شصتمین دوره جشنواره کن، شب گذشته در جنوب فرانسه افتتاح شد. در این دوره جشنواره چهره های شاخص سینمای جهان حضور دارند، از جمهوری اسلامی فیلمی انتخاب نشده و فیلمی از یک زن مهاجر ایرانی شانس تصاحب نخل طلائی را دارد.
باد از شرق… اما نه از ایران!
شصتمین دوره جشنواره فیلم کن که مهمترین فستیوال سینمایی دنیا محسوب می شود، شب گذشته در شهر ساحلی کن در جنوب فرانسه افتتاح شد.
آغازگر جشنواره پر سر و صدای امسال، ساخته ای از فیلمساز توانا و با استعداد این سال ها، ونگ کار وی است که اولین فیلم انگلیسی زبان این فیلمساز درخشان محسوب می شود. فیلم که از بازی ستارگانی نظیر ناتالی پورتمن برخوردار است، برای اولین بار طی این سال ها، فیلمبردار همیشگی ونگ کار وی یعنی کریستوفر بویل را به همراه ندارد و جای او به داریوش خنجی، فیلمبردار ایرانی الاصل هالیوود که شماری از بهترین فیلمبرداری های این سال ها را به نام خود ثبت کرده، سپرده شده است. باید دید که فیلم که یکی از امیدهای اصلی نخل طلا محسوب می شود، خواهد توانست نظر هیات داوران را به خود جلب کند یا نه.
دیگر فیلمساز شرقی حاضر در جشنواره، فیلمساز کره ای کیم کی دوک است که شاهکارهایی نظیر “بهار، تابستان، پائیز، زمستان… و باز بهار” و3 Iron را در کارنامه دارد، با فیلمی به نام “نفس” که یک لوکیشن شهری محدود دارد و باید دید که آیا این نابغه جدید عالم سینما توانسته شاهکار دیگری به کارنامه اش اضافه کند یا نه.
نائومی کاوازه هم با فیلم “جنگل موگاری” نماینده دیگری است از سینمای شرق-ژاپن- که در بخش مسابقه جشنواره حضور دارد.
بخش مسابقه جشنواره امسال، یکی از پر رونق ترین سال های خود را طی می کند؛ با حضور شماری از مطرح ترین فیلمسازان این سال ها، از دیوید فینچر و کوئنتین تارانتینو تا امیر کوستوریتسا- تنها کسی در میان حاضران جشنواره امسال، تا به حال دو بار موفق به دریافت نخل طلا شده – و برادران کوئن و از گاس ون سنت- کارگردان مستقل آمریکایی که گاه فیلم های طراز اولی می سازد- تا کارلوس ریگادس- کارگردان با استعداد “نبرد در بهشت”.
بخش خارج از مسابقه هم چهره های شاخصی دارد: استیون سادربرگ با آخرین فیلم خود، باز درباره دسته اوشن ها بازگشته، مایکل وینترباتم انگلیسی احتمالاً باز جنجال خواهد کرد، جین فوندا فیلم مستندی درباره پدرش-هنری فوندا، بازیگر برجسته سینما- را معرفی می کند و آخرین فیلم مایکل مور هم لابد در فضای سیاست زده جشنواره کن- که سال گذشته نخل طلا را نصیب فیلم بی ارزشی چون “بادی که شاخه جو را تکان می دهد” کرد- مورد استقبال قرار خواهد گرفت.
عباس کیارستمی هم با یک فیلم سه دقیقه ای که به مناسبت شصتمین سال جشنواره کن ساخته شده، در فستیوال حضور دارد.فیلم که “گریه” نام دارد به واکنش 23 بازیگر زن سینمای ایران در برابر تماشای فیلمی درباره شیرین و فرهاد اختصاص دارد؛ همه اشک می ریزند!
سینمای ایران و جشنواره کن
فستیوال کن امسال به مانند سال قبل هیچ فیلمی از ایران را در هیچ یک از بخش های خود نپذیرفت. تنها حضور ایران همان فیلم 3 دقیقه ای عباس کیارستمی است، به همراه حضور نیکی کریمی به عنوان یکی از داوران بخش جنبی. فیلم مرجان ساتراپی با عنوان “پرسپولیس” هم که در بخش مسابقه حضور دارد، فیلمی از سینمای ایران محسوب نمی شود.
اما برخلاف این دو سال اخیر، سینمای ایران طی سال های قبل تر حضور موفقی در فستیوال کن داشته است:
نخستین حضور سینمای ایران درجشنواره کن فرانسه به سال 1961 برمی‌گردد، که فیلم “کورش کبیر” ساخته مصطفی فرزانه در این جشنواره شرکت کرد.
در سال‌های قبل از انقلاب اسلامی، تنها جایزه‌ای که از کن نصیب سینما ایران شد، جایزه شورای عالی تکنیک بود که مرحوم احمد فاروقی برای فیلم “طلوع جدی” دریافت کرد. نخستین حضور سینمای ایران پس از انقلاب در جشنواره کن 1979 با فیلمی از بهمن فرمان‌آرا با عنوان “سایه‌های بلند باد” بود.
تاکنون 40 سینماگر ایرانی شاهد حضور آثار خود در جشنواره کن بوده‌اند که عباس کیارستمی با 7 حضور، محسن مخملباف با 5 حضور و داریوش مهرجویی، جعفر پناهی، نورالدین زرین‌کلک و سمیرا مخملباف با 3 حضور، بهمن فرمان آرا، بهمن قبادی، امیر نادری و علی‌اکبر صادقی هر یک با دو حضور در راس جدول حضور سینمای ایران در کن بوده‌اند.
همچنین سینماگران ایرانی تاکنون 16 جایزه از جشنواره کن دریافت کرده‌اند، که مهمترین آن نخل طلای جشنواره کن 97 برای “طعم گیلاس”، دوربین طلایی 99 برای “بادکنک سفید” و دوربین طلائی 2000 به طور مشترک برای “زمانی برای مستی اسب‌ها” (بهمن قبادی) و “جمعه” (حسن یکتا پناه) است.
دیگر فیلم های ایرانی شرکت کننده در تاریخ جشنواره فیلم کن به این ترتیب هستند:
1971 - « گاو » (داریوش مهرجویی) - بخش پانزده روز کارگردانان
1972 - « پستچی » (داریوش مهرجویی) - بخش پانزده روز کارگردانان
1973 - « شهر خاکستری » (فرشید مثقالی) - بخش پانزده روز کارگردان‌ها
1975 - « شازده احتجاب » (بهمن فرمان‌آرا)، « تداعی » (نورالدین زرین کلک) - بخش پانزده روز کارگردان‌ها
1979 - « سایه‌های بلند باد » (بهمن فرمان‌آرا) - بخش مسابقه هفته منتقدین
1980 - « چریکه تارا » (بهرام بیضایی) - بخش مسابقه نوعی نگاه، « نظم » (سهراب شهید ثالث) - بخش مسابقه بخش پانزده روز کارگردان‌ها
1981 - « دفاع از خلق، وافق پویا » - بخش مسابقه پانزده روز کارگردان‌ها
1991 - « در کوچه‌های عشق » (خسرو سینایی)- بخش مسابقه نوعی نگاه
1992 - « زندگی و دیگر هیچ » (عباس کیارستمی) - بخش مسابقه نوعی نگاه
« بدوک » (مجید مجیدی) - بخش مسابقه پانزده روز کارگردان‌ها
« قلب » (سعید مجاوری) - بخش مسابقه کوتاه و سینما همیشه
« آنکه خیال بافت و آنکه عمل کرد » (مرتضی ممیز) - بخش سینما همیشه
« گلباران » (علی اکبر صادقی) - بخش سینما همیشه
« رخ » (علی اکبر صادقی) - بخش سینما همیشه
« مرد و ابر » (پرویز نادری) - بخش سینما همیشه
« رنگین کمان » (نفیسه ریاحی) - بخش سینما همیشه
« بهاری که داشتم » (رضا شبیدی) - بخش سینما همیشه
« ابرقدرتها » (نورالدین زرین کلک) - بخش سینما همیشه
« چشم تنگ دنیادار » (نورالدین زرین کلک) - بخش سینما همیشه
1994 - « زیر درختان زیتون » (عباس کیارستمی) - بخش مسابقه
« زینت » (ابراهیم مختاری) - بخش هفته منتقدان
1995 - « نوبت عاشقی » (محسن مخملباف) - بخش نوعی نگاه
« بادکنک سفید » (جعفر پناهی) - پانزده روز کارگردان‌ها
1996 - « گبه » (محسن مخملباف) - بخش نوعی نگاه
1997 - « طعم گیلاس » (عباس کیارستمی) - بخش مسابقه
« منهتن از روی شماره » (امیر نادری) - بخش نوعی نگاه
1999 - « سیب » (سمیرا مخملباف) - نوعی نگاه
« قصه‌های کیش » (ناصر تقوایی، محسن مخملباف و ابوالفضل جلیلی) - بخش مسابقه
« دایره » (محمد شیروانی) - بخش هفته منتقدان
2000 - « تخته سیاه » (سمیرا مخملباف) - بخش مسابقه
« زمانی برای مستی اسب‌ها » (بهمن قبادی) - پانزده روز کارگردان‌ها
« جمعه » (حسن یکتاپناه) - نوعی نگاه، ایران/ فرانسه
2001 - « سفر قندهار » (محسن مخملباف) - بخش مسابقه
« ABC آفریقا » (عباس کیارستمی) - خارج از مسابقه
« زیر نور ماه » (رضا میرکریمی) - هفته منتقدین
« بیگانه و بومی » (علی محمد قاسمی) - هفته منتقدین
2002 - « ده » (عباس کیارستمی) - بخش مسابقه
« بمانی » (داریوش مهرجویی) - بخش نوعی نگاه
« آوازهای سرزمین مادری‌ام » (بهمن قبادی) - نوعی نگاه
« ملاقات شیطان » (رضا پارسا) - هفته منتقدین از سوئد
« گیوتین » (بهرام عظیم‌پور) - پانزده روز کارگردان‌ها
« چت » (شادمهر راستین) - پانزده روز کارگردان‌ها
2003 - « طلای سرخ » (جعفر پناهی) - بخش نوعی نگاه
« پنج عصر » (سمیرا مخملباف) - بخش مسابقه
2004 - « خواب تلخ » (محسن امیریوسفی) - دو هفته کارگردان‌ها
« گاوخونی » (بهروز افخمی) - دو هفته کارگردان‌ها
« پنج » (عباس کیارستمی) - نوعی نگاه
« ده روی ده » (عباس کیارستمی) - بخش جنبی.
2005 - « جزیره آهنی » - بخش دو هفته‌ی کارگردانان
« یک‌شب » (نیکی کریمی) - بخش نوعی نگاه کن