محبوبه نیک نهاد
در حالی که کشمکش بین دولت نهم و دانشگاه آزاد از حدود یک سال پیش تقریبا متوقف شده بود، محمود احمدی نژاد چهارشنبه شب در مراسم افطاری که با حضور دانشجویان همفکر خود برگزار کرد، شایعه‌ای را که در آن زمان به طور پراکنده در محافل سیاسی مطرح شده بود، تلویحا تایید کرد و در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان در مورد تعلل در پیگیری مساله دانشگاه آزاد گفت: “برخی مقامات بلندپایه توصیه کرده‌اند در شرایط هسته‌ای روی این موضوع فشار نیاوریم.“
سال گذشته، وقتی که انتقادات احمدی نژاد و اعضای دولت وی علیه دانشگاه آزاد هر روز بیشتر می‌شد، تا جایی که به موضع‌گیری شدیداللحن هاشمی رفسنجانی و نامه 221 نماینده مجلس هفتم در دفاع از عملکرد جاسبی، رئیس دانشگاه آزاد انجامید، این موضوع در محافل مطرح شد که رهبری در این موضوع طرف هاشمی را گرفته و از احمدی نژاد خواسته است بحث دانشگاه آزاد را به یک بحران تبدیل نکند.
اکنون احمدی نژاد تلویحا این موضوع را تایید کرده است، اگرچه بار دیگر ادعاهای خود علیه دانشگاه آزاد را با زبان گزنده‌ای تکرار کرده و مسئولان این دانشگاه را تلویحا به سوء استفاده مالی متهم کرده است. وی با اشاره به چند نمونه از اقدامات این دانشگاه، گفته است: “دانشگاه آزاد فقط در یک نمونه با یک مرکز تحقیقاتی وابسته به یک مجمع و سازمان که از بودجه دولتی استفاده می‌کند، قراردادی 4 میلیاردی منعقد کرده است که نقش مصر در معادلات منطقه ای را بررسی کند. من به اینها نامه نوشتم که یک دانشجوی علوم سیاسی می تواند این را به عنوان یک رساله دانشجویی انجام دهد. این موضوع به چه درد دانشگاه آزاد می خورد، قرار داد مطالعاتی دیگری داشتند در مورد مناسبات بین الملل و … شما معادل همین پول را می توانستید به دانشجویان تخفیف بدهید. این رقم یک درصد بودجه آموزشی دانشگاه آزاد است.“
احمدی نژاد در حالی همزمان به دانشگاه آزاد اسلامی و مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام حمله کرده است که در بخش دیگری از سخنرانی خود در جمع دانشجویان همفکر، که به فاصله دو روز پس از اعتراض دانشجویان منتقد به وی در دانشگاه تهران انجام شد، اتهام “جاسوسی هسته‌ای” را علیه اشخاصی که نام آنها را نبرد، بار دیگر تکرار کرد و این بار به صراحت از وزارت اطلاعات خواست نام و مدارک جاسوسی این افراد را منتشر کند. به نظر می‌رسد، باز هم اشاره احمدی نژاد به مرکز تحقیقات مجمع تشخیص مصحلت و ”حسین موسویان” معاون این مرکز باشد که چندی پیش برای دو هفته از سوی وزارت اطلاعات بازداشت شد و محسنی اژه‌ای اعلام کرده که این وزارتخانه او را “جاسوس” می‌داند.
در گزارش‌های سایت‌های خبری از جلسه احمدی نژاد با دانشجویان، آمده است که تعدادی از دانشجویان دانشگاه آزاد که در این جلسه حاضر بوده‌اند، به صحبت‌های احمدی نژاد علیه این دانشگاه اعتراض کرده وخواستار عدم دخالت دولت در امور دانشگاه آزاد شده‌اند.
احمدی نژاد علیه دانشگاه آزاد
محمود احمدی نژاد، نزدیکان وی و اعضای دولت نهم از دو سال پیش تاکنون همواره با زبانی تند به دانشگاه آزاد حمله کرده‌اند. بالا بودن نرخ شهریه‌ها، مهمترین بهانه احمدی نژاد و حامیان او بوده است تا دانشگاه آزاد را به باد انتقاد بگیرند، در حالی که ناظران معتقدند حامیان رئیس دولت نهم به دانشگاه آزاد که یکی از گسترده‌ترین نهادهای اقتصادی و اجتماعی کشور است، چشم دوخته‌اند و نیز حاضر نیستند اجازه دهند نزدیکان هاشمی رفسنجانی تسلط خود بر این دانشگاه را حفظ کنند.
اشاره احمدی نژاد به قرارداد تحقیقاتی این دانشگاه با مرکزی که ریاست آن برعهده حسن روحانی است، با توجه به انتقادات متقابل این دو به یکدیگر که در هفته گذشته در رسانه‌ها مطرح شده است، سیاسی بودن اظهارات اخیر احمدی نژاد درباره دانشگاه آزاد را نشان می‌دهد.
دانشگاه آزاد، در حقیقت یک نهاد آموزشی غیر دولتی است که با اتکا بر شهریه‌های دانشجویان و بدون گرفتن هیچ بودجه‌ای از دولت اداره می‌شود. صاحب‌نظران معتقدند این دانشگاه که برخلاف دانشگاه‌های دولتی از بودجه عمومی استفاده نمی‌کند، حق دارد شهریه خود را بر اساس توافق با دانشجویان و به طور مستقل از دولت تعیین کند. تعیین رئیس و خط مشی‌های کلی این دانشگاه نیز طبق اساسنامه بر عهده هیئت امنای آن است که در ابتدا، اعضای آن همان اعضای هیئت موسس بودند.
حملات احمدی نژاد علیه دانشگاه آزاد در پاییز سال گذشته، مدتی پس از آنکه وی در سفر استانی خود به سیستان و بلوچستان اعلام کرد برای کاهش شهریه‌های این دانشگاه “ضرب الاجل” تعیین کرده است، به اوج رسید. چندی در آن زمان وی و نزدیکانش موضوع تغییر هیئت امنای این دانشگاه را در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح کردند، در حالی که طبق اساسنامه دانشگاه آزاد، هیئت موسس باید پیشنهاد تغییر در هیئت امنا را بدهد و شورای انقلاب فرهنگی تایید کند. منتها این رویه در سال گذشته نقض شد و همین موضوع دستاویز مسئولان کنونی دانشگاه آزاد قرار گرفت تا جلوی تغییر در هیئت امنا را بگیرند.
در نهایت کار به اینجا رسید که دو نماینده از سوی احمدی نژاد (به عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی) با هیئت امنای دانشگاه آزاد وارد گفت‌وگو شدند. آنها، طبق شنیده‌ها، حتی تا جایی پیش رفتند که نظر آیت الله خامنه‌ای را هم جلب کرده بودند. اما هاشمی رفسنجانی که ریاست هیئت امنای این دانشگاه را برعهده دارد، به همراه عبدالله جاسبی با رایزنی با آیت الله موسوی اربیلی و میرحسین موسوی توانست همه اعضای هیئت موسس را (غیر از احمد خمینی که فوت کرده است) دور هم جمع کند. نتیجه این شد که تعداد اعضای هیئت امنا بیشتر شد، اما نه با ترکیب و سمت و سویی که احمدی نژاد انتظار داشت.
واکنش هاشمی
همزمان با این کشمکش‌ها بود که هاشمی رفسنجانی در موضع‌گیری صریحی علیه تحرکات احمدی نژاد علیه دانشگاه آزاد، گفت: “اگر قرار بود در مقابل این موذی‌‌گری‌‌ها عقب بنشینیم، باید به همان اتاق طلبگی برمی‌‌گشتیم و یا در روستا ها برای مردم مساله می‌‌گفتیم.“
در همان مقطع، این خبر در محافل منتشر شد که احمدی نژاد در این باره اعتراض کرده و از رهبری خواسته است از تلاش‌های وی برای تغییر در مدیریت دانشگاه آزاد حمایت کند. اما رهبری به علت آنچه “در پیش بودن مسائل بزرگ و لزوم خواباندن بحران‌های کوچک” عنوان می‌شد، به بحث‌ها درباره دانشگاه آزاد خاتمه داد.
چند روز بعد، 221 نماینده مجلس اصولگرای هفتم، یعنی اکثریت قریب به اتفاق نمایندگان با امضای نامه‌ای غیرمنتظره به رهبر، از حمایت وی از دانشگاه آزاد تشکر کردند و از فعالیت‌های دکتر جاسبی در عرصه مدیریت این دانشگاه نیز تقدیر نمودند.
با این حال احمدی نژاد هیچ‌گاه از اینکه موضوع دانشگاه آزاد به این سرانجام منتهی شد، راضی نبود. چنان که عر از چندی در سخنرانی‌های خود، انتقاد از بالا بودن نرخ شهریه‌ها و عملکرد دانشگاه آزاد را تکرار کرد و حتی کار را به آنجا رساند که در تعدادی از سفرهای استانی و در برخی شهرستان‌ها که دانشگاه آزاد در آنجا واحد داشت، وعده “تاسیس دانشگاهی با شهریه ارزان‌تر از دانشگاه آزاد” داد.
اکنون احمدی نژاد بار دیگر بحث درباره دانشگاه آزاد را، این بار در جمع دانشجویان همفکر خود، زنده کرده است و البته تصریح کرده است که رهبری مانع تلاش‌های او برای تغییر رویه این دانشگاه شده است. حال باید دید آیا او قصد دارد پس از این نهی، باز هم این موضوع را پیگیری کند، یا آن که “شرایط هسته‌ای” آن‌گونه که رهبر گفته، خطیرتر از آن است که به بحران ناشی از تبعات در دست گرفتن دانشگاه آزاد بیارزد.