پریسا حاتمی
روز گذشته باهنر نایب‌رییس مجلس هفتم در حالی از بنزین آزاد و نحوه بررسی لایحه دولت در این باره در مجلس صحبت کرد که نعمت زاده معاون وزیر نفت اظهارات دو روز پیش خود مبنی بر ارایه بنزین آزاد به قیمت 600 تومان را رد کرد. نعمت زاده در حالی سخنان پیشین خود را تصحیح کرد که در همین روز وزیر نفت از کار برکنار شده و فردی دیگر از سوی احمدی نژاد به عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب شد.
معاون وزیر نفت دیروز با تغییر آشکار سخن قبلی خود، توضیح داد که قیمت 600 تومان که وی پیش‌تر مطرح کرده بود، مربوط به ماشین‌های دولتی است. اما چون خودروهای دولتی هم مانند خودروهای عمومی مبلغ 100 تومان را برای بنزین پرداخت می‌کنند، مابه‌التفاوت 500 تومانی آن با قیمت کنونی نیز توسط دستگاه‌های دولتی و به صورت انتقال اعتبار به وزارت نفت پرداخت می‌شود؛ توضیحی که در واقع سخن قبلی وی را بی‌معنا می‌ساخت.
اما در همین حال محمدرضا باهنر در ادامه سخنان پیشین نعمت زاده گفت: “قیمت بنزین آزاد، قیمتی نیست که نیاز به مصوبه مجلس داشته باشد و دولت تنها برای بنزین یارانه‌ای می‌تواند لایحه به مجلس بیاورد تا مجلس نیز بررسی‌های لازم را در این زمینه انجام دهد. در چنین شرایطی کافی است دولت بنزین را وارد کند و با قیمت تمام شده بفروشد. قیمت بنزین آزاد را قانون تعیین نمی‌کند بلکه بازار تعیین‌کننده است.”
نایب‌رییس مجلس هفتم این بار برخلاف موضع‌گیری‌های قبلی خود، با عرضه بنزین آزاد مخالفت نکرد و بلکه به طور تلویحی روش طرح و تصویب این موضوع در مجلس را نیز نشان داد. اما در همین حال ناصر سودانی نایب‌رییس کمیسیون انرژی مجلس از بی‌میلی نمایندگان به تایید نظر دولت درباره بنزین آزاد خبر داد و با بیان اینکه از ابتدا مشخص بود کار به اینجا می‌رسد، گفت: “قبل از اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین انتظار ارائه چنین لایحه‌ای از سوی دولت داشتیم اما بعد از سهمیه‌بندی انتظار نمایندگان این است که موضوع بنزین از دستور کار مجلس بخصوص برای بهره‌وری از حساب ذخیره ارز خارج شود.”
در روزهای اخیر وزیر نفت از پایان بودجه واردات بنزین در کشور خبر داده و اعلام کرده بود که دولت لایحه متمم بودجه را برای تصویب بودجه واردات بنزین به مجلس ارائه خواهد کرد. اما نایب رئیس کمیسیون انرژی گفت: این لایحه با استقبال نمایندگان مواجه نمی‌شود زیرا این لایحه به آن معناست که ما به هدف سهمیه‌بندی بنزین که کاهش مصرف و صرفه‌جویی است نرسیده‌ایم.
اما روز گذشته باهنر نایب‌رییس مجلس نیز مانند این نماینده اصولگرا به طور تلویحی به شکست دولت نهم در اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین اعتراف کرد و گفت: “پیش‌بینی ما به این شکل بود روزانه 42 تا 44 میلیون لیتر بنزین در داخل تولید کنیم و مابقی آن را نیز تا 60 میلیون لیتر به دولت اجازه دهیم تا وارد کند. بر این اساس 5⁄2 میلیارد دلار برای واردات بنزین آزاد بودجه پیش‌بینی کرده بودیم اما با تاخیر 5⁄1 ماهه سهمیه‌بندی بنزین بخش زیادی از 5⁄2 میلیارد دلار وارداتی به مصرف رسید. “
در عین حال آقای باهنر توضیح نداد که چگونه بودجه واردات بنزین برای یک سال ظرف یک ماه و نیم مصرف شد. وی اما حرف دیگری هم زد، آنجا که با اشاره به قیمت پیشنهادی دولت برای بنزین آزاد، گفت: “بنزین وارداتی نیازی به بودجه ندارد چراکه قیمت آن به صورت روزانه متغیر است و 500 تا 550 تومان گردش می‌کند.”
سخنان رییس فراکسیون اصولگرایان مجلس هفتم در حالی بر ابهامات وضعیت کنونی و آینده سهمیه‌بندی بنزین افزوده است که آمارهای منتشر شده نیز از روند رو به رشد مصرف بنزین در کشور حکایت می‌کند. بر اساس گزارش‌ها، مصرف بنزین کشور در هفته گذشته (13 تا 19 مرداد) به 9⁄431 میلیون لیتر و متوسط روزانه 7⁄61 میلیون لیتر رسید. مقایسه آمار مصرف بنزین هفته سوم مرداد نسبت به هفته پیش از آن (6 تا 12 مرداد) با مصرف 6⁄416 میلیون لیتری از افزایش 3⁄15 میلیون لیتر معادل 6⁄3 درصدی آن خبر می‌دهد.
سهمیه‌بندی بنزین و بحران در کشاورزی و دامداری
در حالی که دولت هنوز تکلیف ارایه سهمیه بنزین آزاد را مشخص نکرده است، گزارش‌ها همچنان حاکی از ایجاد محدودیت‌ها و مشکلات برای فعالان برخی از مشاغل به‌ویژه فعالیت‌های تولیدی در استان‌های مختلف کشور است. این مشکلات در مشاغلی نظیر کشاورزی، دامداری و صنعت بیشتر از سایر فعالیت‌هاست و در بخش کشاورزی که هم‌اکنون زمان برداشت محصولات و عرضه آن به بازار است، بیشتر لمس می‌شود.
براساس گزارشی که از سوی یکی از نهادها از استان محل تولد محمود احمدی نژاد به مرکز ارسال شده است، نارضایتی در این منطقه به سبب تاثیرات منفی سهمیه‌بندی بنزین بر فعالیت‌های کشاورزی و دامداری، در حال افزایش است. این گزارش حاکی است کشاورزان در سمنان کمبود بنزین را موجب معطل ماندن تولیدات در سر زمین می‌دانند و مدعی‌اند کاهش تردد وانت‌بارها سبب شده است تا ده‌ها تن از محصولات روی دست آنها بماند. به عنوان نمونه، بسیاری از کشاورزان خربزه‌کار در استان سمنان هر سال محصول تولیدی خود را به شهرهای شمالی عرضه می‌کرده‌اند، اما در سال جاری سهمیه‌بندی بنزین سبب شده تا تردد وانت‌بارها برای حمل محصول کمتر شود. این مشکل سبب شده تا صدها تن خربزه تولیدی مانند بسیاری از دیگر محصولات کشاورزی در زمین باقی بماند که به طول انجامیدن این موضوع در درازمدت سبب آسیب دیدن محصول تولیدی، ضرر کشاورز و کمبود این محصولات در بازار می‌شود. برای حل این مشکل، مسئولان دولتی خواستار اختصاص سهمیه ویژه بنزین به کشاورزان شده و تاکید کرده‌اند در این زمینه باید سریع‌تر تصمیم‌گیری شود زیرا تعیین سهمیه در آینده و در فصل غیرکاری مشکلی را از کشاورزان برطرف نخواهد کرد.
بر اساس گزارش فوق، بسیاری از دامداران نیز از کمبود بنزین و اتمام سهمیه خود ابراز گلایه کرده و معتقدند کمبود بنزین در کار تولیدی آنها مشکل ایجاد کرده است. این دامداران همه روزه و در مواردی روزی چند بار باید برای حمل و نقل شیر و سرکشی روزانه به واحدهای دامداری مراجعه کنند و با توجه به اینکه این واحدها غالبا خارج از شهر واقع شده، سهمیه اعلام شده بنزین تکافوی نیازشان را نمی‌کند. به علاوه دستگاه‌های شیردوشی در دامداری‌ها با بنزین کار می‌کند و در طرح سهمیه‌بندی برای این دستگاه‌ها سهمیه‌ای پیش‌بینی نشده است.
این گزارش نشان می‌دهد مدیران واحدهای تولیدی صنعتی نیز برای تردد خود به شهرک‌های صنعتی مشکل کمبود بنزین دارند. بسیاری از مدیران کارخانه‌ها در زمینه تولید و سرکشی از واحدها مجبور به تردد از شهرک صنعتی به شهر هستند و این کار سبب می‌شود سهمیه بنزین کفاف نیاز آنها را ندهد. دفاتر مرکز برخی از کارخانه‌ها نیز در تهران است و مدیران و کارشناسان همواره در تردد بین تهران و سمنان هستند و لذا به سبب کمبود بنزین با مشکل در انجام امور جاری و فعالیت‌های کاری خود مواجه شده‌اند.