همزمان با تاکید رئیس ستاد کل نیروهای مسلح مبنی بر اینکه فعالیت موشکی نظام فقط با دستورات رهبر جمهوری اسلامی انجام خواهد شد، وزیر خارجه ایالات متحده نیز گفته تخلفات موشکی تهران باعث بازگشت تحریم های شورای امنیت خواهد شد. در همین حال یک لابی حامی اسرائیل در واشنگتن از توافق هسته ای دولت باراک اوباما با جمهوری اسلامی حمایت کرده است.
روز چهارشنبه رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در پاسخ به درخواست نمایندگان اصولگرا برای از سرگیری آزمایش های موشکی، در اظهارنظری سرد و مبهم گفت: “آزمایش موشکی جمهوری اسلامی ایران برابر مصوبات مقام معظم رهبری فرماندهی کل قوا در زمان خود انجام خواهد شد.”
ماجرا به روز دوشنبه باز می گردد؛ زمانی که علی طاهری نماینده گرگان در بهارستان از جمع آوری امضا برای بیانیه ای خبر داد که “در آن از سرلشگر فیروزآبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح خواسته شده تا نیروهای نظامی کشورمان، آزمایش‌های موشکی خود را از سر بگیرند.”
علی طاهری از اعضای جبهه پایداری است؛ تندرو ترین فراکسیون در مجلس اصولگرایان که رهبر معنوی آن آیت الله مصباح یزدی است و به محمود احمدی نژاد ـ– رئیس دولت های نهم و دهم ـ– نزدیک است. طاهری در خصوص دلایل امضای چنین بیانیه ای گفته بود: “این بیانیه به دنبال تهدیدات نظامی آمریکا تهیه شده و در آن خواسته شده تا در راستای پاسخ به این تهدیدات، آزمایش‌های موشکی از سر گرفته شود.”
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که بر مبنای برنامه اقدام جامع مشترک تصویب شده، جمهوری اسلامی باید بلندپروازی های موشکی خود را برای سال ها محدود کند. در بند ۳ از بخش بیانیه قطعنامه از جمهوری اسلامی خواسته می شود: “هیچ فعالیتی مرتبط با موشک‌های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای صورت ندهد، از جمله شلیک هرگونه موشک با استفاده از چنین فناوری‌های مربوط به موشک‌های بالستیک، تا زمان هشت سال پس از پذیرش قطعنامه.”
سردار جعفری فرمانده سپاه پاسداران، در روز تصویب قطعنامه با اعتراض شدید نسبت به چنین محدودیت تسلیحاتی گفته بود که سپاه این قطعنامه را به رسمیت نمی شمارد. وی گوشزد کرده بود: “برخی از مواردی که در این پیش‌نویس مندرج شده، مشخصا مغایر و در تناقض با خطوط قرمز مهم جمهوری اسلامی ایران، به‌ویژه در مورد توانمندی‌های تسلیحاتی بوده و هیچ‌گاه مورد پذیرش ما نخواهد بود.”
فرمانده سپاه بسته شدن بال و پر موشکی نظام را عبور از خط قرمز ها توصیف کرده و گفته بود: “هر قطعنامه‌ای که در تضاد با خطوط قرمز کشورمان باشند، هیچ اعتباری ندارد و امیدواریم شورای امنیت سازمان ملل وقت خود را برای تصویب چنین پیش‌نویسی به بطالت نگذراند.”
صریح ترین خط قرمز هایی که رهبر جمهوری اسلامی پیش از مذاکرات مطرح کرد به دوم تیر ماه باز می گردد؛ وی 7 خط قرمز در توافق هسته ای مشخص کرده بود از جمله اینکه :“ما برخلاف اصرار امریکایی‌ها محدودیتهای بلند مدت ۱۰، ۱۲ ساله را قبول نداریم و مقدار سالهای مورد قبول محدودیت را به هیات مذاکره کننده گفته‌ایم.”
البته آیت الله خامنه ای به طور مشخص نگفته بود که مخالف محدود شدن برنامه موشکی نظام است، و مشخص نیست که ۸ سال همان سقف زمانی است که وی برای محدودیت ساخت موشک های بالستیک به جواد ظریف اعلام کرده یا زمانی بینابینی بوده است بین خواسته رهبر جمهوری اسلامی و درخواست غربی ها.
در قطعنامه های شورای امنیت که از سال ۲۰۰۶ علیه فعالیت های هسته ای تهران صادر شده به روشنی درخواست محدود شدن فعالیت های موشکی جمهوری اسلامی نیز مطرح شده بود. پیش از این مذاکرات، خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه، خبر داده بود که رهبر جمهوری اسلامی در برنامه ششم توسعه خود، توسعه توان موشکی را مهمترین اولویت و برنامه دفاعی نظام معرفی کرده است.
با توجه به اینکه سردار فیروزآبادی عموما علاقه زیادی به رسانه ای شدن با نوشتن نامه های بسیار طولانی با ادبیاتی جنجالی دارد، ظاهرا اظهارات کوتاه و رمز آلود وی به درخواست نمایندگان که بر “مصوبه رهبری” برای انجام فعالیت های موشکی تاکید می کند، یادآوری تلویحی این موضوع به تندروان است که آن ها حق دخالت رسمی در این موضوع را ندارند. بر این اساس به نظر می آید نیروهای مسلح جمهوری اسلامی قرار است به تعهدات خود نسبت به محدودیت های موشکی که جامعه جهانی برای شان در نظر گرفته پایبند باشند.
گفتنی است سردار جعفری نیز به جز اظهارنظر خود در روز تصویب قطعنامه ۲۲۳۱، دیگر موضع گیری ای در خصوص برنامه های موشکی سپاه نکرده است.
از مهمترین موشک های بالستیک جمهوری اسلامی می توان به “موشک سجیل “، “موشک خلیج فارس”، “دور برد شهاب ۴”، “میان برد شهاب ۳”، “فاتح ۱۱۰”، “قیام بالستیک بدون بال” و “میان برد عاشورا” اشاره کرد.
در همین حال، در ایالات متحده، وزیر امور خارجه این کشور نیز در موضع گیری تازه گفته حتی نقض محدودیت های موشکی از سوی جمهوری اسلامی به معنای نقض برجام (برنامه اقدام مشترک) نخواهد بود و این توافقی جداگانه است. جان کری در سخنرانی خود به مناسبت مراسم “چهره های خبرساز رویترز” گفته است که نقض ممنوعیت‌های تسلیحاتی یا محدودیتهای موشکی ایران، موجب بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل در قالب توافق هسته‌ای نخواهد بود، گرچه “گزینه‌های دیگری” در این زمینه در دسترس هستند.
بر اساس توضیحات وی محدودیت تسلیحاتی، به موضوع بازگشت خودکار تحریم‌ها پیوند نخورده، و به تعهدات جداگانه‌ای مرتبط است. از همین رو” تخلف در این ممنوعیت‌ها به معنی نقض توافق هسته‌ای نیست:”
این نخستین بار است که ایالات متحده به صورت مشخص در خصوص معنای حقوقی نقض تعهدات موشکی از سوی جمهوری اسلامی اظهار نظر می کند.
این در شرایطی است که در ایران هنوز مشخص نیست آیا مجلس قرار است برجام را بررسی کند یا خیر؛ وضعیت نامشخصی که از زمان عید فطر همچنان ادامه داشته است. آیت الله خامنه ای در سخنرانی روز عید فطر خواستار طی “مسیر قانونی” توافق وین شده بود؛سخنی که برخی آن را به معنای تصویب برجام در مجلس و شورای عالی امنیت ملی تعبییر کردند. با این حال به لحاظ حقوقی در حال حاضر مجلس بر مبنای مصوبه تیرماه خود تنها می تواند توافق اخیر را با آنچه “خط قرمزهای نظام” نامیده می شود تطبیق دهد و صرفا اعلام کند آیا این توافق با آن خط قرمز ها سازگار است یا خیر، و قدرتی برای رد قانونی توافق وین ندارد.
با این حال دولتی ها می گویند مجلس همین کار را هم انجام ندهد. پس از الهام امین زاده ـ معاون پارلمانی روحانی ـ که گفته بود شاید مصلحت نباشد این توافق در بهارستان بررسی شود، گرچه در موضعی میانه تر، روز سه شنبه عباس عراقچی ـ معاون بین الملل ظریف-ـ هم گفت مجلس می تواند درباره کلیات این توافق نظر بدهد اما نمی بایست آن را تصویب کند. به گفته وی: “وزارت خارجه معتقد است که برای حفظ منافع ملی، صلاح نیست که برجام در مجلس به تصویب برسد چرا که هیچکدام از کشورهای ۱+۵ هم آن را در پارلمان‌های خود به تصویب نمی‌رسانند.”
با این حال دیروز، علی لاریجانی رئیس پارلمان خاطرنشان کرد که برجام باید در پارلمان بررسی شود، با این توجیه حقوقی که “برجام باید جایگاه قانونی پیدا کند و چون به موجب آن، تعهداتی برای ایران ایجاد شده، ضروری است که در مجلس مورد بررسی قرار گیرد.”
گرچه با گذشت یک ماه از امضای توافق وین هنوز وی و دیگر اعضای هیات رئیسه نمی دانند این جایگاه قانونی چگونه باید پیدا شود. از همین رو لاریجانی گفته “در حال رایزنی برای نحوه برخورد مجلس با این موضوع است.”
در حالی که در تهران بحث ها در مورد نقش مهمترین نهاد قانون گذاری کشور در مواجهه با برجام به نظر بی پایان می آید، در واشنگتن در رخدادی که به لحاظ سیاسی بسیار با اهمیت تلقی می شود، “جی استریت” یکی از اصلی ترین گروه های لابی گر حامی منافع اسرائیل در کنگره اعلام کرد که از توافق هسته ای باراک اوباما با جمهوری اسلامی حمایت می کند.
جی استریت متشکل از چندین مقام ارشد سابق امنیتی اسرائیل و همچنین ثروتمندان یهودی است که قصد دارد 5 میلیون دلار در حمایت از این توافق هزینه تبلیغات کند.
به نظر می آید پس از آنکه هفته گذشته چاک شومر، سناتور دموکرات از نیویورک و الیوت انگل، عضو دموکرات خانه نمایندگان اعلام کردند که به توافق هسته‌ای رای منفی خواهند داد، حالا موضع گیری جی استریت بار دیگر موضع دموکرات ها برای ممانعت از رد توافق( با دو سوم آرا) در کنگره با اکثریت جمهوری خواهان را قدرتمند تر کرده است.
