کتاب روز ♦ کتاب ‏

نویسنده
نسرین تبریزی

هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را ‏منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ‏ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا ‏نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم ‏در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه ‏کتاب به نشانی زیر بفرستند. ‏

Iran Gooya‏ : نام گیرنده
BP 114‎‏ : شماره صندوق پستی
Creteil 94000‎‏ : اسم وکد پستی شهر‏
France‏ : نام کشور

salshomaradabiatmoaser.jpg

‎ ‎سالشمار ادبیات معاصر ایران (1380-1300)‏‎ ‎

نویسنده: محمود مدبری
‏363ص، کرمان: انتشارات دانشگاه شهید باهنر، 1387، چاپ اول

در این سالشمار، مهم ترین رویدادها و فعالیت های ادبی ایران، در حوزه داستان، رمان و شعر، از سال ‏‏1300 تا سال 1380 خورشیدی، منعکس شده است. هر سال، به صورت جداگانه، گزارش شده و در آغاز هر ‏سال نیز، به اوضاع کلی ادبیات ایران در آن سال اشاره گردیده است. فعالیت ها و رویدادهای ادبی هر سال ‏تحت چهار عنوان اصلی یعنی «انتشار»، «متفرقه»، «وفات» و «ولادت»، معرفی شده است. بخش ‏‏«انتشار»، شامل چهار زیر مجموعه یعنی داستان، شعر، مجله و روزنامه است و وقایع مهم مربوط به این ‏چهار حوزه را منعکس می کند. در بخش «متفرقه»، گزارشی از مهم ترین حوادث ادبی و فرهنگی هر سال ‏نظیر تشکیل سمینارها یا کنگره های داخلی، تاسیس مراکز یا کانون های ادبی و مانند آن ارائه می شود. بخش ‏های «ولادت» و «وفات» نیز به تولد و مرگ شاعران، نویسندگان و سایر دست اندرکاران برجسته حوزه ‏ادبیات اختصاص دارد. ‏

ziamovahed.jpg

‎ ‎تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران: ضیاء موحد‎ ‎

گفتگو: اردوان امیری نژاد
دبیر مجموعه: محمد هاشم اکبریانی
‏192ص،‌ تهران: نشر ثالث، 1387، چاپ اول

هدف از طرح «تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران»، ارائه گزارشی از زندگی خصوصی، اجتماعی و حرفه ‏ای شخصیت های برجسته در حوزه ادبیات معاصر کشور ماست. چارچوب اصلی این طرح، پرداختن به ‏دوره های مختلف زندگی فرد و بیان فعالیت های ادبی، سیاسی و فرهنگی اوست. در کتاب حاضر، زندگی و ‏فعالیت های «ضیاء موحد»، شاعر، متفکر و منتقد معاصر، در گفتگو با او بررسی می شود. ‏

hamedostanman.jpg

‎ ‎همه دوستان من: زندگی رضا کرم رضایی و خاطراتش‎ ‎

نویسنده: رضا کرم رضایی
‏478ص، تهران: انتشارات ققنوس، 1387، چاپ اول

این کتاب، گوشه ای از خاطرات خواندنی «رضا کرم رضایی»، هنرمند برجسته عرصه تئاتر و سینما در ‏ایران است. «کرم رضایی» که به عنوان هنرپیشه و کارگردان صاحب تجربیات و آگاهی های ارزشمندی ‏است، در خاطرات خود، بخشی از زندگیش را همراه با خاطراتی از «نقش آفرینان خاطره انگیز» به تصویر ‏می کشد. زبان او شیرین و روان است و خواننده را همراه با خود به سفری در گذشته های نه چندان دور در ‏دنیای سینما و تئاتر ایران می برد. ‏

naghshferamasonhadariran.jpg

‎ ‎نقش فراماسون ها در تاریخ معاصر ایران (جلد اول)‏‎ ‎

نویسنده: حسین ملکی
‏598ص، تهران: نشر اشاره، 1387، چاپ اول

در این پژوهش، برخی از فعالیت های فراماسونری در تاریخ معاصر ایران بررسی شده است. نویسنده کتاب ‏که با نام «ح. م. زاوش» نیز معروف است، پژوهشگر و مورخی است که سال های زیادی از زندگی خود را ‏صرف تحقیق درباره نقش و عملکرد فراماسون ها در ایران کرد. طرح کلی کتاب حاضر، شامل نکات اساسی ‏در زمینه بررسی و تحلیل دقیق از نقش سازمان سری فراماسونری در رویدادهای اجتماعی و تاریخی معاصر ‏ایران، و معرفی اسمی و اعلام هویت فراماسون های نقش آفرین است. عناوین بعضی از مباحث کتاب ‏عبارتنداز: «منشاء پیدایش فراماسونری»، «شالوده فراماسونری در انگلیس»، «تکامل فراماسونری باطنی در ‏انگلیس»، «پدیده های انحراف در نهضت مشروطیت ایران و نقش فراماسون ها»، «شیوه های نفوذ ‏فراماسونری به ایران»، «نقش فراماسون ها در انقلاب مشروطیت»، «فتح تهران چگونه و در چه شرایطی ‏انجام شد؟»، «قرارداد 1919: نقش دیگری از فراماسون ها در رویدادهای تاریخ»، «دولت فراماسونری ‏وثوق الدوله»، «قیام شیخ محمد خیابانی»،‌«نگاهی به هویت کابینه های فراماسونری در دوران ‏فترت»،‌«استعفای وثوق الدوله و ماموریت مشیرالدوله ماسونی» و… ‏

marmolakha.jpg

‎ ‎مارمولک ها هم غصه می خورند‎ ‎

نویسنده: پرویز رجبی
‏204ص، تهران: نشر اختران، 1387، چاپ اول
سرنوشت دخترکان خردسال ایرانی همیشه داستان غم انگیزی بوده است. فرمانروایان، امیران و سرداران، ‏همواره در بیت و سرای خود، شماری دختر و خواهر، برای مصالحه و رفع و رجوع داشته اند. نویسنده کتاب ‏در این مورد پرسشی را مطرح می کند: [ آیا این هنجار ناشی از پیوندهای سست خانوادگی در سرای ‏فرمانروایان و بزرگان و غیر آنها بوده است، یا حاصل میزان اعتبار حضور زن در خانواده؟] او سپس به ‏طنز و کنایه اشاره می کند: [لابد هر دو عامل در کنار هم نقش داشته اند. و لابد که نقش عامل دوم تعیین کننده ‏تر بوده است!] درباره امیران و بزرگانی که دخترکان خردسال ایرانی در کاخ ها و خانه های آنها به ‏اسارت رفته اند، بسیار روایت شده است؛ تنها چیزی که هرگز مطرح نبوده و یا هرگز خبری از آن به دست ‏ما نرسیده، سرنوشت این دخترکان است. گویی هم دختران و هم پدرها و مادرهایشان، مانند تاریخ، به این ‏قساوت عادت کرده بوده اند. «مارمولک ها غصه نمی خورند» داستانی زیباست که با الهام و توجه به اشاره ‏ای که به یکی از این دخترکان در«تاریخ بیهقی» رفته، نوشته شده است. ‏

azarbayjaniran.jpg

‎ ‎آذربایجان ایران، آغاز جنگ سرد‎ ‎

نویسنده: جمیل حسنلی
مترجم: منصور صفوتی
‏613ص، تهران: انتشارات شیرازه، 1387، چاپ اول

ماجرای ظهور و سقوط «فرقه دموکرات آذربایجان» و حرکت جدایی طلبانه آن در قالب حکومت «فرقه ‏دموکرات»، از تابستان 1324 تا پاییز 1325، ایران را با بحران سیاسی بزرگی روبرو کرد. تمهیدات این ‏ماجرا از پیش و با اعزام ماموران ویژه شوروی در پوشش ایرانیان مهاجر و نیز گردآوری اطلاعات لازم و ‏شناسایی نقاط قوت و ضعف دولت ایران فراهم شده بود. در کتاب حاضر که اصل آن به زبان روسی است، ‏نویسنده با استفاده از اسناد محرمانه آرشیوهای اتحاد جماهیر شوروی، بروز این رویداد و چگونگی پایان ‏ماجرا، و همچنین پیوند آن با آغاز جنگ سرد را، با شرح و تفصیل بررسی کرده است. در حقیقت، نویسنده با ‏استناد به اسناد معتبر و مهمی که پس از فروپاشی اتحاد شوروی در اختیار پژوهشگران قرار گرفته است، ‏تصویری جالب و خواندنی از «قضیه آذربایجان» در آن سال ها و فعالیت های «فرقه دموکرات» ارائه می ‏کند. ‏

maktabnegareshshiraz.jpg

‎ ‎مکتب نگارگری شیراز (مصور، رنگی)‏‎ ‎

نویسنده: یعقوب آژند
‏314ص، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر، 1387،‌چاپ اول

مکتب نگارگری شیراز را به تعبیری می توان ام المکاتب ایران در قلمرو کتاب آرایی دانست. این مکتب گرچه ‏به لحاظ فرهیختگی و پروردگی به پای مکاتب دیگری چون مکتب تبریز، هرات و اصفهان نرسید ولی از حیث ‏تداوم و استمرار و تجربه ادوار مختلف هنری، از آنها پیشی گرفت. سده های بسیار و سال های بی شمار بر ‏این مکتب گذشت و زنجیره ای از مراحل گوناگون را با زبان و بیانی متفاوت تجربه کرد و در قلمرو سبک ‏بومی، به بالندگی و کمال رسید. در کتاب حاضر، مکتب نگارگری شیراز، به همراه ویژگی ها و خصلت ها و ‏اجزای گوناگون آن، از جهت های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و به ویژه فرهنگی – هنری، ‏بررسی شده است. نویسنده برای بازخوانی و شرح و بررسی مراحل گوناگون این مکتب، پژوهش خود را به ‏چهار بخش تقسیم کرده است. بخش اول، به دریافت های تاریخی، فرهنگی، هنری، اجتماعی و اقتصادی ‏شیراز تا سده های هفتم و هشتم هجری اختصاص دارد. سه بخش دیگر، به سه دوره شاخص مکتب شیراز ‏یعنی دوره های «آل اینجو»، «آل مظفر» و «تیموریان» می پردازند. در این سه بخش، خصوصیات تاریخی ‏و فرهنگی و هنری و بالاتر از همه، آثار بازمانده هر دوره، معرفی شده است. ‏

tarikhjahangoshayejoveyni.jpg

‎ ‎متن ویراسته و شرح کامل تاریخ جهانگشای جوینی (مجموعه 3 جلدی)‏‎ ‎

نویسنده: عطا ملک جوینی
بر اساس نسخه: محمد قزوینی
به اهتمام: دکتر احمد خاتمی
‏1887ص، تهران: نشر علم، 1387، چاپ اول

کتاب «تاریخ جهانگشای جوینی» یکی از معتبرترین و ارزشمندترین منابع و مآخذ تاریخ عصر مغول به شمار ‏می آید. بسیاری از اطلاعات گردآوری شده در این کتاب درباره تاریخ قوم ایغور، قراختائیان و ‏خوارزمشاهیان و فتوحات چنگیز، در هیچ منبع دیگری موجود نیست و همه کسانی که بعد از «جوینی»، ‏تاریخ این وقایع را نقل کرده اند، بسیاری از مطالب خود را از «تاریخ جهانگشای» گرفته اند. تصحیح حاضر ‏از این اثر ارزشمند که بر اساس نسخه «علامه محمد قزوینی» انجام شده، شامل متن ویراسته آن همراه با ‏شرح و توضیحات کامل و مفصل است. این شرح و توضیحات، همراه با فهرست های جامعی که ضمیمه ‏کتاب شده، کار استفاده از این منبع معتبر تاریخ مغولان را برای پژوهشگران و اهل فن، آسان تر می کند. ‏

sharhnaghdghazaliatshamstabrizi.jpg

‎ ‎شرح و نقد غزلیات شمس تبریزی‎ ‎

نویسنده: بهروز ثروتیان
‏1401ص، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387، چاپ اول

شرح و نقد «غزلیات شمس» در این مجموعه، تنها بر اساس غزلیاتی است که تخلص «شمس تبریزی» دارند ‏و به هر بهانه و عنوانی از «شمس» در غزلیات «دیوان کبیر» نام برده اند. اصلی ترین غرض نویسنده کتاب ‏حاضر، تحقیق و تشخیص این مطلب است که همه غزل های مختوم به نام «شمس تبریزی» از «مولانا» ‏نیست. این موضوع به تفصیل، نقد و بررسی شده که در «دیوان کبیر» یا «کلیات شمس»، ابیاتی از ‏سرایندگان و شاعران مختلف، در مدتی نزدیک به یک صد سال، راه یافته است. این اشعار و ابیات، در «قونیه» ‏و شهرهای دیگری که خانقاه داشته اند، سروده شده است. در این میان، هر صاحب قلمی، نام «شمس ‏تبریزی» یا «شمس الحق تبریزی» را به عنوان یک نماد برای پیر طریقت یا مراد خویش به کار برده است. ‏نویسنده در پژوهش حاضر، با بررسی، شرح و نقد غزل های «دیوان کبیر»، نشان می دهد که حدود سه پنجم ‏از سه هزار و چند غزل گردآوری شده در این دیوان، به وسیله دیگران سروده شده اند. او هم چنین تاکید می ‏کند که شاید بیش از دویست غزل از «مولانا» نبوده است که گزارش و شمارش آن به تحقیق ممکن نیست. ‏