لینا زیادی
ایران روز یکشنبه مذاکرات خود را ازسر گرفت. رییس جمهور روحانی نیز در داخل کشور درتلاش است تا با کسانی که برای جلوگیری از پیشرفت در مذاکرات سنگ می‌اندازند، مقابله کند.
ایران و قدرت‌های جهانی از روز یکشنبه برای ازسرگیری مذاکرات و یافت راه‌حل برای اختلافات هسته‌ای در ژنو گردهم آمده‌اند. درحالی که ممکن است چارچوب توافق تا ماه مارس مشخص شود، مهلت جدید برای امضای توافق نهایی برای تاریخ ۳۰ ژوئن تعیین شده است.
هدف جمهوری اسلامی این است که با حفظ وجهه خود در مقابل افکار عمومی، تحریم‌های مالی و بین‌المللی هرچه سریعتر به طور کامل برداشته شوند. حاکمیت جمهوری اسلامی که اکثراً از طیف محافظه‌کار تشکیل شده درخصوص پرونده هسته‌ای، چه صلح‌آمیز چه نظامی، بسیار سازش‌ناپذیر عمل می‌کند.
ولی به نظر می‌رسد که مذاکرات پس از دو شکست، اکنون بیش از هر زمان دیگری به موضوع رویارویی میان رییس‌جمهور روحانی و رقبای سیاسی‌اش، که جناح تندرو حاکمیت را تشکیل می‌دهند، تبدیل شده باشد. از زمان به قدرت رسیدن روحانی، قدرت مانور او به طور مرتب توسط فراکسیون‌های محافظه‌کار که اکثریت اعضای قوه مقننه و قضاییه را شامل می‌شوند، کاهش یافته است.
در زمان برگزاری کنفرانس اقتصاد در تهران در تاریخ ۴ ژانویه، حسن روحانی تصمیم گرفت با مخالفان خود مقابله کند. تنها یک تغییر موضع در سیاست خارجی ایران می‌تواند کشور را از زمین بلند کند. او گفت: “اقتصاد در چنان شرایطی است که دیگر نمی‌توان از آن به عنوان گروگانی برای پیاده کردن ایدئولوژی‌های ضدغربی استفاده کرد.” رییس جمهور در برابر فساد مالی‌ای که مانند خوره به جان کشور افتاده، به “نهادهای اقتصادی تک قطبی معاف از پرداخت مالیات” متعلق به سپاه پاسداران اشاره کرد. این نهادها با سود بردن از تحریم‌ها و نبود رقیب خارجی در بازار ایران، استراتژیک‌ترین بخش‌های کشور را به طور کامل دراختیار گرفته‌اند.
ولی آن روز، حسن روحانی، در کمال تعجب همگان، همچنین به برگزاری یک همه‌پرسی به هدف “اطلاع یافتن از نظر مردم درخصوص موضوعات مهمی که به زندگی شهروندان مربوط می‌شود” اشاره کرد. حتی اگر احتمال اجرای چنین خواسته‌ای ازسوی دو سوم آرای مجلس بسیار پایین باشد، ولی پیام وی بسیار آشکار و مشخص بود. صادق زیباکلام، تحلیلگر سیاسی مستقر در تهران، دراین خصوص می‌گوید: “رییس‌جمهور با تهدید به وارد کردن مردم در بطن امور، قصد اعمال فشار بر رقبای خود را دارد و این نکته را به آنها یادآوری می‌کند که اکثریت ایرانیان او را برای شروع اصلاحات انتخاب کرده‌اند.”
رهبر انقلاب علی خامنه‌ای برای اولین بار پس از انتخاب وی به شکلی رسمی از دولت انتقاد کرد و دستور داد که از “بیان واژه‌های بی‌فایده بپرهیزند”.
علی خامنه‌ای که در مرکز صفحه شطرنج سیاسی ایران قرار گرفته، حرف آخر را در مسأله اتمی می‌زند. کوچک‌ترین امتیازدهی در مذاکرات باید از قبل به توافق وی رسیده باشد، و علی‌رغم آنکه همواره ادعای حمایت از مذاکرات را دارد، ولی به طور مرتب از “عدم اعتماد”اش به ایالات متحده سخن می‌گوید. درحقیقت، حتی اگر فشار تحریم‌های بین‌المللی باعث شده باشد که ایران به میز مذاکره بازگردد، ولی رهبر قبل از هر چیز می‌خواهد آن بخش از هویت حکومت اسلامی را به جنبش وادارد که همواره از تسلیم شدن در برابر “شیطان بزرگ” آمریکا سرسختی می‌کند.
منبع: تریبون دو ژنو، ۱۸ ژانویه
