در غرب بسیاری ایران را به تندروی مذهبی و سیاست خارجی خصمانه و ماجراجویانه می‌شناسند. اما در افغانستان ایران به عنوان نیرویی برای اعتدال و ثبات شناخته می‌شود. از نقطه نظر کابل، آمریکا و ایران موضع مشترکی در قبال افغانستان دارند. هر دو خواستار ثبات و دولتی قدرتمند در این کشور هستند و نمی‌خواهند القاعده دوباره جای خود را باز کند. در حالیکه مقامات آمریکایی به جنبه‌های مثبت و منفی نزدیکی احتمالی به ایران و تبعاتش برای آمریکا می‌اندیشند، کمتر در مورد تاثیرات آن بر ثبات افغانستان سخن گفته می‌شود.
از یک طرف سیاست خارجی ایران در مورد افغانستان متناقض است. در سال 2001 ایران به نیروهای ائتلاف کمک کرد تا طالبان را سرنگون کنند. فشار ایران بر اقلیت تاجیک افغانستان برای تقسیم قدرت با حامد کرزی به استقرار دولت کرزی منجر شد. از طرف دیگر، ایران از طالبان هم حمایت کرد، که هنوز علیه دولت تحت حمایت ایران و آمریکای کرزی فعالیت می‌کند. اتحاد ایران و طالبان از نقطه نظر ایدئولو‍ژی ضدشیعه طالبان عجیب است. همچنین اینکه این جنبش در سال 1998 پس از کشته شدن 9 دیپلمات ایران در مزارشریف، ایران و افغانستان را به آستانه جنگ کشاند.
در نهایت حمایت ایران از طالبان توجه را به محاسبات تهران در قبال آمریکا و تهدید حضورش در افغانستان جلب می‌کند. ایران به لحاظ تاریخی از تاجیک‌ها، هزاره‌ها و شیعیان افغانستان که ضد طالبان هستند حمایت کرده است. حمایت ایران از طالبان در جهت مبارزه با نفوذ آمریکا وناتو از طریق جنگ از راه دور است.
حمایت از طالبان باعث می‌شود که ایران با حمله نظامی آمریکا به این کشور مقابله کند. زمانی که آمریکا تصمیم گرفته بود به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کند، نیروهای طالبان هم به ارتش آمریکا حمله می‌کردند. به گفته زلمای خلیل‌زاد، سفیر سابق آمریکا، ایران از افغانستان به عنوان کارت چانه‌زنی در مقابل آمریکا استفاده می‌کند. اگر روابط با آمریکا بهبود یابد، به احتمال زیاد ایران دیگر تمایلی به حمایت از طالبان نخواهد داشت.
داستان تاثیر ایران در هرات در دهه‌های گذشته پتانسیل ایران برای ترویج ثبات و اعتدال در افغانستان را زیر سئوال می‌برد. هرات در صد مایلی مرز ایران قرار دارد. تا زمان معاهده پاریس که به جنگ ایران و انگلیس در سال 1857 پایان داد، هرات بخشی از خاک ایران بود. امروز بسیاری از ایرانی‌ها بخش‌هایی از غرب افغانستان را تحت نفوذ ایران می‌دانند. با توجه به سابقه تاریخی، زبانی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی بین ایران و افغانستان در دو سوی مرز، این موضوع طبیعی به نظر می‌رسد.
ایران پس از سقوط طالبان سرمایه‌گذاری‌های زیادی در هرات کرده است. روزانه تا 500 خودرو و کامیون از مرز ایران می‌گذرند و محصولات را از ایران و امارات به افغانستان و پاکستان می‌رسانند. در نتیجه هرات شاهد رشد اقتصادی و فرهنگی و ثبات قابل توجهی بوده است.
ایران به افغانستان به عنوان شاهراهی همانند راه ابریشم نگاه می‌کند که این کشور را به آسیای مرکزی می‌رساند. ثبات افغانستان به خط لوله آینده ایران به جمهوری‌های آسیای میانه و چین کمک می‌کند. در کوتاه مدت، شرایط امنیتی و سیاست خارجی ایران، سیاست‌های ایران در قبال افغانستان را شکل می‌دهد.
کشته شدن 14 نفر در مرز پاکستان نشان داد که منطقه جنوب غرب ایران همچنان مشکل دارد و گروه سنی جندالله هنوز فعال است و علیه تهران اقدام می‌کند. در کنار این موضوع در بلوچستان، مسائلی همچون پناهندگان افغان، مناقشه آب و قاچاق مواد مخدر، نقش مهمی در محاسبات ایران در قبال افغانستان ایفاء می‌کند.
دولت ایران می‌داند که نمی‌تواند افغانستان را به حال خود رها کند. تمام اتفاقات این کشور بر ایران تاثیر دارد. در گرماگرم مذاکرات با غرب، باید منافع مشترک ایران و آمریکا در افغانستان مورد توجه قرار گیرد.
منبع: هافینگتون پست - 15 نوامبر 2013
