یک هفته است که ایرانی ها چشم از صفحه کامپیوتر برنمی دارند. یک دانشجوی فرانسوی ایرانی به لوموند می گوید: “روز یکشنبه[ 27 دسامبر 2009 که طی آن به گفته مقامات دولتی ایران هشت نفراز تظاهر کنندگان کشته شدند] از ساعت 11 صبح تا نیمه شب توی اینترنت بودم. باید کار می کردم امّا دست و دلم به کار نمی رفت”. احمد سلامتیان صاحب یک کتابفروشی در پاریس نیز می گوید: “روزی حداقل هشت ساعت اینترنت گردی می کنم “.
اینترنت برای ایرانی های خارج از کشور حکم آهن ربا را پیدا کرده است. سلامتیان تحلیل گر ایرانی منتقد حکومت برای ما از گذشته ها تعریف می کند:” سال 1965 که برای تحصیل در رشته علوم سیاسی به فرانسه آمدم ده دوازده روز طول می کشید تا روزنامه های ایرانی به دستم برسد”. سپس روی صفحه کلید کامپیوتر نام “نجف آباد” را که به گفته او شهر کوچکی است با 230 هزار جمعیت تایپ می کند و خطاب به ما می گوید: “ببینید! ده ها ویدئو از تظاهرات یکشنبه روی اینترنت گذاشته اند که همه از یک زاویه گرفته شده اند و این نشان می دهد که همه کسانی که در تظاهرات شرکت می کنند فیلم می گیرند”. او که از کهنه کاران صحنه سیاست به شمار می رود درادامه می گوید: “گزارش از همه جا می رسد امّا مسئله تشخیص راست از دروغ است”.
مبارزه بخشی از جامعه ایران با حاکمیت که درپی انتخابات ریاست جمهوری 12 ژوئن و در اعتراض به نتیجه آن آغاز شد و منجر به بسته شدن نزدیک به ده روزنامه داخلی و توقیف ده ها روزنامه نگار و اخراج و عدم تمدید اجازه کار اغلب خبرنگاران خارجی شد تنها به تظاهرات خیابانی محدود نمی شود. دامنه جنگ حاکمیت و مخالفان به عرصه ارتباطات هم کشیده شده است. رضا معینی که گزارش های رسیده از ایران را در اختیار گزارشگران بدون مرز در پاریس قرار می دهد از حجم بالای فیلم هائی که در روز یکشنبه 27 دسامبر بدون فوت وقت برروی اینترنت قرار گرفت ابراز شگفتی می کند. این فیلم ها که نخستین تصاویر از رخدادهای روز یکشنبه بود که در اختیار تلویزیون های سراسر جهان قرار گرفت شامل صحنه هائی از برخورد خشونت آمیز مخالفان با نیروهای انتظامی بود. از نظر رضا معینی “فرستادن این فیلم ها کار مردم نبود. مردم نمی توانند به این سرعت فیلم ها را روی اینترنت بگذارند. کار کار دولتی ها بود که اینترنت پرسرعت در اختیار دارند”.
در حال حاضر می توان گفت که مخالفان و موافقان حاکمیت در یک مسابقه دوی سرعت سعی می کنند بر هم پیشی گیرند. هردو طرف برای به کرسی نشاندن تفسیر خود از رخدادها تمام ابزار ارتباطی در دسترس نظیر تلفن همراه و اینترنت را به کار می گیرند. و این مسابقه ای است که می تواند رسانه های جمعی کشورهای دیگر را به راحتی در تله بیندازد زیرا بسیاری از فیلم های ارسال شده فاقد شناسنامه می باشند. به عنوان مثال روز دوشنبه در بخش اخبار ساعت 13 و 20 کانال 2 تلویزیون فرانسه و در روزنامه لو پاریزین عکسی که گفته شد مربوط به تظاهرات روز یکشنبه ایران است پخش شد که در آن نیروهای انتظامی در حال حمله به تظاهر کنندگان دیده می شدند امّا بعد معلوم شد که این عکس مربوط به تظاهرات ژوئن گذشته هندوراس بوده است.
حکومت ایران برای بهینه سازی سلاح جنگ اینترنتی مدت ها پیش از شروع انتخابات ریاست جمهوری دست به کار شده بود. از همان ابتدای راه افتادن اینترنت در ایران سایت هائی نظیر پلی بوی مسدود شد و در سال 2002 حکومت علاوه بر تعیین هیئتی برای تهیه فهرست سایت های غیرقانونی، به ابزار فنی اعمال سانسور در اینترنت مجهز شد.
ایران پیش از شروع اعتراضات مردمی ژوئن نیز جزو دوازده کشوری به شمار می رفت که از سوی گزارشگران بدون مرز به خاطر اعمال سانسور و سرکوب کاربران مخالف در رده “دشمنان اینترنت” معرفی شده بودند. پیش از شروع انتخابات ماه ژوئن سه تن از وبلاگ نویسان ایرانی در زندان بودند که بعد از انتخابات تعداد آن ها به 42 نفر رسید. در حال حاضر یازده وبلاگ نویس در زندان به سر می برند که منصوره شجاعی، وبلاگ گر فمینیست که روز دوشنبه دستگیر شد از جمله انهاست. علاوه بر وبلاگ گرهای زندانی حدود ده وبلاگ گر که گزارش هائی در مورد سرکوب معترضان تهیه کرده بودند مجبور به ترک کشور شده اند.
تیری کوویل کارشناس مسائل اقتصادی ایران معتقد است که “حکومت ایران طرح هائی را اجرا می کند که متعلق به چند دهه قبل است. اقدام به دستگیری اشخاص می کند در حالی که جنبشی که در مقابلش قرار گرفته یک جنبش اجتماعی است که رهبر ندارد. جنگ امروز حکومت جنگ با تحول ذهنیت هاست”. از جمعیت 66 میلیونی ایران بیش از یک سوم یعنی 23 میلیون بنا به آمار پذیرفته شده رایج، و 2⁄32 میلیون براساس گزارش ماه سپتامبر “اینترنت ورلد استیت”، مجهز به اینترنت است. دوسوم ایرانی ها را جوانان زیر سی سال تشکیل می دهند که تحصیل کرده و تشنه آشنائی با فن آوری های جدیدند و بیش از 45 میلیون ایرانی تلفن همراه دارند.
گزارشگران بدون مرز می گویند بعضی وقت ها کاربران ایرانی هنگام بازدید از سایت های مخالف مستقر در خارج نظیر بالاترین که پر بیننده ترین این سایت هاست، به سایت هائی ناشناخته ارجاع داده می شوند که مبلغ حکومت است. در ایام تظاهرات مخالفان سرعت اینترنت کند و گاه واردشدن به آن عملاً غیرممکن می شود. نیمه شب 16 دسامبر گذشته سایت ارتباطی توییتر حدود یک ساعت هک شد و برصفحه اصلی آن تصویر پرچمی سبز نقش بست که برروی آن به زبان انگلیسی نوشته شده بود: “این سایت توسط ارتش سایبری ایران هک شده است”.
به اعتقاد رضا معینی خبرنگارعضو گزارشگران بدون مرز “حمله به توییتر بدون مداخله سپاه پاسداران غیرممکن بود”. در ماه سپتامبر ارتش مکتبی جمهوری اسلامی شبکه مخابرات ایران را که بسیاری از خدمات دهندگان اینترنت وابسته به آنند به مالکیت خود درآورد و از آن تاریخ به بعد قطع ارتباط با سایت های مخالف حکومت رو به افزایش نهاد.
امّا هیچ کدام از این اقدامات موجب توقف جریان اطلاعات نشده است و چنانکه احمد سلامتیان، وزیر امورخارجه سابق ایران و صاحب کنونی یک کتابفروشی در کارتیه لاتن پاریس می گوید “حکومت دیگر نمی تواند راز داری کند”. به محض اینکه دولت خبری را پخش می کند عکس هائی در رد صحت آن خبر روی اینترنت ظاهر می شوند و کاربران مختلف مشخصات کسانی را که در عکس ها حضور دارند اعلام می کنند درست مثل آن که یک هیأت تحریریه جمعی مشغول به کار باشد. این ها همه مصداق آن ضرب المثل ایرانی است که می گوید: “تا ریشه در آبست امید ثمری هست”.
منبع: لوموند 2 ژانویه