در حالی که جمهوری اسلامی و گروه 1+5 در مورد از سرگیری مذاکرات اتمی به توافق رسیده اند، رئیس سازمان انرژی اتمی گفته تهران از غنی سازی 20 درصدی دست نخواهد کشید. همزمان وزیر خارجه که روز دوشنبه گفته بود تهران آماده شکستن بن بست با غرب است، دیروز استقبال سردی از مذاکره مستقیم با ایالات متحده کرد.
مواضع دوگانه مسئولان جمهوری اسلامی در ارتباط با نحوه مواجهه با بحران غنی سازی جمهوری اسلامی ادامه دارد. دیروز فریدون عباسی دوانی، معاون احمدی نژاد، به این موضوع دامن زد. رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی گفته: “جمهوری اسلامی ایران غنی سازی 20 درصد را به اندازه نیازش و تا هر زمانی که به آن احتیاج داشته باشد تولید خواهد کرد.”
در حالیکه غرب خواهان توقف فوری غنی سازی اورانیوم در مرحله 20 درصد از سوی تهران است، این مقام ارشد اتمی نظام افزدوه است: “غنی سازی 20 درصد حق ملت ایران برای استفاده در راکتور تهران است و از این حق با اقتدار دفاع خواهد کرد.”
اظهاراتی که به زعم کارشناسان احتمال دستیابی به توافق در مذاکرات آتی تهران با قدرت های جهانی را کمرنگ خواهد کرد.
اظهارات عباسی 24 ساعت پس از آن مطرح شد که علی اکبر صالحی وزیر خارجه گفته بود جمهوری اسلامی و گروه پنج بعلاوه یک به این نتیجه رسیده اند که مذاکرات هسته ای باید از “بن‌بست فعلی خارج” شود.هر چند او هم خاطرنشان کرده بود که تهران از “حق مشروع” خود نمی گذرد.
هفته پیش معاونان هیات های مذاکره کننده ایران و ۱+۵ در مکالمه ای تلفنی به برنامه ریزی برای دور جدید مذاکرات اتمی پرداختند. آماده سازی برای دیدارهای تازه پس از آن صورت می گیرد که شش قدرت جهانی بر سر چگونگی به روز کردن پیشنهاد خود برای توقف غنی سازی بالاتر از 20 درصد که در مرحله نخست در مذاکرات بغداد ارائه شده بود، به بحث بنشینند.
یک مقام ارشد آمریکایی در همان زمان به واشنگتن پست گفت: “استخوان بندی بسته پیشنهادی از سوی کشورهای شش گانه یکسان است، اما تزئینات متفاوتی بر آن نقش بسته است.” او می گوید: “ارزیابی ما این است که ایرانی ها احتمالا آماده رسیدن به توافق هستند.”
جمهوری اسلامی در فصل بهار مذاکرات سه گانه ای را با قدرت های جهانی به ترتیب در استانبول، بغداد و مسکو برگزار کرد؛ گفتگوهایی که فرجامی نداشت و تنها باعث افزایش تحریم ها، کاهش صادرات نفت به یک سوم و سقوط آزاد ارزش ریال و اقتصاد کشور شد.
خواسته اصلی غرب توقف غنی سازی اورانیوم 20 درصد، تعطیل سایت زیرزمینی فردو در کوهستان های اطراف قم، و انتقال ذخیره اورانیوم 20 درصدی جمهوری اسلامی به خارج از کشور است.
اما شش ماه پس از آخرین مذاکرات، حالا فریدون عباسی می گوید: “غنی سازی 20 درصد موضوعی نیست که غربی ها موافق آن باشند یا مخالف و یا در قبال آن قصد موضع گیری داشته باشند؛ این حق مردم ایران است و هرگز به خاطر خواست دیگران از این حق عقب نشینی نخواهیم کرد.”
وی می افزاید: “ظاهرا تغییری در مواضع قبلی شان نسبت به جمهوری اسلامی ایران دیده نمی شود.”
هنوز زمان و مکان مذاکرات جدید هسته ای مشخص نشده ضمن آنکه مواضع مسئولان جمهوری اسلامی به اندازه ای مبهم و دوپهلو است که کسی به درستی نمی داند مذاکره کنندگان تهران با چه ورق هایی به پشت میز بازخواهند گشت. دیپلمات ها پیشتر گفته بودند این مذاکرات می تواند در ماه دسامبر برگزار شود اما روز چهارشنبه مقامات غربی گفتند اکنون احتمال برگزاری مذاکرات در ماه ژانویه بیشتر است.
واکنش صالحی به مذاکره مستقیم
جمهوری اسلامی اخیرا مذاکراتی با بازرسان ارشد آژانس بین المللی انرژی اتمی در تهران داشت که دو طرف نسبت به آن ابراز رضایت کردند.
همزمان پیشنهاد مذاکره مستقیم و دوجانبه میان تهران و واشنگتن هم بحثی است که مسئولان جمهوری اسلامی درباره آن موضع گیری می کنند؛ مواضعی که نشانی از استقبال تهران از این موضوع ندارد. دیروز رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در این ارتباط گفت: “حتی اگر آمریکا در این ادعای اخیر خود هم صادق باشد، که به شدت محل تردید است، اما این پیشنهاد با رفتار آنها هیچ گونه تناسبی ندارد.”
شنبه دو هفته پیش بود که هیلاری همتای آمریکایی صالحی گفت آمریکا حاضر است، هر وقت جمهوری اسلامی “حاضر” باشد به گفتگوی دوجانبه و مستقیم با تهران بپردازد.
کلینتون با استفاده از کلماتی که کاملا شفاف ارزیابی شده گفته است: “اگر آنها حاضر به تعامل هستند، ما هم آمادگی خود برای گفتگوهای دوجانبه را اعلام می‌کنیم.”
اما حالا صالحی با ادبیاتی که نشان از بی اعتمادی دارد می گوید: “نمی توان به گفته‌های این و آن مقام آمریکایی اعتماد کرد. بلکه سیاست آمریکا را باید براساس رفتار عملی دولت آمریکا مورد قضاوت قرار داد.”
برخی تحلیل گران معتقدند آیت الله خامنه ای علاقه ای به برقراری رابطه دیپلماتیک میان تهران و واشنگتن ندارد، چرا که تصور می کند این رابطه به تقویت نیروهای مخالف داخلی و فشارهای بیشتر از سوی کاخ سفید به دستگاه حاکم منجر خواهد شد.
هفته پیش نیز کیهان با انتشار مقاله ای نوشته بود انقلابیون فرسوده می خواهند جام زهر را به رهبر جمهوری اسلامی بخورانند.
تهران و واشنگتن ۳۳ سال است روابط دیپلماتیک خود را به حالت تعلیق در آورده اند و تاکنون تلاش ها برای بهبود روابط دو کشور با شکست مواجه شده است. ۱۳ آبان سال ۱۳۵۸ ده ها تن از دانشجویان خط امام از دیوار سفارت ایالات متحده بالا رفتند و بیش از ۵۰ دیپلمات آمریکایی را برای ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند.
آیت الله خامنه ای در دو هفته اخیر شخصا موضع گیری مستقیمی پیرامون پیشنهاد هیلاری کلینتون نگرفته است.
صالحی روز سه شنبه در بخش دیگری از اظهارات خود، به شرایط مذاکره اشاره کرد و گفت: “گزینه گفتگو زمانی قابل پیگیری است که در شرایط برابر باشد و صداقت طرف مقابل احراز شود و الا درشرایط فشار و رفتار خصمانه از سوی طرف مقابل، طرح ادعاهایی مانند مذاکره مستقیم چه معنایی دارد.”
باراک اوباما در نخستین دوره ریاست جمهوری اش نیز “دست دوستی” به سوی رهبران جمهوری اسلامی دراز کرد اما آیت الله خامنه ای آن را “دستی چدنی با دستکش مخملی” توصیف کرد و از پذیرشش سرباز زد.
بیخیال تحریم ها شده اند
دوری کردن تهران از مذاکره با واشنگتن و همزمان اصرار بر ادامه برنامه بحث برانگیز هسته ای باعث شده تا تحریم ها تاثیر شدیدی بر اوضاع اقتصادی کشور بگذارد؛ تحریم هایی که حالا رئیس سازمان بازرسی کشور می گوید عده ای “بیخیال” آن شده اند.
مصطفی پور محمدی که دیروز خود را به عنوان یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری معرفی کرد، تصریح کرده است: “آیا هزینه‌های اداری ما از روال عادی خود در سال‌های اخیر خارج شده، این بدان معنی است که عده‌ای تحریم را قبول نکرده و یا بیخیال آن هستند.”
او گفته است: “ما دقیقه آخر به فکر راه چاره می‌افتیم.”
