روسیه امسال با” مرغ دریایی” به جشنواره آمده است.. شنیدن دیالوگهای مرغ دریایی آن هم به زبان اصلی، شاید تجربه‌ای است که کمتر برای ما ایرانیها اتفاق می‌افتد.هنرروزدراین شماره وششمین روزجشنواره گفت وگویی رابا “ژوزف رایخلگاز”کارگردان این نمایش ترتیب داده است که می خوانید.
تئاتر آزاد، تئاتر خلاق
تأثیر چخوف بر ادبیات داستانی و نمایشی ما کاملاً مشهود است و ما نویسندگان زیادی داریم که تحت تأثیر این نویسنده، هنوز می‌نویسند. ما تئاتر روسیه را می‌شناسیم. در ابتدا بفرمایید آیا هنوز هم شیوه‌های “مه‌یر هولد”به کار گرفته می‌شود؟
متاسفانه امروزه تئاتر”مه‌یر هولد” منحصر شده به یکسری تئوریها که اغلب در دانشگاهها به آن اشاره می‌شود. به آن صورت دیگر تئاتری در روسیه کار نمی‌شود. ما یک مرکز “مه‌یر هولد” داریم ولی در آنجا حتی تئاتر “مه‌یر هولد”اجرا نمی‌شود، بلکه این مرکز با استفاده از نام این استاد به فعالیتهای تئاتری می‌پردازد و در کنار این کارها، دانشگاهی هم دایر کرده تا دانشجویان بیشتر با تئوریهای او آشنا شوند.
تئاتر شما برگرفته از استانیسلاوسکی است یا از تئاتر بیومکانیک هم الهام گرفته است؟
زیبایی تئاتر به این است که از همه شیوه‌ها استفاده کند و آنها را به طور دقیق کنار هم بچیند. ما برای اینکه تئاتر خوبی را اجرا کنیم از همه شیوه‌های مرسوم گذشته و امروز جهان و روسیه استفاده می‌کنیم. جز تئاتر، مثل اعضای بدن انسان می‌ماند. چطور می‌توانیم از یکی از اعضا برای اجرا چشم پوشی کنیم. تئاتر کامل، مثل انسان کامل است.
برای این اجرا چند ماه تمرین کردید؟
سه ماه به طور مداوم، یعنی هر روز تمرین می‌کردیم.
با توجه به اینکه در طول سه ماه، کسی کار دیگری نمی‌کند، چگونه قادر به تأمین هزینه‌های خود هستید؟
اگر همه بازیگران متعلق به آن گروه باشند، حقوق ماهیانه می‌گیرند ولی اگر از گروه‌های دیگر دعوت شده باشند با آنها قرارداد می‌بندیم و طی آن قرارداد، حقوق می‌دهیم
آیا تئاتر شما از طریق دولت حمایت می‌شود؟
خیر. ما جزو تئاتر آزاد به حساب می‌آییم.
پس چطور قادر به تأمین هزینه‌های خود هستید؟
ما تئاتردولتی، آزاد و مؤسساتی که برای گروه‌ها اسپانسر تهیه می‌کنند، داریم و هر کدام تعریف مشخصی دارند. این انجمنها قادرند چند اجرا از گروه‌های مختلف را به لحاظ مالی، پشتیبانی کنند. ضمن اینکه بانکها و شرکتهای نفتی از ما حمایت می‌کنند. این شرکتها هر از گاه، سفارش کار می‌دهند و تهیه کنندة آن گروه تئاتری می‌شوند.
کارهای سفارشی جلوی خلاقیت و آزادی عمل شما را نمی‌گیرد؟
دیگر مثل گذشته، مساله سانسور وجود ندارد. ما این قدر آزادیم که نمی‌دانیم با آن چه کنیم.
چند ماه از سال کنار هم هستید و تمرین می‌کنید؟
ما جز بعضی از موارد نمی‌توانیم به طور پیوسته در کنار هم باشیم و تمرین کنیم. برای همین فقط وقتی که کار تئاتری را به دست می‌گیریم و قرار است آن را در زمان مشخصی اجرا کنیم، کنار هم جمع می‌شویم و اغلب به طور پیوسته کار می‌کنیم.
وضعیت هنرمندان تئاتر در روسیه چگونه است؟ آیا آنها می‌توانند از همین راه زندگی خود را تأمین کنند؟
نه، فقط کار تئاتر نمی‌تواند حقوق مکفی برای بازیگران باشد، بنابراین در سریالهای تلویزیونی، سینما، تبلیغات تلویزیونی یا شوهای خاصی که از تلویزیون پخش می‌شود، شرکت می‌کنند
تئاتر در کدام شهر روسیه متمرکز است؟
مسکو 480 تئاتر فعال دارد که روزانه برنامه دارند.
آیا روسیه تئاتر سنتی دارد؟
قدیمی‌ترین تئاتر روسیه به “Alexand zin skii Pitez” و به “Malii theatr Maskow” معروف است.
چند نوع دانشگاه تئاتر دارید؟
تئاتر مقوله‌ای است که در دانشگاهها تدریس نمی‌شود، بلکه ما برای تئاتر، مؤسسات آموزش عالی داریم که مستقل از دانشگاهها، ولی معتبرتر از آنها به طور تخصصی به تئاتر می‌پردازند. ورود به این مؤسسات بسیار مشکل است؛ ولی از لحاظ آکادمیک بسیار معتبر هستند.
چند درصد از فارغ‌التحصیلان، مشغول به کار می‌شوند؟
شاید 20 درصد. چون ورود به عرصه تئاتر، کار سختی است.
آیا گروه شما از دولت پولی دریافت می‌کند؟
در حالت کلی، دولت از تئاترهای خصوصی حمایت نمی‌کند، ولی برای مسایل خاص، مثل جشنواره و مسابقه، کمی بودجه می‌دهد.
آیا در کشور شما جشنواره‌های بین‌المللی بر روند تئاتر تأثیر دارند؟
بیشتر از آنچه تئاتر وجود داشته باشد ما فستیوال داریم. حتی در شهرهای کوچک هم فستیوال برگزار می‌کنند، ولی هیچ کدام از این فستیوالها بین‌المللی نیستند. عموم جشنواره‌های بین‌المللی در مسکو متمرکزند و هر ساله برگزار می‌شوند.