هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
P.O.Box 94000 creteil cedex
France10014
هزار و یک شب: داستان های سفر، سفر به ناکجا
(ترجمه جدید براساس نسخه های عربی)
تحقیق و ترجمه: ابراهیم اقلیدی
312 ص، تهران: نشر مرکز، 1386، چاپ اول
کتاب «هزار و یک شب» در بردارنده بیش از دویست و هشتاد داستان است که البته در دل هر یک از آن ها، چند قصه فرعی نیز روایت می شود. ترجمه حاضر از این کتاب ارزشمند که بر اساس نسخه های عربی انجام شده و زیبا و روان است، مجموعا نود و پنج قصه از «هزار و یک شب» در شش جلد را شامل می شود. کتاب «داستان های سفر، سفر به ناکجا»، جلد چهارم از این مجموعه و شامل چهار قصه کامل است. وجه غالب این قصه ها سفر است، اما نه سفر واقعی به بیرون بلکه سفر در عوالم تخیلی و ساختگی و دنیاهای غیر واقعی.
میراث فرهنگی مکتوب، یا، آداب و رسوم در ایران قدیم
نویسنده: لریتا بدیعی
48 ص، تهران: نشر بدیعی، 1386، چاپ اول
میراث فرهنگی تنها ابنیه تاریخی و یا وسایل به جا مانده از گذشتگان نیست، بلکه زندگی و آداب و رسوم مردمی که در گذشته می زیسته اند و عمری را با اعتقادات خود سپری کرده اند نیز جزء میراث فرهنگی یک سرزمین است. در کتاب حاضر که مختصر و مفید است بعضی از آداب و رسوم ایرانیان مانند شب یلدا، آجیل مشکل گشا، ازدواج، عقدکنان، حنابندان، جشن نوروز، جشن سده، چشم زخم و وقف به صورتی کوتاه معرفی شده است.
چریک های فدایی خلق
(جلد اول)
نویسنده: محمود نادری
984 ص، تهران: انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، 1387، چاپ اول
در این کتاب که جلد اول از یک مجموعه دو جلدی است، تاریخچه و تحولات «سازمان چریک های فدایی خلق ایران»، از نخستین فعالیت های این سازمان تا بهمن ماه 1357 بررسی شده است. این بررسی بر اساس مجموعه ای از اسناد پراکنده که غالبا شامل گزارش های بازجویی و مراکز اطلاعاتی است صورت گرفته. نویسنده برای تدوین کتاب، اسناد بسیاری را که مشتمل بر بازجویی ها، کیفر خواست ها، گزارش ها و مکاتبات اداری مراکز نظامی و اطلاعاتی است مطالعه کرده است. کتاب با گزیده ای از اسناد بررسی شده و تصاویری از اعضای این سازمان به پایان می رسد. هر چند این کتاب با دیدی بی طرف و بدون پیش داوری به نقد تاریخچه فداییان نپرداخته، اما به لحاظ ارائه بعضی اسناد و مدارک منحصر به فرد که برای انجام یک پژوهش بی طرفانه لازم است، می تواند مفید باشد.
قحطی بزرگ (1298-1296 ش)
نویسنده: محمد قلی مجد
ترجمه: محمد کریمی
235 ص، تهران: انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، 1387، چاپ اول
قحطی بزرگ 1296 تا 1298 شمسی (1917 تا 1919 میلادی)، بی تردید بزرگترین فاجعه تاریخ ایران و فراتر از تمامی وقایع پیش از آن است. در پژوهش حاضر، نویسنده که از محققان ایرانی مقیم آمریکاست، نشان می دهد که چگونه نزدیک به چهل درصد از جمعیت ایران، طی این دو سال، به سبب گرسنگی و سوء تغذیه و بیماری های ناشی از آن از صحنه روزگار محو شدند. با اینکه قحطی بزرگ ایران از بزرگ ترین قحطی های دوره معاصر و از مهیب ترین فجایع قرن بیستم است، اما هنوز ناشناخته مانده. کتاب «قحطی بزرگ» با تکیه بر اسناد و مدارک و گزارش های آرشیو وزارت خارجه آمریکا و نیز اخبار و اطلاعات و گزارش های موجود در روزنامه های آن دوره، به ویژه روزنامه های «رعد» و «ایران» و نیز خاطرات افسران و فرماندهان انگلیسی حاضر در ایران در زمان جنگ اول جهانی تدوین شده و ابعاد گوناگون این فاجعه عظیم را به تصویر می کشد.
گزیده آثار نقاشی معصومه سیحون
(رنگی)
به کوشش: محمد حسن حامدی
ترجمه فارسی به انگلیسی: پرویز ملکی
46 ص، تهران: انتشارات نزهت، 1386، چاپ اول
این کتاب از مجموعه «هنرمندان معاصر ایران»، به معرفی گزیده ای از آثار «معصومه سیحون»، نقاش و نگارخانه دار فعال معاصر ایران اختصاص دارد. این آثار که بیشتر با تاکیدی بر یک فضای مرکزی شکل گرفته است، از بابت تجربه به کارگیری ماده رنگ های خاص (رنگ های صنعتی)، در فضای هنری زمان شکل گیری شان، یعنی دهه 1340 و 1350 خورشیدی، برای هنر نقاشی ایران تازه است. کتاب با زندگی نامه ای از «معصومه سیحون» که ترجمه انگلیسی آن نیز در پایان آمده است آغاز می شود.
سده های گمشده، جلد سوم: دیلیمان، علویان، آل زیار و‌آل بویه
نویسنده: پرویز رجبی
363 ص، تهران: نشر پژواک کیوان، 1386، چاپ اول
این کتاب، جلد سوم از مجموعه ای است که به بررسی تحلیلی تاریخ ایران در دوره اسلامی می پردازد و گزارشی جامع و دقیق از تحولات تاریخی این دوره، خاندان ها و سلسله های حکومتگر ایران و نقش فرهنگی و مدنی آنها ارائه می دهد. بخش عمده جلد سوم به تاریخ آل زیار و آل بویه، یعنی آخرین فرمانروایی های خالص ایرانی تا زمان کریم خان زند (1163 تا 1193 ه.ق) اختصاص دارد. این سلسله ها بر بخش های وسیع و حساسی از ایران فرمان می راندند و برای نخستین بار پس از شکست ایرانیان از عرب ها، نقشی تعیین کننده در بغداد و تعیین سیاست های خلافت عربی داشتند.
ملکم خان، نظریه پرداز نوسازی سیاسی در صدر مشروطه
نویسنده: حسن قاضی هرادی
368 ص، تهران: نشر اختران، 1387، چاپ اول
در این کتاب با بررسی انتقادی پنجاه سال فعالیت سیاسی و اجتماعی «ملکم خان»، دستاوردها و تاثیرهای اندیشه و عمل او به عنوان نظریه پرداز نوسازی سیاسی در صدر مشروطه، معرفی شده است. در عین حال، این بررسی پرتویی بر نقش روشنگران ایران در دگرگونی های سیاسی و اجتماعی دوره ای که به نهضت مشروطیت انجامید می افکند. فصل اول کتاب، شامل تحلیل سه دوره متمایز فعالیت سیاسی «ملکم» است. این سه دوره با عنوان های «ملکم خان در دوره فعالیت اصلاحات سیاسی از بالا»، «ملکم خان در دوره فعالیت نوسازی سیاسی از پایین» و «ملکم خان و بازگشت به اصلاحات سیاسی از بالا»، از یکدیگر متمایز شده اند. در فصل دوم، آرای برخی از پژوهشگران، به ویژه «ماشاء الله آجودانی» در کتاب «مشروطه ایرانی»، در ارتباط با فعالیت های سیاسی «ملکم» با رویکردی انتقادی بررسی شده است.
زیراندازهای ارمنی باف ایران
(مصور، رنگی)
نویسنده: مایرنی هواساپیان
288 ص، تهران: نشر تاریخ ایران، 1386، چاپ اول
این کتاب با نگاهی اجمالی به فرهنگ، آداب و رسوم روستاهای ارمنی نشین در مناطق گوناگونی از ایران هم چون پریا (فریدن)، بربرود (بورواری)، کمره، کزاز، خرقاق و چهار محال و بختیاری آغاز می شود. سپس انواع قالی و گلیم که از گذشته های دور تاکنون به وسیله ارمنیان مهاجر در این مناطق بافته می شود، معرفی می گردد. این بخش از کتاب، به صورت تخصصی به تفسیر انواع قالی، گلیم، رج شمار، نوع گره، تاریخ بافت، طراحان و بافندگان آن ها می پردازد. از جمله نکات مورد توجه در این پژوهش، روش رنگرزی خامه با مواد رنگزای گیاهی است که به تفصیل بررسی شده است.
خانه رفیعی: میراث معماری روستایی گیلان
زیر نظر: محمود طالقانی، کریستیان برومبرژه، مارک گرودول
136 ص، تهران: انتشارات معین، 1387، چاپ اول
این کتاب، جلد شصت و پنجم از مجموعه «گنجینه نوشته های ایرانی» است؛ مجموعه ای که به کوشش «انجمن ایران شناسی فرانسه در ایران» از سال 1949 تاکنون منتشر می شود. در این جلد، «خانه رفیعی» که در جلگه مرکزی گیلان و در چند کیلومتری شمال لاهیجان (شرق آستانه اشرفیه) قرار دارد، به تفصیل و با تصاویر زیبای رنگی معرفی شده است. در این خانه که نمونه بارزی از مسکن یک روستایی مرفه جلگه مرکزی گیلان است، ویژگی های یکی از انواع معماری روستایی جلگه ای گیلان کاملا به چشم می خورد. این خانه به سفارش «کربلایی حاجی»، از کشاورزان مرفه و معتمدان محلی، در فاصله سال های 1323 تا 1324 خورشیدی (1944 تا 1945 میلادی) ساخته شد و علاوه بر محل مسکونی او، مکانی برای پذیرایی از بزرگان و ماموران دولتی بود. «خانه رفیعی» در حافظه محلی جایگاه ممتازی دارد و در برهه های تاریخی، نقش اجتماعی و سیاسی ایفا کرده است.
لرستان در انقلاب مشروطیت
نویسنده: سعادت خودگو
198 ص، خرم آباد: انتشارات شاپورخواست، 1386، چاپ اول
در این کتاب، مهم ترین رویدادهای سیاسی و اجتماعی لرستان در دوران انقلاب مشروطیت ایران بررسی شده است. نویسنده تلاش کرده است پیش از ورود به هر مبحث، حوادث لرستان در این دوران، در پیوندی منطقی با رویدادها و تحولات تهران و سایر مناطق ایران بررسی شود. دوره ای که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته، فاصله میان صدور فرمان مشروطیت تا آغاز جنگ جهانی اول، یعنی فاصله سال های 1285 تا 1293 خورشیدی است . عناوین بعضی از مباحث کتاب عبارتنداز: «لرستان در مشروطه اول»، «حکومت ابوالفتح میرزا سالارالدوله»، «اوضاع لرستان در آستانه انقلاب مشروطیت»، «قیام سالار الدوله»، «حکومت رضا قلی خان نظام السلطنه مافی»، «درگیری نظام السلطنه با مشروطه خواهان خرم آباد»، «لرستان در مشروطه دوم»، «شورش مجدد سالارالدوله»، «آمدن ژاندارمری به لرستان»، «تحولات لرستان در رابطه با مجلس و انتخابات» و «نتایج و پیامدهای انقلاب مشروطیت در لرستان».
فهرست کتب چاپ سنگی تبریز
(فارسی – عربی)
گردآوری: دکتر هادی هاشمیان
330 ص، تبریز: انتشارات ستوده، 1386، چاپ اول
شهر تبریز پیشتاز صنعت چاپ و نشر در ایران است. چاپ سنگی برای اولین بار توسط «میرزا صالح تبریزی» در سال 1250 ه.ق. در این شهر راه افتاد. در کتاب حاضر، مجموعه ای از کتب چاپ سنگی تبریز (فارسی و عربی)، بر حسب حروف الفبای شناسه اصلی یعنی نام نویسنده، گردآوری و معرفی شده است. در صورت مشخص نبودن نام نویسنده، نام کتاب، سرشناسه قرار گرفته است. مشخصات ارائه شده برای هر کتاب عبارتنداز: نام کتاب، نام پدیدآورنده، شارحان، حاشیه نویسان، مترجمان، کاتبان، نام چاپخانه، ناشر، تاریخ چاپ، تعداد صفحات و اندازه کتاب. اکثر کتاب های معرفی شده در این فهرست در فاصله سال های 1250 تا 1350 ه. ق در تبریز چاپ شده است.
نشریات
نیمه تاریک
دومین و سومین شماره ماهنامه دانشجویی “نیمه تاریک” درباره پیوند ادبیات و جامعه شناسی(فروردین و اردیبهشت 1387) در 60 صفحه منتشر شد. نشریه که در این شماره خود به صورت خاص به دو موضوع “آنتونیو گرامشی” و ”فلوبر و مادام بوواری” پرداخته است حاصل تلاش یک گروه دانشجویی برای فراتر رفتن از کلیشه های رایج نشریات دانشجویی است. در زمانی که مشخصه برجسته نه فقط اکثر نشریات دانشجویی بلکه اکثریت نشریات علمی – پژوهشی و غیر علمی پژوهشی “استادانه”، روشنفکرانه و زرد منتشر شده در ایران، در نبود ارزش نگه داری آنها در قفسه های کتابخانه های شخصی و عمومی است، تلاش این گروه دانشجویی برای انتشار نشریه ای که ارزش “نگه داشتن” داشته باشد و پیش از آنکه کسی خواسته باشد به دلیل “جا نداشتن” به دورش بیندازد، با خود لحظه ای طولانی درنگ کند، شایسته تقدیر است. نشریه در بر گیرنده 9 مطلب در پرونده گرامشی از جمله یک زندگینامه و کتابنامه او در فارسی، به همراه نوشته هایی درباره تجربه زندان، و چند ترجمه درباره رابطه گرامشی با باختین و بنیامین و همچنین درباره جامعه شناسی ادبیات او، و در پرونده فلوبر شامل 7 مطلب از جمله گاهشمار زندگی و کتاب های فلوبر در فارسی با تاکید بر مادام بوواری است، که از آنها نیز دو مطلب ترجمه است. نشریه همچنین شامل ده مطلب دیگر با موضوعات متنوعی از جمله درباره ویتگنشتاین، بنیامین، مارکوزه و غیره است.