را به رهگذران بیندازند، “لت” ریزترین جزئیات زندگی مالزی دهه 60 و 70را مانند دوربین ضبط کرده و بر کاغذ آورده است. او مثل همتایان ژاپنی خود سعی ندارد نژاد خود را زیباتر یا اروپایی تر از آنچه که هستند نشان دهد، از کشیدن دماغ کوچک و سه شاخه، صورت پهن و چشمان ریز هموطنان اش هم ابایی ندارد. خبری از تخیلات لجام گسیخته و هیولاهای فضایی و ساکنان کرات دیگر در آثار او نیست.
کمیک های او به سادگی نمایشگر نگاه او به زندگی و فرهنگ مالایی ها است، منتقدانه، عاشقانه و البته شوخ طبعانه، همراه با نوستالژی نسبت به معصومیت دوران کودکی و نوجوانی اش.
شاید “لت” توانمندی تکنیکی طراحان مانگاها را نداشته باشد اما همین نگاه اجتماعی ریزبینانه، او را متشخص کرده و از خیل هنرمندان تکنیک زده اما بی هویت منطقه “آسیای جنوب شرقی” متمایز ساخته است.
