تغییرات ژئوپولوتیک اخیر در خاورمیانه و آفریقا اهمیت افزوده‌ای به روابط ایران و سودان داده است، اتحادی که نفع اصلی آن تضعیف قدرت اسرائیل و پس از آن آمریکا در شرق آفریقا است. اهداف دیگر این نزدیکی جنگ سودان علیه نیروی‌های دیگری است که علیه موجودیت رژیم خارطوم تهدید محسوب می‌شوند و ایران نیز از ایجاد مسیری برای رساندن سلاح به غزه و لبنان سود می‌برد، چراکه سوریه تا آینده‌ای میان‌مدت ناامن است. با این وجود متحدان سنی سودان با نفوذ بیشتر ایران در این کشور مخالفند.
وقتی البشیر و حسن الترابی پس از کودتای اسلامی سال ۱۹۸۹ در سودان به قدرت رسیدند، یکی از اولین ابتکارات آنها اتحاد با ایران بود که انقلاب اسلامیش ده سال قبل الهام‌بخش اسلام‌گرایان آن کشور شده بود. پنج ماه پس از کودتا، بشیر به ایران سفر کرد و دو کشور توافق همکاری امضاء کردند.
در سال ۱۹۹۱ رئیس‌جمهور ایران هاشمی رفسنجانی به سودان سفر کرد و قول ۱۷ میلیون دلار کمک مالی، ۳۰۰ میلیون دلار سلاح ساخت چین و یک میلیون تن نفت در سال به این کشور را داد. ۲۰۰۰ نفر از اعضای سپاه به سودان رفتند تا نیروهای دفاع مردمی را در جریان جنگ دوم داخلی این کشور آموزش دهند. همان سال خارطوم کنگره مردمی عربی و اسلامی را برگزار کرد که اسامه بن لادن، ابونیدال، کارلوس شغال و اعضای جامعه الاسلامیه، حماس، حزب‌الله و سپاه پاسداران را گرد هم آورد.
در دو دهه اخیر روابط سیاسی دو کشور بسیار توسعه یافته و ایران بنادر نظامی و لجستیک در سواحل سودان ساخته است و در طی این روند سودان تبدیل به مکانی برای جذب افراط‌گرایان نظامی و گروه‌ها و شخصیت‌های جهادی شده است.
سودان در عین حال تبدیل به دنباله‌ای از ایران در جنگ با اسرائیل شده است. از لحاظ تاریخی روابط سودان و اسرائیل خصمانه بوده است. اسرائیل در سال ۲۰۱۲ برای بار چهارم از سال ۲۰۰۹ سودان را مورد حمله قرار داد که بیشتر شبیه تنبیه این کشور برای دادن اجازه به ایران در استفاده از خاک این کشور برای رساندن سلاح به غزه و لبنان بود. پیام دیگر این حملات به ایران بود، که اگر این کشور از شرق آفریقا برای ضربه زدن به اسرائیل استفاده کند، اسرائیل به منافع این کشور در منطقه حمله خواهد کرد.
با توجه به این‌که سه چهارم صادرات سودان به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس می‌رسد، خارطوم از لحاظ اقتصادی به کشورهایی وابسته است که از نفوذ ایران در شرق افریقا خشنود نیستند. از آنجا که ایران و عربستان در درگیری‌های یمن در حال نبردی دورادور هستند، حضور نظامی ایران در دریای سرخ از دیدگاه عربستان مشکل‌آفرین است. صداهای مخالف داخل سودان نیز رژیم بشیر را برای حضور پررنگ‌تر ایران در این کشور مورد انتقاد قرار داده‌اند و آن را مانعی بر سر توسعه روابط با آمریکا می‌دانند.
از نقطه نظر بشیر، منطقی به نظر می‌رسد که با افزایش همکاری با ایران، تهدیدات علیه این کشور کاهش یابد. با توجه به حضور شورشیان دارفور و درگیری با سودان جنوبی که انتظار می‌رود در سال‌های آینده نیز ادامه یابد، سلاح‌های پیشرفته و آموزش‌های ایران می‌تواند موضع خارطوم را قوت کند.
بشیر دلایل بسیاری برای ارتباط نزدیک با ایران دارد. او می‌داند ایران قصد دارد در آفریقا نفوذ بیشتری داشته باشد و سودان می‌تواند نقش عمده‌ای در این راستا ایفا کند. از این رو، با افزایشی جنگ لفظی بین ایران و اسرائیل و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای تهران و ادامه بحران سوریه که محور مقاومت خاورمیانه را تهدید می‌کند و همچنین تنش بین سودان و سودان جنوبی، این دو کشور مجبور هستند به یکدیگر به عنوان شرکایی ضروری در دراز مدت نگاه کنند.
منبع: هافینگتون پست - 12 اوت 2013
