تازه های کتاب ایران…
درخت گلابی
نوشته: داریوش مهرجویی، گلی ترقی
248ص، تهران: انتشارات کتاب سرا، 1388، چاپ اول
این کتاب که مصور و رنگی است، شامل متن فیلم نامه «درخت گلابی»- بر اساس داستانی از «گلی ترقی»- و چند نقد و گفتگو درباره این فیلم زیباست. فیلم «درخت گلابی» در دی ماه 1377 در ایران به نمایش درآمد. کارگردان این فیلم «داریوش مهرجویی» است و «همایون ارشادی»، «گل شیفته فراهانی»، «نعمت الله گرجی» و… در آن ایفای نقش کرده اند. پایان بخش این مجموعه، گفتگویی است با «گلی ترقی» که یازده سال پس از نخستین اکران فیلم انجام شده است. عنوان این گفتگو، «پیر حکیمی نشسته در خلوت خویش» است.
یادواره های یک بچه قزاق: خاطرات سرتیپ محمد آیرملو
مقدمه، ویرایش و توضیحات: خسرو معتضد
472ص، تهران: نشر البرز، 1388، چاپ اول
این کتاب، خاطرات سرتیپ «محمد آیرملو»، یکی از افسران برجسته و خوشنام ارتش ایران در دوره «پهلوی» است. این خاطرات، عمدتا به اوضاع ایران در دوران «رضا شاه»، جنگ جهانی دوم، وضعیت ارتش ایران قبل و پس از جنگ جهانی دوم، نابسامانی های ساختار درون ارتش، سفرهای نویسنده به کشورهای اروپایی و آمریکا برای ادامه تحصیل و ماموریت های او می پردازد. خاطرات «آیرملو»، حاصل یک زندگی پرماجرای نود ساله است و حوادث و رویدادهای جالبی از تاریخ معاصر ایران را به تصویر می کشد. عناوین برخی از سرفصل های این خاطرات عبارت انداز: «دوران کودکی»، «تهران آن وقت»، «کودتا»، «آغاز زندگی نظامی من»، «نظام اجباری»، «رخدادهای جنجالی سال 1303 خورشیدی»، «سردار سپه در وزارت فواید عامه»، «دوران دانشکده افسری»، «آغاز دوران افسری»، «گفتگوی من و رضا شاه»، «اتهام جاسوسی»، «خدمت در بلوچستان چگونه گذشت؟»، «خدمت در کردستان»، «28 شهریور 1320 و اشغال ایران»، «اوضاع ستاد ارتش در آن زمان»، «مسافرت تحصیلی من به اروپا»، «ادامه تحصیل در آمریکا»، «رخدادهای سال های 1330 -1332»، «ربوده شدن رئیس شهربانی دکتر مصدق»، «فرجام کار سرتیپ ریاحی»، «روز 28 مرداد»، «ساختار ساواک» و…
یوسف آباد، خیابان سی و سوم
نویسنده: سینا دادخواه
114ص، تهران: نشر چشمه، 1388، چاپ اول
این کتاب، نخستین رمان یکی از نویسندگان جوان و با استعداد کشورمان است. نثر کتاب، روان و پاکیزه است و ریتم آن، پرکشش. چهار شخصیت با نام های «سامان»، «لیلا»، «استاد نجات» و «ندا»، راویان چهار فصل این رمان کوتاه و زیبا هستند. نویسنده در هر فصل، داستان زندگی یکی از این چهار شخصیت را از زبان آنها روایت می کند. ماجرای رمان در محیط های مختلف تهران امروز روی می دهند: خیابان ولی عصر، شهر کتاب نیاوران، پاساژ گلستان و… خط ربط شخصیت های چهارگانه این رمان، عشق در بستری از زندگی شهری است؛ شهری به نام «تهران» که نویسنده تصویری از زندگی در آن و مناسبات و روابط میان آدم هایش را به خواننده ارائه می کند.
فرج بعد از شدت
نویسنده: محسن بن علی تنوخی
ترجمه: حسین بن اسعد دهستانی
به اهتمام: محمد قاسم زاده
856ص، تهران: انتشارات نیلوفر، 1388، چاپ اول
کتاب «فرج بعد از شدت» از معروف ترین و مهم ترین کتاب های قصه در زبان فارسی است. اگر چه متن اصلی کتاب به زبان عربی است، اما شهرت آن در ادب فارسی بیش از آن است که کتاب را عربی بدانیم. پس از ترجمه کتاب به فارسی، کمتر شاعر و نویسنده فارسی زبانی را می توان یافت که به طریقی در اثر خود، چشم به این کتاب نداشته باشد. مشهورترین شاعری که از «فرج بعد از شدت» بهره برده، «مولوی» است. او بخش اعظم این کتاب را در «مثنوی معنوی» به شعر در آورده است. مؤلف کتاب به زبان عربی، «قاضی ابوعلی محسن تنوخی» است. خاندان او از مردم «انطاکیه» بودند. «تنوخی» که در قرن چهارم ه. ق می زیست، علاوه بر شغل قضاوت، به ادبیات نیز می پرداخت. «فرج بعد از شدت» بلافاصله پس از تالیف، مورد توجه ادبا قرار گرفت. در زبان فارسی، نخستین بار «عوفی»، ادیب معروف به ترجمه آن دست زد که متاسفانه اثری از آن ترجمه، در دست نیست. اما نه تنها «عوفی»، بلکه بسیاری از ادیبان دیگر، تحت تاثیر این کتاب ارزشمند بودند. دومین ترجمه «فرج بعد از شدت»، به وسیله «حسین بن اسعد دهستانی»، از ادیبان نامدار خراسان و منشی مخصوص «عزالدین بن طاهر زنگی فریومدی»، حاکم خراسان، در قرن هفتم هجری به فارسی درآمد. کتاب حاضر، متن همین ترجمه است. این ترجمه، ترجمه ای روان و وفادار به متن اصلی است. چاپ حاضر از ترجمه «فرج بعد از شدت» بر اساس نسخه چاپی بمبئی است. زبان ترجمه را باید در حوزه ای ما بین نثر صوفیانه و نثر فنی دانست. این زبان در عین حال که گاه به سجع روی می آورد، اما در بیشتر موارد، به همان ساختار معمول زبان فارسی وفادار می ماند.
فرهنگ لغات و ترکیبات و تعبیرات دیوان ناصر خسرو: مجلد دوم
به اهتمام: مهدی محقق، کبری بستان شیرین
بازبینی و اصلاح: مهدی نوریان
575ص، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران – دانشگاه مک گیل، 1388، چاپ اول
جلد دوم از مجموعه چهار جلدی «فرهنگ لغات و ترکیبات و تعبیرات دیوان ناصر خسرو»، شامل مدخل های «ج» تا «ژ» است. از آنجا که «ناصرخسرو»، کلمات و اصطلاحات علوم مختلف از صرف و نحو و بلاغت و علوم قرآنی گرفته تا فلسفه و کلام و عرفان و طب و نجوم را در دیوان خود به کار برده است، بسیاری از پژوهشگران و علاقمندان می توانند واژه های مناسب و اصیل فارسی را، برای علمی که در آن پژوهش می کنند، در این فرهنگ بیابند. برای همه کسانی که در حوزه های یاد شده، به دنبال معادل های فارسی برای واژه ها و ترکیبات و تعبیرات عربی و اروپایی می گردند، دیوان «ناصرخسرو»، منبعی ارزشمند و توانمند است. این دیوان نه تنها شامل لغات مفرد و مرکب، بلکه همچنین دربردارنده مجموعه ای از ترکیبات تشبیهی، استعاری و کنائی است که در نوع خود، تازه و زیبا است. علاوه بر آن، در دیوان «ناصرخسرو» می توان بسیاری از لغات فارسی سره علمی را بیابیم و برای تنوع در اظهار مقصود از آنها استفاده کنیم. نمونه ای از این لغات عبارت انداز: واژه «بودش» برای «وجود»؛ واژه «هرگزی» برای «قدیم»؛ «جهان مهین» برای «عالم اکبر»؛ «جهان کهین» برای «عالم اصغر»؛ «جنبش» برای «حرکت» و…
ارکان شعر فارسی
نویسنده: عیسی سجادی
مقدمه: مختار ابراهیمی
336ص، اهواز: انتشارات معتبر، 1388، چاپ اول
در این کتاب، با شیوه ها، شگردها و زیبایی های خیال انگیزی که در اشعار شاعران کلاسیک ایران تجلی می کند، آشنا می شویم. در حقیقت کتاب «ارکان شعر فارسی»، خواننده را با اصول علم بلاغت و فصاحت، یعنی آنچه آن را با نام هایی چون «معانی»، «بیان»، «بدیع»، «عروض» و «قافیه» می شناسند، آشنا می کند. کتاب، به زبانی آسان و روان نوشته شده است تا برای همگان قابل استفاده باشد؛ چه دانشجویان و علاقمندان به ادبیات فارسی و چه استادان. علاوه بر آن، نمونه های متعدد و گوناگونی از اشعار شاعران کلاسیک به عنوان شاهد ومثال، برای مباحث گوناگون ارائه شده است تا کار درک و فهم این مباحث را ساده تر کند.
مقایسه انسان کامل از دیدگاه بیدل و حافظ
نویسنده: عبدالغفور آرزو
597ص، تهران: انتشارات سوره مهر، 1388، چاپ اول
در پژوهش حاضر، مفهوم «انسان کامل» از دیدگاه دو نماینده تمام عیار سبک هندی و عراقی در شعر فارسی، بررسی شده است. «بیدل» عارفی است شاعر؛ و «حافظ» شاعری است عارف. نویسنده تلاش می کند تا مبانی نظری «انسان کامل» را با توجه به آرا و آثار «ابن عربی»، «عزیزالدین نسفی»، «عبدالکریم جلیلی» و دیگر اندیشمندان تحلیل کند و با تطبیق آرای «بیدل» با این مبانی، فهم تازه ای از این کمال معرفت عارفانه، ارائه دهد. عناوین مباحث اصلی این کتاب که می توان آن را در حوزه «بیدل شناسی»، پژوهشی نو و نوآیین به شمار آورد عبارت انداز: «مقدمه و طرح کلی تحقیق»، «زندگی و آثار بیدل»، «تحلیل و بررسی جهان شناختی و انسان شناختی بیدل»، «انسان کامل»، «چگونگی انسان از منظر بیدل»، «انسان کامل از دیدگاه بیدل و حافظ».
افسانه های آذربایجان
نویسنده: نورالدین سید اف
ترجمه: ابراهیم دارابی
288ص، تهران: نشر دنیای نو، 1388، چاپ اول
این کتاب، مجموعه 39 افسانه آذربایجانی است که از زبان آذری به فارسی ترجمه شده. این افسانه ها، آیینه ای است که تصویری از عادات، احساسات، آرزوها و توانایی های مردم آذربایجان، و همچنین شگردهای مبارزات این مردم با دشمنان داخلی و خارجی، در طول قرن و اعصار را در مقابل ما قرار می دهد. در افسانه های آذربایجان، نفرت مردم از هر نوع ستمگری، مفتخوری و درویی تجلی می کند؛ در عین حال، نحوه زندگی انسان های ساده و خلاقیت های آنان به تصویر کشیده می شود.
