قدم های محتاطانه برای برقراری رابطه

نویسنده

‏‏iranvaamrica.jpg

اسکات پترسون

لحن گفتار تهران و واشنگتن مانند همیشه خصومت آمیز است. در همین هفته بود که یک فرمانده ایرانی گفت ‏تجاوز به ایران آغازگر “جنگ جهانی” خواهد بود، و سناتور باراک اوباما- نامزد ریاست جمهوری از حزب ‏دموکرات- نیز وعده داد درصورت پیروزی در انتخابات به ایران اجازه نخواهد داد اسرائیل را تحت فشار ‏قرار بدهد.‏

با همه این ها اگر پشت پرده آنچه از سوی آمریکا و ایران به طور علنی ابراز می شود را نگاه کنیم، معلوم ‏می شود علیرغم اختلاف بر سر بسیاری مسائل، هر دو کشور مشغول برداشتن قدم های بزرگی به سوی ‏برقراری گفتگوهستند. ‏

صادق خرازی سفیر سابق ایران در فرانسه می گوید: “آمریکا هیچ چاره ای جز گفتگو با ایران” برای حل ‏بحران در عراق، لبنان و روند صلح خاورمیانه و نیز مناقشه هسته ای ندارد. ‏

خرازی می افزاید: “اما آنها گفتگو را بدون پرداخت هزینه می خواهند. چرا آمریکا از یک طرف لحن مثبتی ‏دارد، اما از طرف دیگر این همه تحریم علیه ایران اعمال می کند؟ این یک استاندارد دوگانه است، پس در ‏طرف ایران هم هیچ اعتمادی وجود ندارد.“‏

در طرف آمریکا هم که به برنامه انرژی هسته ای ایران به دیده پوششی برای برنامه تسلیحات هسته ای نگاه ‏می کند و این کشور را متهم به پشتیبانی از شبه نظامیان شیعه عراقی می کند، اعتمادی نیست.‏

‏”علائم” بیشماری که از سوی طرفین ارسال می شود، در داخل با سوء تعبیر یا به عنوان دلیل “ضعف” مورد ‏حمله قرار می گیرند. احتمالات موجود نیز به دلیل انتخابات ریاست جمهوری ژوئن 2009 در آمریکا، ‏مصادف با زمانی که احمدی نژاد تندرو هم خود را برای دور بعدی ریاست جمهوری آماده می کند، دچار ‏پیچیدگی شده است. ‏

دولت بوش از زمزمه های مربوط به “تغییر رژیم” و تهدید به حمله نظامی دست برداشته و حتی از ایده ‏بازگشائی دفتر حفاظت منافع آن کشور با استقرار دیپلمات های آمریکائی در تهران برای اولین بار پس از ‏بحران گروگانگیری سالهای 1979 تا 1980 سخن به میان آورده است. از سوی دیگر، ویلیام برنز دیپلمات ‏ارشد آمریکائی نیز در ماه ژوئیه از سوی آن کشور برای شنیدن پاسخ ایران به بسته پیشنهادی غرب در ازای ‏تعلیق غنی سازی اورانیوم در نشست ژنو شرکت کرده بود. ‏

امروز هر دو طرف احساس می کنند قادر به گفتگو از موضع قدرت هستند: نفوذ منطقه ای ایران از زمان ‏سرنگونی صدام حسین و طالبان توسط آمریکا در همسایگی آن کشور گسترش یافته است. آمریکا هم به خاطر ‏برخی دستاوردهای مثبت در عراق برای اولین بار ظرف پنج سال گذشته در موضع قدرت است. اما هنوز ‏شک و تردیدها بر جای خود باقی مانده اند. ‏

سید محمد مرندی، رئیس دفتر مطالعات آمریکای شمالی در دانشگاه تهران، گفت: “من نمی توانم پیش بینی ‏کنم اما در شرایط فعلی خیلی خوشبین نیستم. من فکر نمی کنم دولت فعلی در واشنگتن انگیزه لازم برای ایجاد ‏تغییرات چشمگیر را داشته باشد، و فکر نمی کنم هیچکدام از نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا هم این کار ‏را در آینده بکنند.“‏

او گفت حتی تأسیس دفتر حفاظت منافع هم می تواند بر اساس سوء تعبیر باشد. ‏

آقای مرندی گفت: “آمریکائی ها فکر می کنند - و این شرم آور است- که به کمک دیپلمات ها ایران را بی ‏ثبات خواهند کرد. چیزی که آنها متوجه نمی شوند این است که ایران از هر کدام از متحدان آمریکا در منطقه ‏باثبات تر است. هیچ دلیلی وجود ندارد که شک کنیم این کشور 30، 40 و یا 50 سال دیگر باقی خواهد ماند.“‏

اعتبار محافظه کارانه احمدی نژاد نسبت به هر کدام از رئیس جمهوری های قبلی از زمان انقلاب سال 1357 ‏تا کنون، به او امکان انجام اقدامات بیشتری را برای نزدیکی به آمریکا داده است. محمد خاتمی رئیس جمهور ‏لیبرال پیش از او از “گفتگوی تمدن ها” و “مردم بزرگ آمریکا” سخن گفته بود. اما جلوی آن تلاش ها از ‏سوی مخالفان محافظه کار گرفته شده بود. ‏

احمدی نژاد نامه ای را برای جورج بوش- و یکی هم برای مردم آمریکا- نوشت و سال گذشته در نیویورک ‏اعلام کرد آمریکائی ها می توانند “دوستان خوبی” برای ایرانی ها باشند. ضمناً او درباره اداره دفتر منافع ‏آمریکا در تهران توسط دیپلمات های آمریکائی، لحن تأیید آمیزی را از خود نشان داده است. ‏

قرار است احمدی نژاد چند وقت دیگر در همین ماه مجدداً به نیویورک سفر و در سازمان ملل سخنرانی کند. ‏او علاوه بر سخنان ضد صهیونیستی، از آمریکا هم خواهد خواست تا “رویکرد خود را به کشورها تغییر ‏دهد” و به ایران “احترام” بگذارد. ‏

هرچند تلاش های آقای خاتمی برای نزدیکی به غرب از سوی تندروها به عنوان خیانت به انقلاب محکوم شده ‏بود، اما در حسن نیت احمدی نژاد هیچ تردیدی وجود ندارد. یک کارشناس در تهران که نخواست نامش فاش ‏شود، گفت: “آنها اکنون به احمدی نژاد اعتماد دارند، سپاه پاسداران به او اعتماد دارد، پس دیگر از این نمی ‏ترسند که ممکن است کشور را قربانی کند یا مصالحه ای ترتیب دهد.“‏

او گفت: “احمدی نژاد مصمم به برقراری نوعی ارتباط میان ایران و آمریکا است. او این موضوع را برای ‏آینده ایران کلیدی می داند.“‏

وی اضافه کرد: “آشتی با آمریکا از فشارها بر روی رژیم کم می کند. این باشکوه ترین دستاویز تبلیغاتی ‏خواهد بود، زیرا این مسأله مانند یک تخم مرغ طلا است.“‏

همه امیدها از کنار رفتن خودبخودی احمدی نژاد به خاطر وضعیت اسفناک اقتصادی ایران، با پشتیبانی های ‏هفته گذشته رهبر ایران از وی نقش بر آب شده است. ‏

آیت الله سید علی خامنه ای به رئیس جمهور و کابینه او گفت: “فکر نکنید امسال سال آخر شما به عنوان ‏مسؤول دولت است. تصور کنید امسال به همراه چهار سال دیگر تحت مدیریت شماست و بر این اساس برنامه ‏ریزی کنید.“‏

منبع: کریستین ساینس مانیتور- 2 سپتامبر ‏