لشکرکشی جهادی های عراق و قتل عام شهروندان عمدتا شیعه توسط شبه نظامیان گروه اسلام گرای “امارت اسلامی عراق و شام” ـ داعش ـ دلیل دیگری شده است تا مقامات جمهوری اسلامی و ایالات متحده به یکدیگر نزدیک شوند.
جان کری وزیر خارجه ایالات متحده که در یک سال اخیر بارها با جواد ظریف همتای ایرانی خود به طور مستقیم دیدار کرده روز دوشنبه گفته: “آمریکا آماده مذاکره با ایران در مورد عراق است.”
ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ به بهانه حمایت صدام حسین از تروریسم بین المللی و برخوداری از تسلیحات کشتار جمعی به عراق حمله کرد ، اما با جابجا شدن قدرت در سال ۲۰۰۹ و روی کار آمدن باراک اوباما که با وعده خارج کردن نیروهای نظامی آمریکایی از عراق به کاخ سفید رسیده بود سرانجام در پایان سال ۲۰۱۲ نیروهای خود را از این کشور بیرون کشید.پس از آن بود که نفوذ جمهوری اسلامی در عراق زیادتر شد.
اما حالا حملات مرگبار گروه داعش و پیشرفت های پی در پی این گروه تندروی جهادی ظاهرا منافع همه را به خطر انداخته است.
در همین ارتباط رئیس دستگاه دیپلماسی ایالات متحده گفته است که آنها ( داعش) می خواهند نه تنها به سوریه و عراق بلکه در آمریکا و اروپا نیز آسیب برسانند.
از سوی دیگر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی، سه روز پیش با ابراز نگرانی از تحرکات داعش در همسایه غربی ایران گفته بود: “همه کشورها باید کمک کنند تا با داعش مقابله شود. آمریکا هم در این زمینه هنوز اقدامی نکرده است. هرگاه آمریکا علیه داعش اقدامی کرد، می‌شود درباره همکاری با این کشور فکر کرد.”
داعش تا اینجا شهرهای استراتژیکی همچون موصل و تکریت را تسخیر کرده است. موصل در جوار اقلیم کردستان عراق و اقلیم کردستان نیز هم جوارمرزهای ایران است؛ موضوعی که باعث نگرانی فرماندهان نظامی در تهران شده است. روز گذشته امیر علیرضا صباحی فرد جانشین فرمانده قرارگاه پدافند هوایی با اشاره به ناامنی های ایجاد شده در عراق تصریح کرد: “به یاری خداوند ارتش و مردم عراق با وحدت و همدلی پاسخ محکمی به متجاوزین می دهند.”
هرچند او نگفته است که جمهوری اسلامی برنامه ای برای دخالت در این مناقشه دارد یا خیر،اما خبرهای غیر رسمی حکایت از حضور سپاه قدس در میدان نبرد در عراق دارد. سپاه قدس واحد ویژه عملیات برون مرزی سپاه پاسداران است که در یک دهه اخیر حضوری جدی در مناسبات قدرت و نظامی در عراق داشته است. در سه سال گذشته نیز با آغاز خیزش مخالفان در سوریه این نهاد نظامی به این کشور پا گذاشته است و برای حفظ بشار اسد، دیکتاتور سوریه می جنگند.
حالا ناظران می گویند جمهوری اسلامی به دلیل حمایت های خود از نخبگان شیعه در عراق و سوریه و حمایت از حاشیه نشین کردن سنی نشین ها در ساختار قدرت این دو کشور، مورد خشم رهبران تندروی داعش قرار گرفته است.
همزمان رهبران آمریکایی نیز نگران اند که قدرت گیری داعش در عراق نه تنها به جنگ داخلی و نا امن شدن خاورمیانه بینجامد بلکه باعث قدرتمند شدن تروریسم اسلام گرایانه و نفوذ آن به خاک کشورهای غربی از جمله ایالات متحده بشود.
شاید از همین رو است که حتی لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه آمریکا، که عموما مواضع خصمانه ای نسبت به جمهوری اسلامی داشته به تازگی گفته برای “جلوگیری از سقوط دولت عراق احتیاج به کمک ایران است.”
گفته می شود در جریان مذاکرات هسته ای تهران و ۱+۵ در وین که از فردا به طور رسمی آغاز می شود احتمالا مقامات دو کشور در مورد عراق نیز به طور مستقیم گفتگو خواهند کرد.
روزنامه وال‌استریت جورنال با اننتشار گزارشی ادعا کرده است آمریکا خود را برای گفت‌وگوهای احتمالی با ایران در مورد رخدادهای عراق آماده می‌کند، هرچند به گفته مقام‌های آمریکایی هنوز مشخص نیست این گفت‌وگوها از چه کانالی انجام شود.
این گزارش افزوده: “دولت اوباما گفته است خود را برای گشودن گفت‌وگوهایی مستقیم با ایران بر سر اینکه چگونه دو کشور مخالف (ایران و آمریکا) می‌توانند بر ضد ستیزه‌جویان وارد عمل شوند، آماده می‌کنند.”
ناظران می گویند در صورتی که دو طرف بتوانند به توافقی بر سر حل بحران عراق دست یابند پیشرفت در یافتن راه حل جامع هسته ای نیز تسهیل خواهد شد.
روحانی در خصوص احتمال ورود نظامی تهران در کنار واشنگتن برای سرکوب داعش گفته است: “هرگاه آمریکا علیه داعش اقدامی کرد، می‌شود درباره همکاری با این کشور فکر کرد.”
اما علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی که دیروز با نخست وزیر اقلیم کردستان عراق دیدار کرد انتشار اخبار مربوط به همکاری با آمریکا را به رسانه‌های غربی نسبت داد و گفت: “این موضوع کارکرد جنگ روانی دارد و کاملا غیر واقعی است.”
حسین امیر عبداللهیان، معاون امور عربی و آفریقای وزارت امور خارجه هم انجام مذاکره با آمریکا درباره بحران عراق را رد کرده و گفته است: “نیازی به همکاری با آمریکا درباره این موضوع احساس نمی کنیم.”
.آیت الله خامنه ای که حامیانش او را به عنوان “رهبر شیعیان” در جهان اسلام معرفی می کنند،هنوز موضع گیری رسمی در خصوص قتل عام شیعیان عراقی توسط داعش نکرده، این در حالی است که آیت الله العظمی سیستانی در عراق فتوای جهاد علیه داعش را داده است.
