در روزهایی که بازار گمانه‌زنی برای رییس آینده سازمان و صدا و سیما داغ است، عزتالله ضرغامی سرگرم راه‌اندازی شبکه‌های جدید تلویزیونی است. او هفته گذشته شبکه نسیم را افتتاح کرد و به تازگی وعده داده که یک شبکه فرهنگی به زودی آغاز به کار خواهد کرد. این درحالی است که سازمان صدا و سیما مدعی شده کسری بودجه دارد.
از سوی دیگر ارسال یک بخشنامه از سوی سازمان خطاب به شرکت‌ها و کانون‌های تبلیغاتی و تشویق آنها به ارائه انحصاری تبلیغ در رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی و روزنامه جام‌جم، بحث‌برانگیز شده است. همه این موارد در کنار استعفای مجری و کارشناسان یک برنامه مذهبی هنگام پخش زنده تلویزیونی و در اعتراض به برکناری تهیه‌کننده برنامه، صدا و سیمای جمهوری اسلامی را خبرساز کرده است.
برنامه زنده است و پیش می‌آید…
عزتالله ضرغامی شامگاه دو‌شنبه ۲۲ اردیبهشت ماه در مراسم اختتامیه سیزدهمین جشنواره بین‌المللی رادیو حضور داشت و وقتی نوبت به سخنرانی او رسید که بامداد سه‌شنبه بود. همین موضوع هم دستمایه شوخی و طنز رییس سازمان صدا و سیما قرار گرفت که گویا این روزها حسابی سرکیف است و بعد از فیلمبرداری و موتورسواری در مریوان(عکس: 1، 2، 3 )، این بار حتی با نماز شب هم شوخی کرد.
ضرغامی از کم‌تر شدن “اشکالات نظارتی” در رادیو و تلویزیون خبر داد و گفت: “به هر حال اشکالات پخش با این حجم برنامه و مطالبات و توقعی که وجود دارد و حساسیت هایی که به لحاظ قومی و فرهنگی است و باید رعایت هم شود، بسیار کم شده است. ما از مشکلات نمی‌نالیم. تریبون باز است.”
او سپس به یکی از موارد پیش آمده در برنامه کودک اشاره کرد که مجری تلفنی با بچه‌ای صحبت می‌کرد و از او می‌خواهد تا گوشی تلفن را به مادرش بدهد. کودک در پاسخ می‌گوید مادرم در حمام است و مجری می‌گوید پس گوشی را به پدرش بدهد. بازهم کودک پاسخ می‌دهد پدرم هم در حمام است. به اعتقاد ضرغامی “ مجری برنامه چطور می‌تواند این قضیه را در برنامه زنده کنترل کند؟ این تقصیر ما نیست برنامه زنده است و پیش آمده است.”
رییس صدا و سیما گویا به تازگی در جریان پرطرفدار بودن کلیپ‌هایی با عنوان کلی سوتی‌های صدا و سیما در شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است، چون اعلام کرد: “اخیرا مشاهده کرده‌ایم سوتی‌های صدا و سیما را روی سایت‌های اینترنتی قرار می‌دهند بنابراین حالا که دیگران انجام می‌دهند، پس چرا خودمان این کار را نکنیم و سوتی‌های خودمان را پخش نکنیم. بالاخره مردم از این سوتی‌ها لذت می‌برند و سوتی‌های ما چیزی نیستند که از چشم کسی پنهان بمانند.”
یکی از آیتم‌های شبکه نسیم هم که عنوانش شبکه نشاط و سرگرمی است “گاف‌های شبکه‌ها”ست.
او همچنین به وجود “شبکه‌های مبتذل” اعتراض کرد و گفت: “این همه شبکه های مبتذل با حجم بالای تبلیغاتی که در فضای مجازی دارند، از بمب اتمی بدتر هستند. بدترین تصاویر و گمراه‌کننده‌ترین برنامه‌ها را برای کودکان و جوان‌ها که غنچه و گل هستند و باید از آنها مراقبت شود به نمایش می‌گذارند. ما باید با این موارد مبارزه و در این باره روشنگری کنیم.”
ضرغامی از دیدارش با رییس رادیو و تلویزیون یک کشور اروپایی خاطره گفت و اینکه او معتقد بوده فیلم و سریال‌سازی به صرفه نیست و می‌شود از هالیوود خریداری کرد: “اصلا برای او مهم نبود که از شبکه‌هایش فرهنگ کشور خودش را به مردم منتقل کند. در حالی که جمهوری اسلامی از روز پیروزی انقلاب به دنبال فضایل اسلامی بود و تلاش می‌کرد هویت‌ها را حفظ کند. تولیدات ایران می‌تواند برای جهان الگو باشد.”
وعده راه‌اندازی یک شبکه فرهنگی با نام احتمالی “افق” هم از دیگر مواردی بود که توسط رییس منصوب شده از سوی رهبری عنوان شد. افتتاح شبکه‌های متعدد در حالی صورت می‌گیرد که بهمن ماه سال گذشته اعلام شد صدا و سیمای جمهوری اسلامی ۸۰۰ میلیارد تومان کسری بودجه دارد.
انحصار صدا و سیما به نفع روزنامه جام جم
ضرغامی که ماه‌های آخر تصدی مسئولیتش را می‌گذراند در حاشیه این مراسم هم مورد سئوال خبرنگاران قرار گرفت؛ از جمله درباره بخشنامه عجیب مدیرکل بازرگانی این سازمان. در این بخشنامه به صاحبان کالا و خدمات پیشنهاد شده است با ارائه انحصاری تبلیغ در صدا و سیما و روزنامه این ارگان، جام‌جم، از طرح‌های تشویقی که شامل پخش رایگان هم می‌شود استفاده کنند.
این طرح باعث می‌شود تا تبلیغ‌دهندگان برای حضور ارزان قیمت و یا رایگان در تلویزیون انحصاری ایران، هیچ روزنامه‌ای به جز جام‌جم را انتخاب نکنند و حتی از حجم تبلیغات خود در سایر قالب‌ها مانند تبلیغات خیابانی و اینترنتی و… کم کنند و رو به صدا و سیما بیاورند.
در پی رسانه‌ای شدن این بخشنامه، معاون مالی و اداری سازمان صدا و سیما موضوع اختصاص اضافه پخش به شرکت هایی که تبلیغات خود را مستمرا به صدا و سیما می دهند تایید و از اینکه طی نامه‌ای از شرکت‌ها خواسته‌اند در طول مدت 6 ماه تبلیغات خود را صرفا به صدا و سیما و روزنامه جام‌جم بدهند، اظهار بی‌اطلاعی کرد. در حالیکه این موضوع در بخشنامه مزبور، کاملا تصریح شده است.
عزتالله ضرغامی هم در پاسخ به سئوال خبرنگاران در مورد این موضوع، گفت: “من در جریان این موضوع نیستم اما درباره‌اش سئوال می‌کنم. اگر نکته‌ای باشد که باید در این آیین نامه به آن توجه شود، توجه بیشتری در خصوص آن خواهیم داشت تا مشکل حل شود. قاعدتا رسانه‌های دیگر همکار ما هستند و ما باید در کار تبلیغاتی نگاه همکاری با رسانه‌های دیگر ولو اینکه تیراژ آنها کم یا آگهی‌هایشان محدود باشد، داشته باشیم.”
برکناری، تاوان انتقاد در برنامه زنده؟
نجم‌الدین شریعتی مجری برنامه “سمت خدا” روز ۲۲ اردیبهشت ماه هنگام پخش زنده تلویزیونی استعفا کرد. دلیل این استعفا اعتراض به برکناری تهیه کننده برنامه بود و متعاقب آن، روحانی شرکت کننده در برنامه نیز اعلام کرد که اگر سید عبدالمجید رکنی بازنگردد او و دیگر کارشناسان “سمت خدا” هم در این برنامه حاضر نخواهند شد(فیلم استعفا).
تهیه کننده برکنار شده این برنامه دلیل اخراج خود را “ تمرد از رویه سازمانی و نامه‌ی انتقاد حاج آقای ماندگاری خطاب به ضرغامی” عنوان کرده است. یادگاری، یکی از روحانیون حاضر در این برنامه نامه‌ای خطاب به ریاست صدا و سیما خواند و از او بابت دو موضوع انتقاد کرد(فیلم برنامه).
رکنی در این باره گفته است: “اولین موضوع تبلیغ اجناس مختلف در حین برنامه‌های کودک است که این مورد بر خلاف نص صریح قانون صداوسیماست. آیین نامه‌ی سیاست‌های تامین، تولید و پخش صداوسیما در شماره‌ی ۲۵۷۰ خود به این موضوع اشاره می‌کند و تبلیغ در حین برنامه‌های کودک را غیرقانونی می‌داند. اما متاسفانه بیش از یک سال است که برنامه‌های کودک تلویزیون به بهانه‌ی نداشتن بودجه، اقدام به تبلیغ محصولات مختلف می‌کنند.”
او اضافه کرده: “رهبری پیرامون برخی از مسابقات تلویزیون دستور صریح دارند. گاهی ایشان پیرامون موضوعی مثل بها دادن به جایگاه زن، به طور کلی صحبت می‌کنند و گاهی هم ایشان مستقیما به مصداق‌ها اشاره می‌کنند. رهبری در سال ۸۳ در دیدار با مدیران سازمان صدا و سیما مخالفتشان را با برگزاری مسابقاتی که در آنها جوایز غیر متعارف به شرکت‌کنندگان اهداء می‌شود، اعلام کردند و فرمودند که این مسابقات ترویج بی‌نطقی است. اما متاسفانه برخی مدیران و برنامه‌سازان در صداوسیما، انرژی می‌گذارند و بودجه خرج می‌کنند تا خلاف نظر رهبری عمل کنند.”
اما رییس سازمان صدا و سیما درباره برکناری این تهیه کننده و انتقادات مهمان برنامه گفت: “این‌ها اصلا ارتباطی به هم ندارد. در خصوص نامه‌ای که آقای ماندگاری نوشتند من بعدا از او تشکر کردم و او هم بعدها پاسخ تشکر مرا داد. هرچند ممکن است در آن نامه نکته‌ای باشد که به لحاظ کارشناسی نیاز به توضیح دارد، اما ما از هرگونه نقد استقبال می‌کنیم. بسیاری از کسانی که به برنامه‌های رادیو و تلویزیون می‌آیند منتقد حرفه‌ای صدا و سیما هستند اما هیچ مشکلی وجود دارد و این‌ها هیچ ارتباطی به هم ندارد.”
به گفته او، انتخاب تهیه‌کننده به عهده مدیر گروه است و کسی قادر به دخالت و قضاوت نیست.
