اختلالات اینترنتی در ایران همچنان ادامه دارد. علی رغم آنکه روز گذشته بعد از حدود 48 ساعت قطع خدمات پست الکترونیکی، امکان دسترسی به این سرویس‌ها مهیا شد اما سرعت اینترنت همچنان بسیار پائین و با قطعیهای مکرر همراه بود. از سوی دیگر مشکل عدم امکان استفاده از نرم افزارهای فیلتر شکن به قوت خود باقی مانده. در همین حال شرکتهای ارائه دهنده سرویس‌های اینترنتی مشکلات موجود را به ارتقا تجهیزات خود ارتباط می‌دهند؛ البته به جز شرکتهای شاتل و پارس آنلاین که صراحتا آن را ناشی از به فعالیتهای وزارت ارتباطات دانستهاند. پیشتر در جلسه محرمانه ای با حضور مسئولان حراست وزارت ارتباطات و وزارت اطلاعات، از این شرکتها خواسته شده بود در توضیح به کاربران، مشکلات اینترنت را به تعمیرات داخلی خود مربوط کنند.
پیشتر سایت صراط نیوز، نزدیک به نهادهای امنیتی در سرمقاله خود علت این قطعی را “انجام یک عملیات اطلاعاتی-امنیتی” عنوان کرده بود که طی آن “سربازان گمنام امام زمان موجب شدند تا توطئه ای که جان بسیاری از شهروندان را تهدید می کرد، نجات دهند”.
تا چند ماه گذشته مقامات جمهوری اسلامی و رسانههای نزدیک به حکومت، هر چند پراکنده و کمرنگ، احتمال قطع ارتباط اینترنت ایران با جهان را در صورت راه اندازی اینترنت ملی منتفی میدانستند؛ چیزی که اخیرا جای خود را به اظهارنظرهایی صریح درباره لزوم قطع شبکه جهانی اینترنت در داخل داده است.
دیروز و در پی مشکلات پیش آمده برای اتصال به سرویس‌های پست الکترونیک، ابوالفتح نیک نام، عضو کمیسیون صنایع مجلس و نماینده مجلس در کمیته مشترک مجلس و دولت برای ساماندهی اینترنت در گفتگویی با روزنامه آرمان تلویحا به نقش نهادهای امنیتی در اختلالات روز گذشته اشاره کرد و گفت: “ برخی مقاماتی هستند که به دلیل مسایلی که پیش میآید تصمیم می‌گیرند که برخی ارتباطات را محدود کنند. این هم مساله عادی است. حفظ امنیت نظام و کشور به مراتب اولیتر از اهمیت هزینههای ناشی از قطع چند ساعته ارتباطات است. ما در زمینه توسعه ارتباطات باید توجه داشته باشیم که این توسعه آسیبی به امنیت ما وارد نکند”.
از آنجا که اختلالات چند روز اخیر در یک بازه زمانی 48 ساعته تنها محدود به سرویس‌های پست الکترونیک شده، این فرضیه که مشکلات اینترنتی مربوط به دخالت نهادهای امنیتی و به شکل عمدی باشد قابل قبول به نظر میرسد.
به جز موارد امنیتی، این نگرانی وجود دارد که اختلالات اینترنتی اخیر زمینه اجرایی شدن پروژه اینترنت ملی باشد؛ پروژهای که بیم میرود با اجرا شدن آن کلیه ارتباطات اینترنتی ایران با خارج از کشور قطع شود. آقای نیکنام در این باره با اشاره به اینکه با اجرای پروژه اینترنت ملی “سطح امنیت ملی ما بسیار افزایش می‌یابد” و “میتوانیم سطح کنترلهای داخلی را بسیار افزایش دهیم” توضیح داده: “وزارت ارتباطات باید توجه داشته باشد که قبل از آنکه این طرح را تمام و کمال اجرایی نکرده نباید سیستمهای موجود را از دسترس خارج کند. ابتدا باید طرح اینترنت ملی به شکل جامع اجرایی شود و مراحل تست خود را هم بگذراند و بعد در یک پروسه زمانبندی شده بقیه سیستمهای موجود را از دسترس خارج کنیم”.
وی در قسمت دیگری از این مصاحبه به شکل واضحتری از قطع اینترنت ایران با خارج کشور و عدم نیاز به شبکه اینترنت جهانی سخن گفته و توضیح داده که “اینترنت ملی توان این را دارد که با جایگزین شده به جای اینترنت و شبکه موجود بتواند به تمام نیازهای کابران پاسخ دهد” تا “کاربران احساس نیاز به شبکه جهانی اینترنت را نداشته باشند”.
این در حالی است که وی اظهار نگرانی کرده که اگر برای اینترنت ملی “شبکهای ضعیف راه اندازی شود کاربرها در نهایت کار خود را می‌کنند و راهی مییابند تا این شبکه داخلی را دور بزنند”.
در همین حال مهدی اخوان، قائم مقام وزیر ارتباطات گفته است “با اجرای پروژه شبکه ملی اینترنت، دغدغه‌هایمان در حوزه فیلترینگ کاهش می‌یابد، چون با اجرایی شدن این پروژه، ترافیک بین‌المللی کاهش می‌یابد.”
طی ماه جاری این دومین باری است که دسترسی به ایمیل برای کاربران ایرانی غیر ممکن می شود. مسوولان جمهوری اسلامی پیش از این از آغاز به کار “اینترنت ملی” در دهه فجر امسال خبر داده بودند. اما کارشناسان معتقدند، آنچه که سرویس ملی اینترنت در ایران خوانده می شود، در واقع تلاشی برای قطع ارتباط مردم با شبکه جهانی اینترنت است.
مقامات جمهوری اسلامی تا کنون بارها شبکه اینترنت را یک مشکل امنیتی ارزیابی و صراحتا درباره لزوم محدود ساختن آن صحبت کرده اند. آخر نمونه این اظهار نظرها اواخر هفته گذشته و در همایشی حکومتی با عنوان “همایش ملی دفاع سایبری” بود که در آن آهنگران، معاون فناوری اطلاعات وزارت اطلاعات گفت: “شبکه اینترنت عامل تهدیدیا ابزار جاسوسی نیست بلکه خود تهدید و خود جاسوس است. توسعه تلفن‌های همراه که قابلیت ارتباط با فضای مجازی و سایبری را دارند از این جهت رو به گسترش است که علاوه بر اینکه هویت فرد وارد شده به فضای مجازی مشخص می‌شود بلکه با استفاده از سیستم موقعیت‌یاب جهانی، GPS، موقعیت مکانی فرد هم مشخص می‌شود و این نسبت به شرایط فعلی که افراد با هویت‌های مختلف وارد فضای اینترنت می‌شوند، متفاوت است”.
حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات نیز روز پنج‌شنبه 27 بهمن‌ماه از گسترش شبکه‌های اجتماعی در اینترنت به‌عنوان “تهدیدهای جدید” علیه جمهوری اسلامی یاد کرد و گفت: “سرویس‌های اطلاعاتی اینترنت را به‌وجود آورده‌اند و اطلاعاتی به شما می‌دهند که در واقع آن چیزی که شما می‌خواهید نیست بلکه آنچه که خود می‌خواهند به شما می‌دهند و اطلاعات شما را می‌گیرند.”
سردار غلام‌رضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیر‌عامل نیز عصر همان روز گفت: “یاهو و جی‌میل هیچ امنیتی ندارند و هر مطلبی از طریق این دو سرویس ارسال شود ابتدا به مرکز کنترل این دو سرویس کپی شده و سپس به فرد گیرنده ارسال می‌شود.”
سردار جلالی تأکید کرد: “برای مقابله با این موضوع هر چه سریع‌تر باید زیرساختی به نام اینترنت ملی در کشور ایجاد شود.”
گفتنی است در 48 ساعتی که دسترسی به سرویس‌های پست الکترونیک در ایران مقدور نبود امکان استفاده از mailfa که یک ایمیل ایرانی است وجود داشت. بسیاری از کاربران ایرانی در ساعات قطع پستهای الکترونیک برای راه انداختن امور جاری خود مجبور شدند به این سرویس پناه بیاورند. پیشتر مقامات وزارت اطلاعات گفته بودند هدف از راه اندازی این سرویس ایمیل ایرانی کنترل هر چه بیشتر تبادل اطلاعات بین کاربران اینترنتی است. گفته می شود راه اندازی این سرویس اولین فاز اجرای اینترنت ملی در ایران است.
در همین حال فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی نیز درباره استفاده شهروندان از شبکه جهانی اینترنت گفته است که “معتقدیم اتصال به دنیا باید در حد ضرورت باشد، چرا باید در کشور از سرویس‌هایی مثل ایمیل استفاده کنیم که ایمیل باکس آن در کشورهایی مانند آمریکا باشد. اگر این سرویس‌ها در داخل کشور باشد بهتر است.”
وی که در اختتامیه نخستین همایش دفاع سایبری سخن می‌گفت، افزود: “گفته می‌شود که آیا ما را از اینترنت محروم می‌کنند، اما پاسخ این است که اینگونه نیست و ارتباط با خارج باید در اندازه نیاز باشد”. وی توضیح نداده این “اندازه نیاز” با چه سازوکاری و تحت چه شرایطی و توسط چه کسانی مشخص می‌شود.
دو ماه پیش خبر دیگری نیز منتشر شد که بر نگرانیهای کاربران اینترنت ایران افزود. اوایل دیماه اعلام شد شرکت ارتباطات زیر ساخت برای تحقق این وعده خود تفاهم نامهای را با شرکت “ اسویاز دورین وست ” روسیه در راستای ترانزیت پهنای باند ارتباطات امضا کرده است. بر اساس این تفاهم نامه ظرفیت ترانزیت ارتباطات شبکه بین المللی از مسیر دریای خزر و کابل دریایی مستقیم ایران و روسیه عملیاتی می شود.
این کابل بین المللی قرار است ایران را از مسیر روسیه به فرانکفورت متصل کند. در دو سال اخیر کشورهای چین و روسیه به فروش تجهیزات فیلترینگ و محدودکننده ارتباطات اینترنتی و ماهوارهای به ایران متهم شدهاند. حال در صورت اجرای این تفاهم نامه عملا روسیه به پلی برای ارتباط اینترنتی ایران با دنیا تبدیل می‌شود؛ جایی که خود پایگاهی بزرگ برای محدود سازی اینترنت و ارتباطات است و تولید کننده تجهیزات فیلترینگ.
