یک هفته پس از توافق هسته ای محمود احمدی نژاد با ترکیه و برزیل و صدور بیانیه تهران، روز گذشته رئیس مجلس هشتم با انتقاد از احتمال تصویب قطعنامه علیه جمهوری اسلامی، نسبت به خروج ایران از توافق اخیر هشدار داد. با این وجود احمدی نژاد، بیانیه ای که خود پای آن را امضا کرده، آغاز “دوران جدید” نامیده و قرار است امروز نماینده جمهوری اسلامی در وین، نامه ای را در این ارتباط تسلیم دبیرکل آژانس بین المللی کند.
رئیس مجلس شورای اسلامی دیروز در صحن علنی مجلس هشدار داد در صورت ماجراجویی آمریکا در سطح شورای امنیت سازمان ملل متحد و کنگره آن کشور، مجلس هشتم بیانیه تهران را کنار خواهد گذاشت. علی لاریجانی گفته است در چنین شرایطی “همه تلاش‌های کشورهای ترکیه و برزیل را مخدوش کرده است و کلاً این مسیر به کنار خواهد رفت که در آن شرایط مجلس شورای اسلامی در مورد نحوه همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصمیمات دیگری خواهد گرفت.”
اظهارات رئیس مجلس در حالی مطرح می شود که محمود احمدی نژاد هفته گذشته همزمان با برگزاری اجلاس گروه پانزده در تهران، با برزیل و ترکیه توافق کرد سه چهارم اورانیوم غنی شده در ایران را در خاک ترکیه با سوخت هسته ای مبادله کند.
چرا ترکیه و برزیل را مسخره کردید؟
همزمان با این توافق بود که پنج عضو دائم شورای امنیت اواخر هفته گذشته در نیویورک بر سر پیش نویس قطعنامه جدید تحریم های اقتصادی و سیاسی علیه تهران به توافق کامل دست یافتند. در واکنش به این موضع است که رئیس مجلس روی آوردن دیپلمات های پنج ابر قدرت در شرق آمریکا به تحریم جمهوری اسلامی را “فریب کاری” توصیف می کند و می گوید : “در این جا باید به آمریکایی‌ها گفت که اگر شما واقعاً خواهان پیمودن چنین مسیری بودید، چرا دو دولت مهم برزیل و ترکیه را دچار تمسخر کردید؟”
این سخنان که خبر از توافق های قبلی آمریکا و دو کشور ترکیه و برزیل می دهد، با همصدایی اردوغان و داسیلوا رهبران این دو کشور تکمیل می شود. بی جهت نبود که اردوغان پس از توافق با جمهوری اسلامی و انتشار خبر ارائه طرح تحریم ها به شورای امنیت، قلم در دست گرفت و نامه ای به باراک اوباما رئیس کاخ سفید نوشت و با بیان اینکه بیانیه تهران “دریچه مهم” برای حل و فصل دیپلماتیک مناقشه ای اتمی ایران است از او خواست تا آن را “نادیده” نگیرد. با این حال کشورهای غربی استقبال چندانی از توافق اخیر نکردند و با استناد به به نادیده گرفتن توافق وین از سوی جمهوری اسلامی، تصمیم دارند علی رغم توافق جدید ایران را با مجازات های بین المللی مواجه کنند.
به آمریکا اعتماد نداریم
به این ترتیب است که علی لاریجانی با گذشت کمتر از یک هفته از توافقی که گفته می شود از آغاز مورد حمایت وی نبوده است، چنین سخن می گوید: “ایران از ابتدا به دوستان ترکیه و برزیل گفته بود ما به آمریکایی‌ها اعتماد نداریم و به همین دلیل با سپردن اورانیوم غنی‌شده در ترکیه موافق نیستیم، حالا صحت نگاه ایران برای همگان اثبات شد.”
پیش از این محمد رضا با هنر هم صراحتا هشدار داده بود که چنانچه شورای امنیت سازمان ملل به دلیل فعالیت های غنی سازی اورانیوم تحریم های بیشتری را علیه جمهوری اسلامی تصویب و اعمال کند، ایران از معامله سوخت بیرون خواهد رفت.
انتقاد توکلی از بیانیه تهران
اگرچه باهنر و لاریجانی با قطعی شدن تحریم ها علیه ایران است که فرصت را برای انتقاد از بیانیه مورد حمایت احمدی نژاد مغتنم شمرده اند، اما در راس این مثلث، احمد توکلی قرار دارد که بلافاصله پس از امضای توافق تهران، در گفتگو با فارس به شدت احمدی نژاد را مورد عتاب قرار داد: “تا همین جا این پیام به غربی ها منتقل می شود که فشار ها آن ها نه تنها در دولت خاتمی موثر افتاد، بلکه در احمدی نژاد هم می تواند موثر باشد.”
چهار روز پس از اظهارات توکلی، رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا در حمایت از تحریم جمهوری اسلامی گفت: “اگر این قطعنامه از دیدگاه ایرانی ها بی مورد بود، آن گاه شاهد گسترش فعالیت های دیپلماتیک و سایر تلاش های این کشور برای ممانعت از تصویب آن نبودیم.”
احمد توکلی از رئیس دولت دهم خواسته است برای توضیح پیرامون این بیانیه در مجلس حاضر شود.
احمدی نژاد: آغاز دوران جدید
این همه در شرایطی است که محمود احمدی نژاد و وزارت امورخارجه اش کماکان از بیانیه تهران به عنوان “پیروزی” یاد می کنند و ترجیح می دهند از موضع گیری در برابر تحریم جمهوری اسلامی در شورای امنیت خود داری ورزند. ضمن آنکه رئیس دولت دهم روز یکشنبه هم تماسی با نخست وزیر ترکیه گرفت و بیانیه ای که با پایمردی او و داسیلوا امضا شد را آغاز “دوران جدیدی” در معادلات سیاسی و بین المللی خواند و از تعامل در عرصه بین الملل سخن به میان آورد: “در مسیر تعاملات بین‌المللی باید به جایی برسیم که همه کشورها بتوانند از انرژی صلح آمیز هسته‌ای استفاده کنند و هیچ کس در دنیا سلاح اتمی در اختیار نداشته باشد.”
پیش از این محمود احمدی نژاد علی اصغر سلطانیه نماینده ایران در آژانس بین المللی اتمی را مامور کرده بود تا پیش نویس بیانیه وین راکه گفته می شود مفاد مشابهی با بیانیه تهران داشت امضا کند، اما بلافاصله پس از توافق وی با غرب، رقبای وی در جناح راست آنچنان از چنین توافقی برآشفته شدند که احمدی نژاد به دستور آیت الله خامنه ای چاره ای جز پس گرفتن توافق با غرب ندید. پشت کردن به توافق وین، به غیر از کشورهای غربی، خشم روسیه را نیز به همراه داشت و آن کشور را در صف مقدم حمایت از تحریم علیه جمهوری اسلامی قرار داد. در آن زمان نیز نمایندگان مجلس در راس مخالفان مبادله اورانیوم با غرب قرار داشتند، گرچه هفته گذشته 234 تن از آنها حمایت خود از بیانیه تهران را اعلام کردند.
در همین حال سلطانیه نمایندگی دائم نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به طور رسمی از آمادگی جمهوری اسلامی برای تسلیم نامه ای در راستای بیانیه تهران به مدیر کل آژانس خبر داده است؛ این نامه امروز به یوکیا آمانو تسلیم خواهد شد.
وقایع آینده
آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی تاکنون درباره بیانیه تهران و احتمال تحریم جمهوری اسلامی در شورای امنیت سکوت کرده است. هنوز روشن نیست که جمهوری اسلامی در صورت اعمال تحریم ها باز هم به بیانیه تهران وفادار خواهد بود یا خیر. علاالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دیروز پاسخی به خبرنگاران داد که این احتمال را همچنان باز گذاشت: “ایران بر اساس وقایع احتمالی در آینده تصمیم می‌گیرد.”
