فیلم روز♦ سینمای ایران

نویسنده
کامبیز رحیمی

‏10 رقمی آخرین ساخته همایون اسعدیان در تهران به نمایش عمومی در آمده است. نگاهی داریم به این فیلم.‏

dahraghami_1.jpg

‎ ‎‏10 رقمی‎ ‎

تهیه کننده وکارگردان: همایون اسعدیان. نویسنده فیلمنامه: علیرضا محمودی. مدیر تصویربرداری: شهریار اسدی. ‏موسیقی: حمیدرضا صدری. بازیگران: جواد رضویان، بهاره رهنما، بهنوش بختیاری، مهران رجبی، رضا فیض ‏نوروزی.‏

فیروز 13 که دزدی خرده پا و بد شانس است ‏‎ روزی فرشی را می دزد که خود این فرش گران قیمت از موزه ملی ‏فرش ربوده شده است. فیروز برای تعیین قیمت فرش به مال خر مراجعه می کند اما در دست تبهکاران اسیر می شود. ‏او به موزه می رود تا شرایط را مزمزه کند که با دختری ساده لوح آشنا می شود که کارشناس فرش است. در ادامه با ‏حوادثی که برای فرش رخ می دهد به موزه ملی و جای اصلی خود باز می گردد.‏

‎ ‎یک فیلم تلویزیونی در سالن سینما‎ ‎

همایون اسعدیان سینما را با عکاسی و دستیاری کارگردان شروع کرد و هم اکنون عضو شورای مرکزی کانون ‏کارگردانان سینما و رئیس شورای صنفی نمایش است. او چند فیلم سینمایی ساخته که به جز آخر بازی نتوانسته آنچنان ‏که باید برای او کارنامه قابل توجهی دست و پا کند. ‏

اما این کارگردان بد شانس در سینما چند مجموعه تلوزیونی ساخته که بسیار در بین دیگر آثار تولید شده قابل توجه ‏هستند. بچه های خیابان و همین اواخر راه بی پایان توانستند با مخاطبان ارتباطی دوسویه برقرار کند. ‏

اسعدیان همواره به مسائل اجتماعی توجه ویژه ای داشته است و شاید فیلم هایش را نیز بتوان در این شکل سینمایی رد ‏گیری کرد. اما این فیلم آخری یعنی 10 رقمی به شدت برای کارنامه اسعدیان سیری تنزلی را به همراه دارد. این فیلم ‏یک قسمت از سه گانه ای است که با همکاری موزه فرش برای پخش از تلویزیون ساخته شده است.‏

dahraghami_2.jpg


این تله فیلم ها نیز مشخصاتی ویژه دارند که 10 رقمی نیز از آنها مستثنی نیست. اول اینکه همه آنها با بودجه ای اندک ‏تولید می شود. دوم اینکه برای آنها سرمایه زمانی مناسبی صرف نمی شود. همه تلاش می کنندکار از مرحله پیش تولید ‏تا نمایش در حداقل زمان ممکن صورت پذیرد. بنابراین وسواسی هم در کار نیست و همه چیز به نوعی سرهم بندی شده ‏است. این فیلم ها یکبار از صفحه کوچک تلویزیون پخش شده و بعد به فراموشی سپرده می شوند. ‏

اما برخی کارگردان ها با کمال جسارت این فیلم ها را به کپی های سینمایی تبدیل کرده و در سینما در معرض دید ‏تماشاگران قرار می دهند. کاری که در سینما به مدت طولانی نمایش داده می شود خود را در معرض قضاوت هم قرار ‏می دهد. اسعدیان می توانست در کمال آرامش کار خود را انجام دهد و با یک بار نمایش فیلمش از سیما آهسته از کنار ‏آن عبور کند. اما او چون رئیس شورای صنفی است به راحتی از این عنوان حقوقی خود استفاده کرده و فیلمش را خارج ‏از نوبت روی پرده می فرستد. ‏

فیلم 10 رقمی کاری کمدی است. متکی بر قواعد روایتی فیلمفارسی و همسو با دیگر فیلم هایی که هم اکنون برای فتح ‏گیشه ها روی پرده هستند. کارگردان تمامی چهره های طنز های نود شبی تلویزیونی را در این فیلم دور هم جمع کرده و ‏داستانی را روایت می کند که هیچ پایه و اساس منطقی ندارد.‏

طنز ها و صحنه هایی که قرار است تماشاگر را بخندانند آنقدر کش دار هستند که در کلیت فیلم گم می شوند. از سوی ‏دیگر اجرای این صحنه های طنز آمیز نیز بسیار سردستی است. به طور مثال فیروز دختر علاقمند به فرش را به قهوه ‏خانه ای می برد که با او در باره ازدواج صحبت کند. همه مشتریان این قهوه خانه نشسته اند و به انها گوش می دهند. ‏این ایده آنقدر تکراری و نخ نماست که تماشاگر هیچ واکنشی به آن نشان نمی دهد و عملا آنچه به عنوان ظرفیت خنداندن ‏فیلم از سوی نویسنده و کارگردان در فیلم گنجانده شده از بین می رود.‏

dahraghami_3.jpg

‏ پلان ها به هیچ وجه برای قاب سینما و پرده بزرگ طراحی نشده اند و از نظر روانی پس از مدتی تماشاگر را آزار می ‏دهند. اکثر نماها تخت هستند و کارگردان تنها از روی صفحات فیلمنامه عکس گرفته است. به طور مثال ما در زمان ‏بسیار طولانی داخل لوکیشنی هستیم که منزل خواهر فیروز است. پلان ها در این محل آنقدر تکراری هستند که تماشاگر ‏را خسته می کنند. کارگردان به هیچ وجه سعی نکرده حتی با طمانینه اثرش را دکوپاژ کند که جزو وظایف اولیه یک ‏کارگردان است.‏

اگرچه برای این کارگردان ها نوشتارهای سینمایی درباره فیلم هایشان برایشان اهمیت ندارد چون خود می دانند چه کرده ‏اند و چه بلایی را بر سر سینمای ایران می آورند. اما به هرحال اگر به این نکته قائل باشیم که منتقد پل میان کار و ‏مخاطب است. شاید به مدد این نوشته ها بتوانیم ذره ای آشکار کنیم که چه بر سر سینمای ایران می آید. سینمایی که تمام ‏افتخارات خود را پشت درهای بسته گذاشته و تنها تبدیل به شعبه دوم تلویزیون شده است.‏