اظهارات اخیر حسن روحانی درباره حجاب و گفتن اینکه “فکر می کنیم تعالی بخشیدن جامعه، ون و مینی بوس و پاسبان و سرباز است، با این ها فرهنگ درست نمی شود” در مشهد واکنش های متفاوتی را در پی داشته است تا جایی که رییس قوه قضاییه، فرمانده بسیج، فرمانده نیروی انتظامی و برخی از نمایندگان مجلس و روحانیون مستقر در قم نسبت به این موضوع اظهار نظر کرده اند.سخنگوی دولت نیز پس از این واکنش ها در یک عقب نشینی آشکار تاکید کرده است که “برخورد با بدحجابی را کاملا تایید می کنیم”.
در همین ارتباط رییس قوه قضاییه گفت: “دغدغه دلسوزان انقلاب درباره وضع حجاب، صرفاً به دلیل مسئله پوشش نیست، بلکه گاهی پوشش آشکارکننده مسائل دغدغه آفرین دیگری است، زیرا ممکن است زیربناهای فرهنگی یک ملت موردتهاجم قرارگرفته باشد که این تهاجم خود را در وضع حجاب بروز می‌دهد.”
صادق لاریجانی بدون اشاره به نام حسن روحانی از برخی سیاست‌های «متناقض و ناقص» فرهنگی انتقاد کرده و درباره اظهارنظرهایی مانند اینکه “رفع معضل بدحجابی، کار علمی می‌خواهد” گفته است: “این را همه می‌دانند که نمی‌توان بازور و اکراه اعتقادات را درست کرد، همچنین کسی تردید ندارد که امور فرهنگی به پیوست فرهنگی و توجیه و تبیین نیاز دارد، اما نباید به‌اشتباه گمان کنیم که بحث علمی کل مشکل را حل می‌کند.”
او همچنین با تاکید بر اینکه “مسئولان در امور فرهنگی هماهنگ سخن بگویند” مدعی شده که “حجاب، استفاده از اینترنت، ممیزی کتاب و دیگر امور فرهنگی قانون‌هایی دارد که نباید تضعیف شوند؛ بنابراین برخورد با متخلفان در همه وجوهش باید سرلوحه کار دستگاه‌های اجرایی، قضایی و انتظامی کشور باشد.”
همزمان سرتیپ پاسدار اسماعیل احمدی مقدم نیز گفته است: “در هر صورت وزارت کشور مسئول اجرای قانون عفاف و حجاب است و نسبتا هم تحرک خوبی دارد. در معاونت اجرایی و دبیرخانه شورای اجرایی در این حوزه نسبت به گذشته تحرک بهتری دارند و همه در جهت نوسازی طرح‌ها همکاری می کنند و بیشترین فعالیتی که در وزارت کشور دیدیم مسئول سازی خود دستگاه‌ها در رابطه با حوزه وظایف و مسئولیت‌های خودشان است و الحمدالله مشکلی در این زمینه نمی‌بنیم.”
فرمانده نیروی انتظامی کشورهمچنین اضافه کرده: “طرحی که در کمیته‌های مشترک به تایید و تصویب برسد، نیروی انتظامی هم همان‌ها را دنبال خواهد کرد؛ اما نیروی انتظامی یک سری وظایف ذاتی دارد که آن این است که با جرم مشهود برخورد کند و این وظیفه ذاتی به این قانون یا قانون دیگری برنمی‌گردد. ما در این موضوع ناهماهنگی ندیده‌ایم و فکر می‌کنم رییس جمهور در طرح این مسائل بیشتر به دنبال فعال‌سازی و مسئول سازی دستگاه‌های فرهنگی هستند که طبیعتا اگر این دستگاه ها قوی وارد میدان شوند بار ما هم سبک‌تر خواهد شد.”
او یک روز قبل هم درجریان نشست معاونین سیاسی امنیتی استانداری ها در این باره به اظهار نظر پرداخته و درباره سخنان اخیر حسن روحانی گفته بود: “مسئولیت در این حوزه با دولت است و بدون هماهنگی با دولت و قوه قضائیه اقدامی انجام نمی‌دهیم و اقدامات انتظامی را نافی اقدامات فرهنگی نمی‌دانیم.به هر حال اعتقاد بر این است که کار فرهنگی زودبازده نیست و اگر کسی تخلفی می‌کند باید براساس قانون با وی برخورد شود و ما نیز بر این موضوع معتقد هستیم که اولویت ما نباید برخورد انتظامی باشد. نده تعارضی در سخنان رئیس‌جمهور با اقدامات ناجا ندیدم.”
وی با تاکید بر اینکه “ما در اولویت اقدامات فرهنگی بر انتظامی تردیدی نداریم” ادعا کرده بود: “ناجا باید ایستگاه آخر در این موضوع باشد، اما به دلیل عدم تحرک سایر دستگاه‌ها این وظیفه به دوش ناجا گذاشته شده که امیدواریم با همکاری دولت و رئیس‌جمهور مسئولیت ناجا در این زمینه کم شود.”
فرمانده بسیج نیز نسبت به اظهارات حسن روحانی واکنش نشان داده و تاکید کرده است که”اینکه آقای رئیس جمهور از برخی برخوردهای صورت گرفته در گشت ارشاد گلایه دارند به کوتاهی دستگاه ها و نهادهای متولی امر آموزش و فرهنگ برمی گردد که باید اهتمام ویژه ای نسبت به انجام ماموریت های محول و وظایف قانونی خود داشته باشند.”
او با اشاره به اینکه “آقای رییس جمهور باید برای این معضل چاره ای بیاندیشد” همچنین گفته: “وضعیت موجود فرهنگی نتیجه کوتاهی ها و اهمال کاری دستگاه های متولی فرهنگ است که باید مشخص شود وزارتخانه هایی با تحت پوشش داشتن حدود ۱۷ میلیون جوان کشور کجای کار هستند و چه می کنند.”
سرتیپ پاسدار محمدرضا نقدی همچنین به خبرگزاری فارس متعلق به سپاه پاسداران نیز گفته: “امیدواریم که اقدامات فرهنگی که آقای رئیس‌جمهور آن را موثرتر از برخوردهای فیزیکی می‌دانند اجرایی شود… برخوردهای فیزیکی که امروز با ناهنجاری‌های اخلاقی انجام می‌گیرد نتیجه کم‌کاری و کوتاهی دستگاه‌های اجرایی در حوزه فرهنگی است که البته باید این کم‌کاری‌ها را جبران کنند.”
روحانی حرف احمدی نژادی را می زند
این اما همه واکنش ها به اظهارات اخیر حسن روحانی درباره گشت ارشاد و برخورد های صورت گرفته در این باره با شهروندان نیست. علی مطهری از نمایندگان حامی دولت در مجلس اما در گفت و گویی با خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران حسن روحانی را به دنباله روی از محمود احمدی نژاد متهم کرد.
او در این ارتباط گفت: “سخنان اخیر آقای روحانی مرا به یاد صحبت‌های آقای احمدی‌نژاد درباره مسائل فرهنگی انداخت. رئیس جمهور سابق می‌گفت که مبارزه با ناهنجاری‌های فرهنگی مثل بدحجابی وظیفه روحانیت، حوزه‌های علمیه، صدا و سیما و نهادهای فرهنگی است و دولت وظیفه‌ای در این خصوص ندارد و فقط باید کار فرهنگی کرد.”
مطهری به صورت تلویحی به روحانی در این مورد هشدار داده و اضافه کرده است: “به همین دلیل یکی از سؤالات ماجرای سؤال از رئیس جمهور همین اظهار نظرها و رویکرد عملی وی در سامان دادن به امور فرهنگی بود که سبب انحطاط در این حوزه شده بود.”
این عضو مجلس شورای اسلامی افزوده: “چه‌کسی گفته است فرهنگ را باید با ون و سرباز درست کرد؟ اگر کسانی معتقد باشند که دولت موظف است مثلاً بر ورود افرادی با پوشش زننده به ادارات دولتی و دانشگاه‌ها و فرودگاه‌ها و سایر اماکن دولتی نظارت داشته باشد تا این نوع رفتار اجتماعی رسمیت پیدا نکند، این به‌معنی استفاده از سرباز است؟ قطعاً کسی طرفدار سخت‌گیری در این امور نیست ولی با مواردی که حداقل نود درصد مردم مخالف آن هستند دولت وظیفه دارد که برخورد مناسب داشته باشد”.
علی مطهری همچنین با دفاع از تفکیک جنسیتی در جمهوری اسلامی تاکید کرده است: “آقای رئیس جمهور می‌گوید که عده‌ای می‌گویند باید دختر و پسر را جدا کنیم. ایشان حتماً می‌دانند که این‌طور نیست که «عده‌ای» می‌گویند؛ بلکه «اسلام» می‌گوید که حتی‌المقدور و تا آنجا که امکانات اجازه می‌دهد و عسر و حرج پیدا نمی‌شود، بهتر است محیط کار مردان و زنان و محیط تحصیل پسران و دختران جدا باشد.”
آیت الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع حکومتی ساکن قم نیز در جریان درس خارج از فقه خود برای طلاب به اظهارات حسن روحانی واکنش نشان داده و گفته: “اخیرا دیده‌ایم که دولتمردان می‌گویند متولی مسائل فرهنگی علما هستند و خودشان را می‌خواهند معاف کنند؛ نباید این اشتباه را تکرار کنند و بگویند امور فرهنگی وظیفه علماست؛ بله علما وظیفه دارند و باید به وظیفه خود در خصوص مسائل فرهنگی، ارزشی و اخلاقی عمل کنند ولی همه درباره این مسائل مسئول هستند.”
او همچنین تاکید کرده: “وقتی که می‌گوییم نظام جمهوری اسلامی از دو کلمه جمهوری و اسلامی تشکیل شده است و در این نظام همه باید به آرا مردم احترام گذاشته و مروج ارزش‌های اسلامی باشند.امت، دولت، نهادها، ارگان‌ها، مراکز آموزشی و همه در برابر این مسئله مسئولیت دارند و کسی نمی‌تواند شانه خالی کند.”
این اظهارات مکارم شیرازی درحالی است که به نظر می رسد بخشی از اظهارات اخیر ریس دولت یازدهم متوجه گفته های گذشته این روحانی تندرو باشد.
مکارم شیرازی پیشتر 30 تیرماه در جریان مراسم مذهبی احیا در قم گفته بود: “در مسئله امر به معروف و نهی از منکر، حجاب و تکثیر جمعیت، اقناع معنا ندارد. به ما می‌گویند مردم را قانع کنید، این در حالی است که نسبت به موضوعاتی مانند محیط زیست نمی گویند کسی را قانع کنید.”
او اضافه کرده بود: “چرا باید در موضوع مهم امر به معروف، حجاب و تکثیر جمعیت که با روح و جان مردم سروکار دارد و جزو قوانین بسیار حساس دین به شمار می‌رود، مردم را اقناع کرد؟! آیا نباید قانونی برای الزام و مجازات کسانی که نسبت به موضوع فرهنگ در جامعه هنجار شکنی می‌کنند و امنیت اخلاقی جامعه را به خطر می‌اندازند، وجود داشته باشد”.
وی مدعی شده بود که “اگر به همین اندازه که نسبت به موضوع محیط زیست حساس هستند و قوانین سختی برای تخریب کنندگان جنگل و… در نظر می‌گیرند، نسبت به موضوع تکثیر جمعیت و حجاب هم نگران بودند و برای هنجار شکنان، قوانین و مجازات‌های سختی در نظر گرفته می‌شد و به دنبال اقناع نبودند، الان وضع حجاب به اینجا نمی‌رسید.”
این مرجع تقلید حکومتی با تاکید بر اینکه “توقع ما از مجلس و نمایندگان دلسوز این است که با تصویب قوانین درست، بجا و کار ساز، جامعه را از این مسیر خطرناک نجات دهند” همچنین مدعی شده بود: “کنار گذاشتن امر به معروف و اقناع کردن جامعه اشتباه بزرگی است و اجرا نشدن این فریضه الهی باعث مسلط شدن افراد ناشایست بر متدینین خواهد شد. نباید این اصل مهم دینی فراموش شود و چه بسا فراموش کردن آن و اقناع جامعه فساد را در پی خواهد داشت و اگر رشته کار از دست خارج شود، دیگر نمی‌شود کاری کرد.”
عقب نشینی دولت
پس از این واکنش ها، محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت در حاشیه نشست روز چهارشنبه هیات دولت در جمع خبرنگاران، موضعی برخلاف حسن روحانی گرفت و در گامی آشکار از گفته های او عقب نشینی کرد.
او تاکید کرد: “برخورد با بدحجابی را کاملا تایید می کنیم و برای جامعه ارزشی و مذهبی ما بدحجابی، بیماری محسوب می شود.”
به گفته سخنگوی دولت یازدهم “بی حجابی با جامعه مذهبی ما سازگاری ندارد و ما حجاب را به عنوان یک ارزش همراه با عفاف مورد تایید قرار می‌دهیم و به همین جهت هم از همه دختران، خواهران و مادرانمان خواهش می کنیم که هنجار مورد احترام جامعه را توجه قرار دهند.”
محمدباقر نوبخت همچنین برخوردهای صورت گرفته در قالب گشت های ارشاد، نسبت و ارتقای امنیت اخلاقی با شهروندان که به جریمه، محرومیت های اجتماعی، بازداشت و زندان، شکنجه و حتی در مواردی به مرگ بازداشت شدگان ختم شده است را به “پاره ای موارد” تقلیل داد.
او در این ارتباط نیز گفت: “البته در پاره ای از موارد برخوردهایی که صورت می گیرد هر چند که آن برخوردها برای حفظ ارزش ها است، اما چون موجب لجاجت طرف مقابل می شود، خواهش می کنیم که رعایت حرمت بانوان را داشته باشند و بتوانیم با شیوه هایی که با گذشته متفاوت است با بی‌حجابی مقابله کنیم.”
این اظهارات سخنگوی دولت در شرایطی است که حسن روحانی ۱۶ شهریور در جریان سفر خود به خراسان رضوی در دیدار با جمعی” نخبگان و برگزیدگان استان خراسان رضوی” از نوع برخورد نهادها و سازمان های دولتی و حکومتی درمورد حجاب و مسایل فرهنگی به شدت انتقاد کرده بود.
حسن روحانی گفته بود: “فکر می کنیم تعالی بخشیدن جامعه، ون و مینی بوس و پاسبان و سرباز است، با این ها فرهنگ درست نمی شود.”
رییس دولت جمهوری اسلامی تاکید کرده بود که “راه ارتقای فرهنگ با علما، بزرگان و حوزه ها، محققین و اساتید دانشگاهی است، چگونه ما تشویق می کنیم، یعنی راه عفاف برای بانوان ما ون است؟ راه دیگری نداریم؟ خود بانوان ما که فرهیختگان جامعه هستند، دانشگاهی، محقق و اساتید دانشگاهی هستند، خودشان برای استقرار عفاف در این جامعه و گسترش حجاب آیا راه بلد نیستند؟”
او با اشاره به اینکه “هم اکنون وزیر کشور که مسئول این کار است در جمع ما نشسته” اضافه کرده بود: “به ما می گفتند آدم اگر یک چیزی را تجربه کرد و نشد، فردا دیگر نباید عین آن را انجام دهد باید یک جوری آن را اصلاح کنیم. ما باید برای ارتقای اخلاق، نشاط در جامعه و نحوه رفتار با جوانان جامعه (پسر و دختر) راه علمی بیابیم، مدام می گویند دختر و پسر را جدا کنیم.”
دور تازه از فشارها بر دولت حسن روحانی و واکنش ها به اظهارات اخیر او در حالی است که به نظر می رسد نگاه دولت به اجرای قانون “گسترش حجاب و عفاف” که در سال ۱۳۸۴ توسط مجلس تصویب و در سال ۱۳۸۹ توسط دولت محمود احمدی نژاد پذیرفته شد، نگاه متفاوتی است و نمی خواهد به صورت مستقیم و بی واسطه خود را در مقابل قشر جوان کشور قرار دهد.
یکی از وعده های حسن روحانی پیش از انتخابات ریاست جمهوری از میان رفتن گشت های ارشاد و برخورد با زنان و مردان با ادعای “بدحجابی” بود که البته در ماه های گذشته از سوی مقامات نظامی مورد هدف قرار گرفته است؛ آنها در اظهارات خود به صورت مداوم از وضعیت “حجاب” در جامعه ابرازنگرانی می کنند و خواستار برخورد دولت با “بدحجابی” هستند.
حسن روحانی ۱۸ خرداد۱۳۹۲، تنها ۶ روز پیش از پیروزی در انتخابات در اجتماع حامیانش در ورزشگاه شیرودی (امجدیه) به صراحت گفته بود: “اگر اعتدال در کشور حاکم شود، نیازی نیست که در کشور عدل و اعتدال کسی در زندان باقی بماند. من به کمک پلیس کاری خواهم کرد که امنیت واقعی باشد و دختران ما در خیابان احساس امنیت کنند و نخواهم گذاشت مأموری بی‌نام و نشان از کسی سئوال کند. دختران خود حافظ حجاب و عفاف هستند.”
