در شرایطی که فرماندهان و مقامات ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی “مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن” را مهمترین وظیفه این نهاد در دهه پیش رو عنوان می کنند، معاون فرهنگی و تبلیغات سپاه پاسداران از راه اندازی “کانون نخبگان فرهنگی سپاه” در محلی “نزدیک دانشگاه تهران” خبر داد.
سردار محمدعلی آسودی گفت: “برای ارتباط با نسل جوان و بهره‌گیری از توانمندی‌های پاسداران اهل قلم محلی برای تبادل افکارعلمی صاحبان قلم نیاز داشتیم که به زودی این کانون نخبگان با توافقاتی که با فرمانده کل سپاه صورت گرفته در نزدیکی دانشگاه تهران که محیطی علمی است، راه اندازی خواهد شد.”
کانون نخبگان فرهنگی سپاه زیر نظر مدیریت نخبگان فرهنگی در معاونت فرهنگی و تبلیغات این نیرو تشکیل شده است.
پیش از این سایت گرداب که زیر نظر مرکز بررسی جرایم سازمان یافته وابسته به سپاه پاسداران فعالیت می کند، نوشته بود که نقش سپاه در آستانه ورود به دهه چهارم عمر جمهوری اسلامی از هر دوره دیگری “مهم تر، حساس تر و با ارزش تر” است.
این سایت دلیل این اهمیت را “ضرورت توجه و مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن” عنوان و اضافه کرده بود: “با گسترش روز افزون نفوذ اینترنت و نا امن شدن فضای مجازی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که وظیفه اصلی آن حفظ کیان نظام جمهوری اسلامی است به ایفای جدی نقش خود یعنی ایستادگی و مقابله با این ناتوی فرهنگی پرداخته است.”
سایت گرداب نوشته بود: “این نهاد مقدس و انقلابی، از سال گذشته برخورد با «براندازان نرم» را در دستورکار خود قرار داده است، نخستین فعالیت اجرایی سپاه در این باره، انهدام باند فساد اینترنتی یا همان شبکه مضلّین بود. این ایستادگی، به حق، دستاوردی مهم در زمینه مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن که امروزه به صورت آشکارا جبهه نبرد را از فاز نظامی به فاز فرهنگی کشانده است به حساب می آید.”
همزمان با سردار آسودی، حجت الاسلام علی سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه با تاکید بر ضرورت ورود این نیروی نظامی به حوزه فرهنگ گفت: “پاسداران انقلاب اسلامی که جزء پیشگامان عرصه جهاد هستند، هیچ گاه از جهاد فارغ نمی‌شوند و امروز با قلم و بیان خود باید از آرمانهای انقلاب اسلامی دفاع کنند.”
سعیدی که در مراسم تجلیل از پاسداران اهل قلم سخن می گفت، خواستار مورد توجه قرار گرفتن نیاز مخاطب در مطبوعات و رمان‌ها و کتابهای علمی توسط “نویسندگان سپاهی” شد.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طبق اصل 150 قانون اساسی جمهوری اسلامی، وظیفه حراست از دستاوردهای انقلاب اسلامی را بر عهده دارد.
سپاه؛ از جنگ تا فرهنگ
به دنبال پایان جنگ هشت ساله ایران و عراق و همزمان با دولت اکبر هاشمی رفسنجانی، سپاه وارد فعالیت های عظیم اقتصادی شد. این نقش به مرور زمان تقویت شد تا اینکه با روی کار آمدن دولت نخست محمود احمدی نژاد در سال 84 بخش اعظمی از قراردادها و پروژه های بزرگ نفتی، اقتصادی و سازندگی کشور به شرکت های تابعه یا نزدیک به سپاه پاسداران، مانند قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا، واگذار شد.
اما سپاه پاسداران اکنون علاوه بر حوزه های اقتصاد و صنعت، وارد بسیاری از حوزه های دیگر مانند ورزش و به طور خاص فوتبال نیز شده است.حالا، آنگونه که مقامات رسمی سپاه می گویند نوبت به ورود سازمان یافته این نیروی نظامی به حوزه فرهنگ است. پیش از این بسیاری از نیروهای رسمی یا نزدیک به سپاه به عنوان شاعر، سینماگر، نویسنده و مانند این وارد حوزه فرهنگ ایران شده اند که در میان آنها می توان از جمال شورجه، جواد شمقدری، مسعود ده نمکی، ابوالقاسم طالبی و… نام برد.
اما شاید بتوان نقطه اوج ورود نیروهای سپاه به حوزه فرهنگ را در به عهده گرفتن پست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت نهم توسط محمد حسین صفار هرندی دانست.
صفار هرندی از اعضای رسمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در سال 1372 به عنوان مامور به خدمت به روزنامه کیهان رفت و همراه با حسین شریعتمداری، مسئول اسبق بولتن داخلی سپاه، اداره این روزنامه را بر عهده گرفت. وی اگرچه از روزنامه کیهان به وزارت ارشاد رفت اما پس از برکناری توسط احمدی نژاد به علت حمایت از دستور آیت الله خامنه ای درباره برکناری اسفندیار رحیم مشایی، به سپاه پاسداران بازگشت و به عنوان مشاور فرمانده کل این نهاد مشغول به کار شد.
به گفته کارشناسان دوران وزارت صفار هرندی نقطه اوج حاکم شدن دیدگاه های محدود کننده و امنیتی بر حوزه فرهنگ و هنر بود.اکنون اما مقامات و فرماندهان ارشد سپاه معتقدند که این نیروی شبه نظامی باید در برابر آنچه “ناتوی فرهنگی” خوانده می شود، ایستادگی کند.
در خط مقدم جنگ
حجت الاسلام سعیدی در این ارتباط با بیان اینکه “بخش فرهنگی با جنبه درون‌سازمانی برعهده سپاه است ولی جنبه برون‌سازمانی فرهنگی برعهده سازمان بسیج مستضعفین است” اظهار کداشته: “بسیج هم برای داخل بسیج و هم برای جامعه کارهای فرهنگی انجام می‌دهد. در حال حاضر نشریه پیام انقلاب به صورت عمومی در دسترس مردم است که مواضع رسمی سپاه را اعلام می‌کند و در حقیقت ارگان رسمی سپاه است. هفته‌نامه صبح صادق نیز با استقبال خوبی مواجه شده و بعضا در دسترس مردم نیز قرار گرفته است.”
نماینده ولی فقیه در سپاه همچنین به چاپ کتابی درباره “استانداردهای فرد مسلمان و مومن” اشاره کرده و افزوده است: “ما معیارهای انسان مطلوب را در 700 صفحه در قالب 180 معیار مشخص کرده‌ایم که این مجموعه شامل همه معیارهای اعتقادی، فردی و اجتماعی لازم برگرفته از قرآن و سنت است. این مجموعه 700 صفحه‌ای جامع در شرف چاپ است که تا دو - سه ماه دیگر به بازار عرضه خواهد شد.”
وی در خصوص این کتاب توضیح داده: “این کتاب، کتاب اول است و در واقع کف معیارهای یک انسان مومن، متعهد و ملتزم به ولایت فقیه است. فاز دوم، تبیین معیارهای پاسدار مطلوب است که در آن علاوه بر معیارهای قرآن و سنت، نقطه‌نظرهای امام، رهبری، قانون و آیین‌نامه انضباطی نیز لحاظ شده است. فاز سوم نیز تبیین شاخص‌های این معیارهاست که پس از فاز اول و دوم انجام خواهد شد.”
سعیدی در توجیه ورود سپاه به حوزه فرهنگ هم گفته است: “جنگ سخت مرزها و سرزمین‌ها را هدف قرار می‌گیرد ولی جنگ نرم قلب‌ها و مغزها را هدف خود قرار می‌دهد. اگر کسی بتواند قلب و ذهن مردم را از ارزش‌های موجود جامعه خود پر کند، دشمن نمی‌تواند به آن نفوذ کند. بر این اساس کار اصلی سپاه و بسیج در دوران صلح، کار فرهنگی است.”
وی اضافه کرده: “دشمن از همه امکانات خود برای آلوده کردن جامعه ما استفاده می‌کند و سپاه نیز در خط مقدم این جبهه با دشمن می‌جنگد. در جریان فتنه، اتاق فکر سازمان‌دهنده این شبکه، شبکه سایبر بود که سپاه در چند مرحله توانست برخورد کند. بدین ترتیب سپاه هم توانست عقبه فتنه را بزند و هم توانست دست دشمن را کوتاه کند.”
نماینده ولی فقیه در سپاه در پایان به تشریح ساختار این نیروی شبه نظامی پرداخته و گفته است: “سپاه یک نهاد انقلابی است.سپاه تنها یک نهاد نظامی صرف نیست، بلکه نهادی انقلابی، اطلاعاتی، نظامی، سیاسی و فرهنگی است؛ یعنی سپاه در بخش اطلاعاتی معین وزارت اطلاعات، در بخش تهاجم سخت معین ارتش، در بخش نیمه سخت معین نیروی انتظامی، در بخش فرهنگی معین دستگاه‌های فرهنگی کشور و در بخش اقتصادی و سازندگی معین دستگاه‌های سازندگی دولت است؛ بنابراین رسالت سپاه با نیروهای مسلح کلاسیک کاملا متفاوت است.”
عزاداری؛ راهکار مقابله با جنگ نرم
معاون تبلیغات و فرهنگ سازمانی سپاه هم در آستانه برگزاری اولین همایش نخبگان فرهنگی سپاه گفت: “هر جنگی سازوکار خود را داراست و سازوکار جنگ نرم نیز سازوکار فرهنگی است و عناصر آن هم عناصر فرهنگی و بخصوص نخبگان هستند و به تعبیر مقام معظم رهبری، نخبگان فرهنگی فرماندهان و افسران این جنگ محسوب می شوند.”
وی با اشاره به گسترش وسیع نخبگان فرهنگی در سپاه و لزوم سازماندهی آنان گفت: “نخبگان فرهنگی سپاه شامل چند گروه مختلف هستند که هر کدام از این گروهها نیز تعداد زیادی از پاسداران را در خود جای داده اند اما براساس دستورالعمل ستاد کل نیروهای مسلح درخصوص نخبگان فرهنگی، پاسداران اهل قلم، هنرمندان پاسدار و پاسداران قرآنی در سطح خوب و بالاتر مبنای کار ما در این همایش قرارگرفته اند.”
سردار آسودی افزود: “کل نخبگان فرهنگی سپاه حدود 18000نفر هستند که از مجموع آنها در زمینه نخبگان فرهنگی افراد دارای حداقل دو یا سه تالیف و در بخش نخبگان قرآنی، حافظین کل و نفرات برتر مسابقات نیروهای مسلح در همایش درنظرگرفته شده اند که حدوداً 350 نفر را شامل می شوند.”
آنچه فرماندهان سپاه از آن به عنوان “تاکیدات مقام معظم رهبری درباره فرهنگ” نام می برند، اشاره به ابراز نارضایتی ها و هشدارهای متعددی است که آیت الله خامنه ای تاکنون درباره موضوعات فرهنگی بیان کرده است.
رهبر جمهوری اسلامی در آخرین دیدار خود با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و کارکنان این وزارتخانه گفته بود که: “اگر کار فرهنگی بدرستی انجام شود و بر ذهن و فکر و عاطفه افراد تأثیرگذار باشد، قطعاً برخی خلأهای احتمالی در عرصه دیپلماسی و یا ارتباطات تجاری و اقتصادی، پر خواهد شد.”
آیت الله خامنه ای در تبیین فرهنگ مطلوب مورد نظر خود افزوده بود: “حضور معنوی و عاشقانه قشرهای مختلف مردم به ویژه جوانان در مراسم مذهبی اعم از جلسات قرآن، دعا، و عزاداریها، یک رویداد بزرگ در کشور است که باید با هنرمندی و مستندسازی، به مردم دنیا نشان داده شود.”
حکومت سرکوبگر نمی تواند فرهنگی باشد
میرحسین موسوی، از رهبران جنبش سبز یکی از منقدان اصلی نگاه نظامی ـ امنیتی فعلی به فرهنگ است. او اخیرا در دیدار با جمعی از زندانیان سیاسی قبل از انقلاب در توصیف فضای فرهنگی کشور اظهار داشت: “پیش از انقلاب آزادی نبود. عناوین کتاب های چاپی و کتاب های اساسی بسیار کم بود و به صورت زیرزمینی دست به دست می چرخید. اما پس از انقلاب نمایشگاه کتاب برپا شد تا نشان داده شوداین نظام، معتقد به برخورد اندیشه هاست و به واقع یک انقلاب فرهنگی شکل گرفته است. اما در همین یک مورد آنچه می خواستیم را مقایسه کنید با اتفاقات حیرت آور نمایشگاه کتاب امسال که حتی برخی از رساله ها و کتاب های مراجع را جمع کردند. غرفه کتابهای شهید بهشتی که خود از پایه گذاران نظام هست را حذف کردند و محدودیت مثل همیشه دامن ادبیات و کتاب های علوم انسانی را گرفت و اینها تنها علامت هایی کوچک در دوری از آرمانهای انقلاب است.”
سخنان رهبر جمهوری اسلامی همچنین واکنش عطاءلله مهاجرانی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت نخست سید محمد خاتمی را به دنبال داشت.
مهاجرانی که در پی اختلافات گسترده با آیت الله خامنه ای بر سر سیاست های فرهنگی ناچار به استعفا از سمت خود شد، طی یادداشتی با عنوان “اقتدار فرهنگی؟” نوشت: “در شگفتم از شخصیتی که می گوید اقتدار حقیقی اقتدار فرهنگی است، یک نیروی نظامی-امنیتی را بر سرنوشت انقلاب و ملت و کشور و جمهوری اسلامی و اسلام حاکم می کند. نیرویی که دستاوردش کهریزک و کوی دانشگاه و کشتن مردم در خیابان ها و زندان هاست. این سخن که: اقتدار فرهنگی اقتدار حقیقی است. نسبتی با واقعیت جمهوری اسلامی امروز ندارد. کشوری که بیشترین تعداد نویسنده و روزنامه نگار زندانی را دارد. بیشترین روزنامه ها در این کشور توقیف شده اند. زندان هایش لبریز از شریفترین فرزندان ملت ایران است. حکومتی که روزنامه درجه اولش روزنامه ای است که در تمام تاریخ مطبوعات یکه است، نمی تواند مدعی فرهنگ باشد. کشوری که رهبرش همیشه در حوزه فرهنگ از واژگان نظامی استفاده می کند… جبهه فرهنگی، عقبه فرهنگی… به دانشجویان می گوید: افسران جوان جنگ نرم! خط مقدم فرهنگی، تهاجم فرهنگی شبیخون فرهنگی… تمام این واژگان نشانه های روشنی است که در کشور ما عرصه فرهنگ توسط نظامی ها و امنیتی ها فتح شده است. کشوری که ویترینش همین صدا و سیمای منحط است، نمی تواند از اقتدار فرهنگ سخن بگوید.”
وی در ادامه این یادداشت اضافه کرد: “اقتدار فرهنگی نسبت مستقیم با آزادی و احترام به خلاقیت و کرامت انسان ها دارد. کشوری که هر روزه اهل فرهنگ در آن تحقیر می شوند چگونه می تواند اقتدار فرهنگی داشته باشد؟ هیچ وقت در سرزمینی که نظامیان حرف اول را زده اند، فرهنگ اقتدار پیدا نکرده است. دوران استالین، دوران حکومت نظامیان و امنیتی ها در شوروی بود. مقایسه کنیم با فرهنگ روسیه در دوران تزار ها…”
مهاجرانی در پایان یادداشت خود با انتقاد از دخالت سپاه در حوزه فرهنگ نوشت: “مخاطره عظیمی که در پیش روی ملت ایران است، این است که اگر در، بر همین پاشنه بگردد، و سپاه حاکم بر سرنوشت کشور باشد، روزگار دیگری ولایت فقیه هم تبدیل به ولایت نظامیان خواهد شد! نه تنها فرهنگ، که دین هم رنگ و بویی نظامی پیدا می کند.”
اساسنامه ای برای واکسینه کردن فرهنگی
همه اینها در حالی است که به گزارش خبرگزاری کتاب ایران، اساسنامه کانون نخبگان فرهنگی سپاه در انتظار تصویب نهایی به سر می برد.به گزارش این خبرگزاری، اساسنامه فوق باید به تصویب مسوولان و فرماندهان ارشد سپاه مانند سردار محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران، حجت‌الاسلام علی سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه و سردار حسین سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران برسد.
تشکیل کانون نخبگان فرهنگی سپاه در شرایطی است که این نیروی نظامی پیش از این هم بخش های متعددی در ارتباط با مسائل فرهنگی تاسیس کرده است که از جمله آنها می توان به “بنیاد فرهنگی سپاه” اشاره کرد.
طرح اولیه تاسیس این بنیاد در سال 82 ریخته شد اما آغاز به کار آن به سال 1386 باز می گردد. سردار علی سلطانی درباره کارکردهای بنیاد فرهنگی سپاه گفته بود: “ناتو فرهنگی به دنبال توسعه اباحه گری است یعنی بی حیا گری را در جامعه ما توسعه دهد و حیا زدایی را نهادینه کند. امروز که ما ادعا می کنیم انسان ها ی فرهنگی هستیم باید این خطرها را رصد کنیم. در حال حاضر رسانه های بزرگ جهانی در قالب ماهواره ها و شبکه های تلویزیونی و اینترنتی و عوامل آنها در داخل، نوک پیکان هدف گیری شان بخش توسعه اباحه گری است و حیا زدایی از جامعه ماست. ما با امید به خداوند در مجموعه خودمان در بنیاد فرهنگی و مجموعه موسسات خودمان باید این خطرات را بشناسیم و در ابتدا خودمان را واکسینه کنیم و مصون بداریم و سپس به ابزارها و سلاح های دشمن حمله کنیم و دوم وارد خط دشمن شویم که محل تولید اباحه گری و حیا زدایی است.”
