امیر محبیان می گوید مساله ممنوع التصویری و ممنوع الخبری محمد خاتمی یک بحث اختلافی بین بعضی نهادها است و باید مشخص شود چنین حکمی از سوی چه نهادی صادر شده است. او در مصاحبه با روز توضیح می دهد که تنها از طریق وزارت ارشاد می توان به مطبوعات و رسانه ها ابلاغیه داد. علی تاجرنیا اما معتقدست شورای عالی امنیت ملی هم هیچ مصوبه ای مبنی بر ممنوعیت خاتمی نداشته و این تنها محبوبیت و تاثیرگذاری او است که باعث شده تندروها به سمت ممنوعیت او پیش بروند.
روز گذشته سخنگوی وزارت ارشاد اعلام کرد این وزارتخانه درباره ممنوع التصویری سیدمحمد خاتمی تنها مصوبه شورای عالی امنیت ملی را لازم الاجرا می داند و وزارت ارشاد مصوبه‌ای در خصوص ممنوع‌التصویر بودن چهره‌های سیاسی که در شورای عالی امنیت ملی تصویب و به تأیید رهبر جمهوری اسلامی رسیده باشد، دریافت نکرده است.
امیر محبیان، روزنامه نگار اصولگرا در این زمینه به روز می گوید که این یک بحث اختلافی مابین برخی نهادهاست، که ممنوعیت قانونی وجود دارد و یا ندارد و هرکسی یک چیزی می گوید. این ممنوعیت را خود وزارت ارشاد در زمان خاص خودش اعلام کرده بود. باید بروند بگردند زمانی که این ممنوعیت را اعلام کردند چه زمانی بوده و برچه مبنایی بوده آن موقع مبادی قانونی اش مشخص می شود. ما هنوز اطلاعات دقیق نداریم و نظرات متفاوتی در این زمینه داده می شود.
سوال می کنم یعنی وزارت ارشاد قبلا چنین ابلاغیه ای به رسانه ها داده است؟ می گوید: به مطبوعات فقط از طریق وزارت ارشاد می شود ابلاغیه ای داد. بعضا گفته می شود در زمان آقای رامین بوده، باید ببینند آن زمان براساس چه مصوبه و چه محوزی بوده. مهم این است که اگر مرجع قانونی ابلاغ کرده و منبع قانونی داشته باشد، طبیعتا حتی اگر خلاف میل هم باشد باید تبعیت شود؛ اما اگر منبع قانونی ندارد، بحث چیز دیگری است. به نظر من بحث شفاف سازی مبادی قانونی است و باید مشخص شود که آیا هیچ منبع قانونی چنین حکمی صادر کرده یا نکرده. اگر حکم صادر نشده طبیعتا تبعیت از چنین چیزی هیچ الزامی ندارد اما اگر صادر شده قوه قضائیه می تواند برمبنای آن عمل کند.
محبیان سپس در پاسخ به این سوال که در زمان آقای رامین آیا شما و رسانه شما چنین ابلاغیه ای دریافت کرده بود؟ می گوید: من یادم نمی آید که دریافت کردیم یا نه، چون ما بعضا هم مطلب در مورد ایشان زدیم و کسی هم برخوردی نکرده. در یک مقطعی هم در این زمینه زیاد سخت گرفته نمی شد.
علی تاجرنیا، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ششم و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ایران اسلامی اما در مصاحبه با روز می گوید: من فکر می کنم در صحبت آقای نوش آبادی، سخنگوی وزارت ارشاد یک صحبت دوپهلویی نهفته بود که باید اصلاح کنیم و آن اینکه اصلا چنین مصوبه ای در شورای عالی امنیت ملی وجود ندارد که به تایید رهبری رسیده باشد یا نرسیده باشد. این مساله عمدتا ریشه اش در قوه قضائیه است و صحبتی که به صورت شفاهی دادستان تهران با ارباب جراید کرده.
سوال می کنم چرا سعی می کنند این مساله را علیرغم تکذیب های صورت گرفته به شورای عالی امنیت ملی منتسب کنند؟ علی تاجرنیا می گوید: به این دلیل است که سیستم قضایی کشور و مسولان قضایی به هیچ وجه حق ندارند که بخواهند حکمی صادر و روزنامه ها را موظف به کاری بکنند. خود آنها به اینکه این یک خواسته غیرقانونی است واقف اند به همین دلیل سعی می کنند که این را منتسب کنند. اما اینکه چرا این اتفاق می افتد کاملا روشن و واضح است. آقای خاتمی یک چهره متعادل و ملایم است و در واقع در سخن ها و عمل خودش تاکنون نشان داده حتی یک رفتاری نداشته که بهانه ای دست اقتدارگرایان بدهد که برخوردی بکنند. در عین حال آقای خاتمی یک چهره کاریزمایی است که حتی فراتر از جریان اصلاح طلبی در بخش های مهمی از اصولگرایان معتدل، علما و مراجع و همچنین شخصیت های بزرگ بین المللی طرفدار دارد، بنابراین طبیعی است که بخواهند نقش فعال چنین شخصیتی را از او سلب و او را محدود کنند که این هم نشان داد که به هیچ عنوان موثر واقع نشده و با گسترش فضای مجازی، حتی در عرصه مطبوعات هم چنین توفیقی را نیافته اند.
او می افزاید: من فکر می کنم مشکل آقای خاتمی محبوبیت بیش از اندازه ایشان است و اگر آقای خاتمی محبوبیت و اثرگذاری نداشت چنین مشکلی هم نداشت. من متاسفم که در کشور ما به جای استفاده از ظرفیت چنین انسان هایی که مجسمه رفتارهای اخلاقی و سیاستمدار با اخلاق است چنین وضعیتی برای او ایجاد می شود.
آقای تاجرنیا دلیل سخت گیری های اخیر را البته انتخابات پیش روی مجلس و همچنین انتخابات خبرگان می داند و توضیح می دهد: بدون شک این مسائل به تاثیرگذاری آقای خاتمی مربوط می شود. نقشی که او در انتخابات ۹۲ داشت نقشی بی بدیل است و همه اذعان دارند. در انتخابات مجلس هم با توجه به اینکه دولت عملا نمی تواند نقش موثری داشته باشد چون مجری انتخابات است و باید بی طرف باشد درواقع نقش اصلاح طلبان، نقش برجسته است و آقای خاتمی مانند نخ تسبیحی است که همه مهره های جریان اصلاح طلبی را در کنار هم نگاه می دارد و طبیعی است که بخواهند فشارها را بیشتر کنند و این فشارها حتما با انتخابات اتی مرتبط است.،تصور اینها این است که بتوانند با این محدودیت ها این نقش را کمرنگ کنند ولی تا کنون دیده ایم که نقش آقای خاتمی این اثرگذاری را داشته و موفق نبوده اند.
محمود دعایی، مدیرمسئول روزنامه اطلاعات تنها کسی بود که با این مساله مخالفت کرد و به انتشار اخبار و تصاویر سیدمحمد خاتمی پرداخت. سایر رسانه های اصلاح طلب از خاتمی به عنوان رئیس جمهور اسبق یا رئیس دولت اصلاحات اسم می برند و از انتشار اخبار و تصاویر او پرهیز می کنند. در همین زمینه علی تاجرنیا می گوید: آسیب پذیری مطبوعات اصلاح طلب بسیار زیاد است و سابقه نشان داده هرموقع هر اتفاقی افتاده جریان حاکم با مجموعه روزنامه ها برخورد کرده. اصلاح طلبان در آستانه انتخایات به شدت نیازمند رسانه ها هستند. من فکر می کنم بخشی از این محافظه کاری که انجام می شود،ضمن اینکه این رسانه ها این رفتار غیرقانونی را قبول ندارند اما این محافظه کاری شاید توجیه اش این باشد که بخواهند تا انتخابات بمانند و به نوعی اصلاح طلبی را بدون رسانه نگذارند. حتی آقای خاتمی هم این مساله را کاملا می پذیرند و قبول دارند که بایستی در شرایط فعلی مشی آرامی باشد. خود جریان اصلاح طلبی هم به این نتیجه رسیده که سعی کند در سطح ممکن با مدارا اعتمادسازی کند. متاسفانه آنچه که در گذشته اتفاق افتاده و همه تلاش هایی که شده نتوانسته به طور کامل این اعتمادسازی را بکند. اگرچه اصلاح طلبان از همه ظرفیت ها استفاده کرده اند و اگر اشکالی وجود دارد در طرف مقابل است. اما فکر میکنم که در این چند مدت باقیمانده تا انتخابات مجلس هم بایستی شرایط را طوری پیش برد که بهانه دست کسی ندهیم هرچند خیلی رفتارهای تند تا حالا بدون بهانه هم بوده. در واقع یک امر مورد قبول و نانوشته در میان اصلاح طلبان است و دردرون جامعه هم فضاهای مجازی توانسته اند این خلا را پر کنند هرچند من معتقد هستم نباید رفتارهای غیرقانونی را بپذیریم و با سکوت در مقابل آنها اجازه افزایش این نوع رفتارها را ندهیم ولی شرایط حساس و خاصی است و حضور در انتخابات برای اصلاح طلبان و پیروزی شان در انتخابات خیلی اهمیت دارد. اگر توانستند مجلس را در دست بگیرند مجلس می تواند از این فضاهای غیرقانونی جلوگیری کند تا حدودی.
اما این روند و چنین ممنوعیتی چه تغییری در جایگاه سیدمحمد خاتمی در عرصه سیاسی یا اجتماعی ایجاد می کند و چه تاثیری در وضعیت او دارد؟ علی تاجرنیا می گوید: واقعیت این است که بخشی در جامعه ما هستند که تحت تاثیر فضاهای رسمی هستند و خوراکی که در قالب صدا و سیما و رسانه های مربوط به آنها داده می شود. عمدتا هم کسانی نیستند که بخواهند با مطبوعات و رسانه های دیگر آشنا شوند و سخن دیگری بشنوند. آنها در همان مسیر گذشته شان خواهند رفت. این وسط مجموعه ای هم هستند که به نوعی مسائل را رصد می کنند و اگر چه ممکن است رفتار خیلی مشخصی از خود نشان ندهند اما در جای خود رفتار موثر خود را خواهند داشت. این نوع رفتارها به ضرر جریان مقابل و به نفع آقای خاتمی است. آنها آقای خاتمی را شناخته و دیده اند که حتی در زمان ریاست جمهوری اش هم با مخالفان اش هم رفتار ملایم داشته. تمام هراسی که وجود دارد این است که چقدر بتوانند جلوگیری کنند و فضای رعب ایجاد کنند که بتوانند اثربخش باشند.
او می افزاید: من احساس می کنم این مسائل نباید به صورت طولانی مدت در جامعه ما وجود داشته باشد و ما نباید اجازه دهیم چنین بدعت ها و رفتارهای غیرقانونی در جامعه نهادینه شود.
بهمن ماه سال گذشته دادستان تهران با احضار مدیران مسئول روزنامه های اصلاح طلب و سپس مسئولان سایت های خبری، آنها را تهدید کرد که در صورت انتشار هرگونه خبر، تصویر یا نام محمد خاتمی توقیف خواهند شد. دو هفته بعد اما محسنی اژه ای، سخنگوی قوه قضائیه این مساله را به صورت رسمی اعلام کرد و در جمع خبرنگاران گفت که رسانه‌ها حق ندارند تصویر یا مطالب خاتمی را منعکس و منتقل کنند و اگر رسانه‌ای خلاف آن عمل کند با آن برخورد خواهد شد. پس از آن بود که سایت های جماران و بهارنیوز به دلیل انتشار اخبار و تصاویر سیدمحمد خاتمی و با دستور قضایی فیلتر و از دسترس خارج شدند.
چهار ماه بعد، حسن روحانی به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی در جمع خبرنگاران اعلام کرد که شورای امنیت ملی هیچ مصوبه‌ای در خصوص ممنوع التصویری یا ممنوع الخبری نداشته و این دروغ است و هرکسی که این مطلب را انتساب داده باید مجازات شود.
با این حال دستور دادستان تهران اجرایی شد و رسانه ها از انتشار عکس خاتمی و اخبار مربوط به او پرهیز کردند و از او با عنوان رئیس دولت اصلاحات یا رئیس جمهور اسبق نام می بردند.
روزنامه اطلاعات اما با مدیرمسئولی محمود دعایی این دستور را نپذیرفت. او به انتشار اخبار و تصاویر سیدمحمد خاتمی ادامه داد و اعلام کرد که مش روزنامه اطلاعات همان مشی سابق است.
