نیروی هوایی سوریه ارتفاع خود را بر فراز مرز عراق کم می‌کند و پیش از بازگشت به دمشق دو بمب را روی شورشیان بی‌خبر می‌ریزد و آنها را غافلگیر می‌کند. اما پیشتر، هزاران نفر دیگر از آنان آنچه را می‌خواستند، بدست آورده‌اند و آن هم ۸۰۰ کیلومتر از مرز عراق و سوریه است که می‌توانند از این طریق به راحتی بین دو کشور رفت و آمد کنند.
نوری المالکی حمله سه‌شنبه شب را ستود، هرچند که اطلاع نداشت سوری‌ها کدام طرف مرز را بمباران کرده‌اند. در سوریه نیز خبرها به سرعت پیچید.
حملات گسترده نیروهای داعش در شرق سوریه و شمال عراق در سه هفته گذشته، منطقه را تحت تاثیر خود قرار داده و ائتلاف‌ها را بر هم زده و طرفین جدیدی را شریک ساخته است. داعش که موصل و تکریت را تصرف کرده و از کردها در کرکوک شکست خورده، حالا به نزدیکی شهرهای استراتژیک عراق رسیده است. هنوز پالایشگاه بیجی و سد حدیثه را تهدید می‌کند و بزرگترین پایگاه هوایی عراق در شمال تاجی را محاصره کرده است. این پیشروی‌ها موجب هشدار در منطقه‌ای شده که به جنگ عادت دارد اما تهدیدات نظامی مدت‌هاست که طبق شرایط قراردادی صورت می گرفته است.
ارتش عراق با تاخیر بسیار با کمک شبه‌نظامیان شیعه شروع به مبارزه با داعش کرده است. هلی‌کوپترها روز شنبه به عنوان آنچه مقامات آغاز حمله‌ای گسترده می‌نامند، به تکریت حمله کردند، اما مقیاس نبرد هنوز روشن نیست. چیزی که روشن است دشواری بیرون راندن شورشیان از مناطق تازه تصرف شده توسط نیروهای ارتش است.
یک مقام ارشد اطلاعاتی عراق می‌گوید: “یک بازیگر غیردولتی که سه سال پیش یک گروه تروریستی بود و می‌توانست در یک شهر ناآرامی ایجاد کند یک چیز است، اما این‌که همان گروه حالا منطقه‌ای از الرقه در شرق سوریه گرفته تا موصل در شمال غربی عراق و بعقوبه در نزدیکی بغداد را در دست بگیرد چیز دیگری است. این چیزی است که تا به حال با آن روبرو نشده‌ایم.”
یک مقام ارشد سیاسی عراق می‌گوید: “حالا دشمنان قدیمی به یکدیگر اطلاعات می‌دهند. حتی ایرانی‌ها شاهد فعالیت برخی از افراد سیا در موضوع داعش هستند.”
روز پنجشنبه خبرنگار نشریه آبزرور شاهد فرود هواپیمای باری ارتش آمریکا بر فراز ابوغریب و فرودگاه بغداد بوده است. همچنین اعضای گروه شبه‌نظامی خطرناک عصائب اهل الحق که از حمایت ایران برخوردار است و بدون ملاحظه در مسیر پرواز قرار داشتند شاهد این رویداد بودند. قاسم سلیمانی فرمانده این گروه و فرمانده نیروی قدس سپاه ایران، بغداد را به مقصد نجف ترک کرد و پس از نظارت بر برنامه دفاع از پایتخت به تهران بازگشت.
نیروهای آمریکایی، سلیمانی را به عنوان مهمترین عامل کارشکنی در عملیات خود می‌دانند که از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ باعث بیش از یک چهارم تلفات نیروهای آمریکایی بوده است. اما حالا طرفین به یکدیگر اعتنایی نمی‌کنند. نیروهای آمریکایی می‌دانند برای مبارزه با داعش به او نیاز دارند. نیروهای ایران در بغداد نیز بسیار مهم هستند. همچنین به حمایت کشورهای منطقه از جمله عربستان و اردن نیز که هیچ تمایلی به ایران ندارند و در سه سال گذشته با کاخ سفید هم روابط خوبی نداشته‌اند، احتیاج است.
حتی با وجود سابقه ای از خصومت بین بغداد و دمشق اما سوریه نیز برای عراق حیاتی به نظر می‌رسد. یک مقام عراقی مرتبط با دفتر المالکی می‌گوید: “آنها دوست ما نیستند؛ این را می‌دانیم. ما در سال ۲۰۰۹ با آنها مشکلات زیادی داشتیم. تابستان آن سال چهار وزارت عراق منفجر شد و عراق مطمئن بود که نقشه آنرا مقامات سوری کشیده‌اند.” سرتیپ حسین علی کمال رئیس سابق شاخه اطلاعات وزارت کشور عراق می‌گوید: “من برای ملاقات با سرتیپ علی مملوک به ترکیه رفتم. به او شواهدی را که داشتیم نشان دادم. آنها کاملا مقصر بودند. اما مملوک مدام تکرار می‌کرد که من کشوری را که تحت اشغال آمریکا باشد به رسمیت نمی‌شناسم.”
تغییر رفتار بین ایران و آمریکا ریشه در تلاش برای حل بن‌بست هسته‌ای بین جمهوری اسلامی و غرب دارد. اواسط ماه ژوئیه مهلت اولیه برای دستیابی به توافق جامع فرا می‌رسد. اما بحران عراق ارتباط دیگری را به بوته آزمایش می‌گذارد.
چگونگی متوقف کردن داعش عربستان را نیز دخیل می‌کند. این کشور به رغم این‌که از مالکی متنفر است اما به شدت نگران قدرت گرفتن نیروهای جهادی در مرز شمالی خود است. اما کمک‌رسانی سعودی‌ها شرط دارد. یک دیپلمات گفته است: “ما هر کاری بتوانیم می‌کنیم و در منطقه نقش سازنده‌ای ایفاء می‌کنیم؛ اما اول المالکی باید برود.”
منبع: گاردین - 29 ژوئن 2014
