ایلن آر پروشر
باراک اوباما رئیس جمهور برگزیده آمریکا، پیش درآمدهای چشمگیری را برای مردم خاورمیانه تداعی می کند: اولین رئیس جمهور آمریکا با اصل و نسب مسلمان (پدری)، اولین رئیس جمهور آمریکائی که سالیانی را در یک کشور مسلمان زندگی کرده (اندونزی). در همین زمینه، کاریکاتوری در یک روزنامه اسرائیلی دو مرد محلی را نشان می داد که با لبخند می گفتند “بالاخره، یک رئیس جمهور شرقی!”
چنین زندگینامه ای اعم از اینکه منشأ خیر باشد یا شر، هنگام رویاروئی با پیچیدگی های موجود برای یافتن راه حلی برای مناقشات متعدد خاورمیانه، محو و کمرنگ خواهد شد.
کاندولیزا رایس وزیرخارجه آمریکا اکنون و شاید برای آخرین بار در منطقه است و میان فلسطینی ها، اسرائیلی ها و متحدان عرب در حال رفت و آمد است. درعین حال، ممکن است مناقشه اسرائیل-فلسطین در صدر برنامه های دولت بعدی جای نداشته باشد.
مسائل برجسته دیگری نظیر بی ثباتی فعلی در لبنان و نحوه چیدمان اولویت ها در عراق و افغانستان نیز وجود دارند. بحران اقتصاد جهانی هم مسأله دیگری است. برخی تحلیلگران می گویند احتمالاً اوباما قضیه اسرائیل-فلسطین را سنگین تر از آن فرض می کند که همین اوائل عمر دولتش به آن بپردازد.
معین ربانی- ناظر ارشد در مؤسسه مطالعات فلسطین از اردن- می گوید: “من دلیلی نمی بینم که منتظر یک تغییر اساسی در سیاست مربوط به خاورمیانه باشم.“
آقای ربانی می گوید: “شما نمی توانید به محض انتخاب شدن یک چرخش 180 درجه ای داشته باشید، هر کسی که رئیس جمهور می شود، بلافاصله دو مسأله را در این مناقشه مشاهده می کند. این قضیه بیش از نیم قرن وجود داشته است. و شما ممکن است به آسانی دستانتان را در این ماجرا بسوزانید. من فکر می کنم او خواهد گفت بگذارید اول به چیزهای بیشتر نگران کننده بپردازیم که شامل عراق و افغانستان است، این ها ارتش آمریکا را به طور فعالتری درگیر خود کرده است.“
از دید برخی افراد در جهان عرب، اوباما می تواند نقش یک “میانجی گر صادق” را به آمریکا در مناقشه اعراب-اسرائیل بازگرداند و این با آنچه در دولت هشت ساله بوش می گذرد متفاوت خواهد بود. افراد بسیاری در منطقه، ایالات متحده را به چشم طرفدار اسرائیل نگاه می کنند.
ربانی می گوید سیاست اوباما در زمینه مناقشه اسرائیل- فلسطینیان در هنگام همایش های تبلیغاتی، تفاوت زیادی با رقیب جمهوری خواهش نداشت.
وی افزود: “اگر تفاوت های جدی وجود داشت، باید با تلسکوپ هابل متوجه آن می شدید. شما درزمینه خاورمیانه، تفاوت عمده ای مشاهده نمی کنید، مگر درباره جدول زمانی خروج نیروها از عراق.“
آیا گفتگو نشانه ضعف است؟
خانم لیونی رهبر حزب کادیما در مصاحبه ای با رادیو اسرائیل گفته بود: “وقتی ما در منطقه ای زندگی می کنیم که –در شرایطی شما تحریم ها را اعمال کرده اید و سپس به سمت گفتگو چرخش پیدا می کنید- گاهی گفتگو می تواند مترادف با ضعف تعبیر شود.” او در پاسخ به سؤالی درباره اینکه آیا از هرگونه گفتگوی آمریکا با ایران حمایت می کند یا خیر، پاسخ داد: “پاسخ من منفی است.“
بااینحال، تحلیلگران دیگری در اسرائیل می گویند ورود اوباما به صحنه، در را بر روی مصالحه ای باز می کند که درنهایت مورد اجابت قرار خواهد گرفت.
هایلل کوهن- استاد توسعه صلح از مؤسسه تورمن در دانشگاه هبروی اورشلیم می گوید: “من فکر می کنم اسرائیل از حل مسأله هسته ای ایران بدون درگیری نظامی استقبال خواهد کرد. مذاکره از طریق اوباما فوق العاده خواهد بود.“
اوباما قبل از اینکه دست به کار تلاش های صلح شود، می بایست بداند شرکای صلح او چه کسانی خواهند بود. این موضوع خیلی قطعی نیست. نامزدهای اسرائیلی به سمت یک رقابت داغ در انتخابات عمومی 10 فوریه پیش می روند. خانم لیونی که نماد ایدئولوژی چپ میانه است و از جریان گفتگوها با رهبران فلسینی دور نگه داشته شده، با بنیامین نتانیاهو از جناج راست نبرد سختی را در پیش خواهد داشت.
فلسطینی ها هم درباره رهبری خود دچار سردرگمی اند. قرار است فتح و حماس روز یکشنبه در قاهره دست به کار گفتگوهای آشتی جویانه شوند. دوره ریاست جمهوری محمود عباس هم در ماه ژانویه پایان می پذیرد و درحالیکه او هنوز موافقت خود را برای باقی ماندن در این پست اعلام نکرده، خیلی ها معتقدند برگزاری یک انتخابات در اینجا با موانع غیرقابل تصوری روبرو خواهد شد.
منبع: کریستین ساینس مانیتور- 7 نوامبر