حمید احدی
روز گذشته گروهی از وزیران و مدیران پیشین کشور در دیداری با مهدی کروبی نگرانی خود را درباره اوضاع سیاسی کشور ابراز داشتند و همزمان اعلام شد که امروز گروهی از نمایندگان مجلس هم به دیدار هاشمی رفسنجانی می روند.
در دیدار با مهدی کروبی که او را “شیخ اصلاحات” می گویند و به ظاهرا برنامه ریزی شده بود گروه زیادی از چهره های سیاسی – اقتصادی کشور حاضر بودند. دیداری که روزنامه اعتماد آن را هم‌اندیشی نخبگان سیاسی کشور نام نهاده است.
بیژن زنگنه، عبدالعلی‌زاده، اسحاق جهانگیری، صفدر حسینی، وزیران سابق همراه با معصومه ابتکار، محمدعلی ابطحی، محسن مهرعلیزاده معاونان سابق رییس جمهور و دیپلومات هائی مانند صادق خرازی و محمدعلی خوشرو در کنار جمعی از اعضای فراکسیون اقلیت مجلس هفتم چون اسماعیل گرامی‌مقدم، محمدرضا تابش، محمد قمی، حسین آفریده، حسین هاشمی، قدرت‌ا… علیخانی، حق‌شناس، عباسی و حتی چهره‌هایی از نمایندگان مستقل مجلس هفتم چون کاظم جلالی و حسین مظفر قرار گرفتند. در جمع آنها چهره‌هایی چون سیدمحمد صدر، حسین موسویان، محمدباقر نوبخت، اسد‌الله کیان‌ارثی، محمود دعایی، مجید انصاری، محمد عطریان‌فر، مرتضی الویری، احمد بورقانی، محمد قوچانی، محمد‌تقی بانکی و موسوی‌بجنوردی نیز حضور داشتند.
در این نشست مهدی کروبی سخن گفت و سپس برخی کارشناسان و مقامات سابق گزارشی از برخی موضوعات روز کشور ارائه کردند . ابتدا موضوع عراق که اکنون به نظر می‌رسد که برای منافع ایران بسیار حائز اهمیت است مورد توجه قرار گرفت. پس قرار شد تا فردی که سال ها آشنایی به مسائل بین‌المللی داشته و از نزدیک با موضوعات منطقه در تماس بوده به تحلیل شرایط حاضر بپردازد: سیدمحمد صدر معاون عربی آفریقایی وزارت خارجه دوران سیدمحمد خاتمی.
مهدی کروبی در این اجتماع گفت: البته مردم ایران مردمی نیستند که رنج ندیده باشند. زمانی مردم در خانههای خود نشسته بودند و ناگهان ساختمان حزب جمهوری اسلامی و دو ماه پس از آن نخست وزیری منفجر شد و تعداد زیادی که نمایندگان مجلس و نخستوزیر و رییسجمهور هم در میان آنها بودن به شهادت رسیدند، پس مردم بسیار سختی کشیدهاند ولی اکنون همان کسانی که سختیها را دیدهاند و از آنها عبور کردهاند، احساس نگرانی میکنند.
وی با اشاره به درخواستهای جمعی از نخبگان برای برگزاری این نشست در میان نخبگان سیاسی کشور برای بیان دغدغههایشان گفت: جمعی از نخبگان از من خواستند تا چنین نشستی برگزار شود و همه نقطه نظراتشان را بگویند تا حوادث تلختری با هزینه‌های سنگینتری برای ما به وجود نیاید.
کروبی با اشاره به شرایط داخلی و بیناللملی گفت: در حال حاضر ما بحرانآفرینیها و دشمنتراشیهایی میکنیم که در طول تاریخ انقلاب بیسابقه بوده است و اکنون مسوولانی که مسوولیت سنگینی بر عهده دارند و مسوول اجرایی هستند، حرفهایی میزنند و کارهایی انجام میدهند که در آن دوران دیده نمیشد و این مسائل همه را نگران کرده است.
رییس سابق مجلس گفت: من به این نتیجه رسیدم که از دوستان دعوت کنم تا درباره مسائل اقتصادی، هسته‌ای و سیاست خارجی به جمعبندی برسیم و برای رفع این نگرانیها راهکاری رائه کنیم.
کروبی ابراز امیدواری کرد که این نگرانیها رفع گردد تا آسیبی متوجه منافع ملی و مردم نشود.
تحریم، مقدمه انزوا
سید محمد صدر وقتی در جایگاه سخنران قرار گرفت قبل از هر سخنی از نامه‌ای که به محمود احمدی‌نژاد در همان اولین روزهای ریاست جمهوری‌اش نوشته شده است سخن گفت. نامه‌ای که به گفته او اکنون تنها به خاطره‌ای تبدیل شده و شاید هیچگاه رئیس جمهور نهم ایران آن را نخوانده است.
وی به مسوولیتی که در زمان حضورش در وزارت خارجه داشت اشاره کرد و گفت: ما برای اینکه به اینجا برسیم هزینه‌های زیادی را به نظام تحمیل کردیم اما در آن زمان دنیا یک حکومت انقلابی را پذیرفته بود و این هزینه‌‌ها آسیب جدی را به منافع ملی وارد نساخت. وی به بررسی تحریم‌هایی که برای ایران تعیین شده است پرداخت و گفت: تحریم در عرصه روابط بین‌المللی مقدمه انزوای بین‌المللی است و انزوا مقدمه تهدید برای امنیت یک کشور می‌باشد. بدین معنی هرگاه بخواهند یک کشوری را تهدید کنند باید آن را در انزوا قرار دهند و برای آن رابطه اش را با همسایگانش قطع کنند.
وی تاکید کرد: اگر این روند شروع شود تحریم‌ها افزایش می‌یابد و نظام مقدسی که همه مقلد امام بوده و هستیم در معرض خطر قرار می‌گیرد.
وی که قرار بود در مورد شرایط کنونی عراق صحبت کند به استراتژی جدید بوش در عراق اشاره کرد و گفت: به نظر من افزایش نیروی نظامی در عراق استراتژی جدید بوش نیست بلکه استراتژی جدی بوش در رابطه با ایران و عراق است، یعنی اینکه آمریکا تصمیم گرفته در داخل عراق به صورت جدی با ایران برخورد کند و این به بهانه دخالت ایران در امور عراق است. وی با شاره به رایزنی‌های آمریکا برای همکاری سوریه با این کشور در مسائل عراق گفت: آمریکا در گفت‌وگو با سوریه اعلام کرده که اولویت اول او در خاورمیانه عراق است و لبنان و فلسطین اولویت اول اسرائیل است و اگر سوریه با آمریکا درباره اولویت اولش همکاری کند در اولویت اول اسرائیل با سوریه همکاری می‌کند.
صدر با اشاره به شرایط ایران در منطقه گفت: با اقداماتی که آمریکا در عراق در ارتباط با دیپلمات‌های ایرانی و سپس کنسولگری انجام داد اعلام کرد که می‌خواهد با ایران برخورد جدی کند.
وی در نهایت متذکر شد: ما باید با دقت و تدبیر عمل کنیم و هرچه ممکن است تهدیدی برای ایران باشد را برطرف کنیم.
گزارش از روند پرونده هسته‌ای
دومین بحث جلسه توسط حسین موسویان سخنگوی سابق هیات مذاکره گر هسته ای گشوده شد و مربوط به پرونده هسته ای بود. وی گفت: در قطعنامه‌ای که در شهریور صادر شد بر اساس ماده 1230 اعلام شد که مدیرکل آژانس موظف است که گزارش خود را به شورای امنیت ارائه کند. همچنین تاکید شده بود که با توجه به وضعیت ایران صلاحیت رسیدگی به پرونده آن در اختیار شورای امنیت قرار می‌گیرد، و بازرسی فراتر از پروتکل در مورد ایران نیز تصویب شد.
وی افزود: پس از عدم پذیرش آن، قطعنامه 1696 در مورد ایران صادر شد که در آن تعلیق الزامی شد. بر اساس آن نیز مهلتی به ایران برای مذاکره داده شد که در آن زمان بسته پیشنهادی 1+5 در تابستان 85 به ایران ارائه شد. موسویان تصریح کرد: پس از آن و نپذیرفتن شروط از سوی ایران قطعنامه 1737 صادر شده است که تحریم‌هایی به مراتب گسترده‌تر از جمله تحریم‌های موشکی در آن اعلام شده است. یعنی اگر روزی ماشین‌‌آلاتی وارد کشور شود می‌توانند بگویند برای کاربردهای هسته‌ای است و از ورود آن جلوگیری کنند.
وی با توجه به این وضعیت، شرایط بازگشت ایران را بسیار سخت دانست و گفت: شرایط بازگشت ایران بسیار عجیب است یعنی اگر ما تعلیق کامل هم انجام دهیم باز از شورای امنیت بیرون نمی‌رویم. در هر حال اگر تمام خواست‌های دو قطعنامه 1696 و 1737 را اجرا کنیم باز اتباع ایرانی در هر جای دنیا از کار یا تحصیل در هر زمینه‌ای که مرتبط با مسائل هسته‌ای باشد محروم هستند و کمک‌های آژانس برای فناوری هسته‌ای نیز از ایران سلب می‌شود.
انتقاد به سیاست خاورمیانه ای
موضوع لبنان نیز از اهمیت خاصی نسبت به ایران برخوردار است. محمدعلی سبحانی که سفیر سابق ایران در لبنان بوده است و اکنون همه او را به عنوان یک کارشناس مسائل منطقه و لبنان می‌شناسند به تحلیل شرایط لبنان در منطقه و ارتباط آن با ایران پرداخت. وی گفت: اختلاف نظری در میان جناح‌های داخل ایران نسبت به این موضوع وجود دارد که آیا اینگونه امکانات می‌تواند جنبه دفاعی داشته باشد و یا می‌تواند در چارچوب برنامه‌های اجرایی و عملیاتی جمهوری اسلامی قرار گیرد.
وی با انتقاد از دستگاه دیپلماسی ایران گفت: سیاست خارجی ما در خاورمیانه با انتقاداتی مواجه بوده است. وقتی حسن نصرالله به ایران آمد در هر جلسه‌ای قبل از هر سخنی به تشکر از حمایت‌های سیاسی و معنوی دولت خاتمی از حزب‌الله می‌پرداخت. ایران می‌تواند با دیپلماسی مناسب از امکانات موجود به عنوان برگه‌های موثر در سیاست جمهوری اسلامی استفاده کند.
خطر جدی اقتصاد
شرایط اقتصادی‌ای که در سایه تحریم‌های سیاسی بر ایران حاکم شده و خواهد شد نگرانی‌هایی را در میان نخبگان کشور ایجاد کرده است. محمدباقر نوبخت که معاون اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام است از این دغدغه‌ها سخن گفت. وی توضیح داد: در آینده نزدیک قطعنامه‌ای درباره ایران صادر خواهد شد و در این شرایط باید به فکر این باشیم که چگونه می‌توان از منابع موجود برای تامین منافع ملی استفاده کرد.
وی با اشاره به میزان دارایی‌های ایران گفت: دارایی‌های ایران حدود 54 میلیارد دلار می‌باشد که حدود یک سوم آن در ایران است و دوسوم آن در اختیار ما نیست و در حساب‌های بانک‌های خارجی است و برخی نیز به صورت اوراق قرضه است که ایران خریداری کرده است. بنابراین ممکن است آمریکا به تحریم‌های یکجانبه بپردازد. در این صورت آمریکا می‌تواند از عبور دلارهای معاملات ایران توسط سیستم بانکی خود جلوگیری کند، در نتیجه ایران باید هرچه سریع‌تر معاملات دلاری خود را متوقف و منابع دلاری را به سایر ارزها تبدیل کند. البته در این صورت اروپا اگر بخواهد می‌تواند بدون صدور قطعنامه ما را تحریم کند.
وی تصریح کرد: در صورت تحریم بانک‌ها خطری جدی اقتصاد ما را تهدید می‌کند.
نقش کروبی، خاتمی و هاشمی
پس از پایان سخنان سخنرانانی که از قبل مدت سخنرانی آنها برنامه‌ریزی شده بود قرار شد تا هر کسی که دارای دغدغه‌ای نسبت به شرایط فعلی است مسائل خود را مطرح کند. بنابراین سخنگوی فراکسیون اقلیت مجلس در جایگاه سخنران قرار گرفت و از امید مردم به اصلاح‌طلبان برای رفع وضعیت موجود سخن گفت. نورالدین پیرموذن گفت: حفظ نظام و کشور در اولویت قرار دارد و باید به دنبال چاره‌ای باشیم.
وی به نقش مهم مهدی کروبی، سید محمد خاتمی و هاشمی‌رفسنجانی در پیروزی‌های اخیر اصلاح‌طلبان اشاره و درخواست کرد تا آنها نجات‌بخشی برای عبور از این شرایط باشند.
تنزل موقعیت ایران در منطقه
معاون بین‌اللمل وزیرخارجه در دولت خاتمی نیز درخواست کرد تا دقایقی از دغدغه‌های خود سخن گوید.
محمدعلی خوشرو با اشاره به شرایطی که به ایران تحمیل شده است، گفت: اجماعی که علیه ایران شکل گرفته شرایط نامطلوبی را به وجود آورده است. وی افزود: زمانی که آمریکا به افغانستان حمله کرد ما از لحاظ موقیعت منطقه‌ای به خاطر ارتباطی که دولت خاتمی با کشورهای عربی داشت دارای موقعیت مناسبی بوده ولی در حال حاضر وضعیت هسته‌ای کمک کرده تا در موقعیت پایینی قرار بگیریم.