در مورد رابطه غرب و روسیه در ماجرای پرونده هسته ای ایران ابهامات بسیاری وجود دارد و تلاش برای همکاری در این زمینه میان دو طرف در پس زمینه ای از بی اعتمادی انجام می گیرد. بر اساس اطلاعاتی که به دست ما رسیده است در سال 2009 پایتخت های غربی مسکو را در جریان آماده سازی سیاست راهبردی غرب در مورد تأسیسات هسته ای مخفی ایران در قم قرار نداده بودند، تأسیساتی که افشای وجود آن در حاشیه جلسه جی 20 پیتسبورگ در اواخر سپتامبر طوفان سیاسی عظیمی به پا کرد.
غرب به رغم سیاست اعلام شده از جانب دولت اوباما مبنی بر “تجدید نظر” در روابط آمریکا و مسکو برای فائق آمدن بر اختلافات فیمابین در دوران بوش، تا ماه ها روسیه را در جریان این مسئله قرار نداد. به طوریکه تابستان گذشته، در حالی که دولت آمریکا مشغول مذاکره با روسیه بود، مسکو به کلّی از طرح خارج کردن 1200 کیلوگرم اورانیوم ایران بی خبر بود.
سازمان های اطلاعاتی غرب سال ها بود که از وجود تأسیسات مخفی قم واقع در یک پایگاه نظامی متعلق به پاسداران در دل کوه های اطراف قم خبر داشتند. احداث این مرکز غنی سازی اورانیوم تخطی آشکار ایران از تعهداتش نسبت به معاهده عدم تکثیر سلاح های اتمی به شمار می رود. هفته گذشته گروهی از بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی از این مرکز بازدید کردند.
افشاگری در مورد تأسیسات قم ضربه بدی برای مقامات روسی بود و دیپلمات های غربی امیدوارند، در صورت مؤثر نبودن سیاست آشتی جویانه آمریکا، این ضربه مسکو را به نرمش باز هم بیشتری در قبال تحریم های بین المللی جدید علیه ایران وادارد.
واقعیت اینست که مسکو وقتی در اواخر سپتامبر متوجه شد که آمریکا و فرانسه و انگلیس از مدت ها قبل مشغول مبادله اطلاعات مربوط به تأسیسات قم بوده اند و در مورد استفاده ای که در عرصه سیاسی می توانند از این اطلاعات کنند به اشتراک نظر رسیده اند به شدّت ناراحت شد زیرا این مسئله حداقل چیزی را که ثابت می کرد وجود “نقطه کور” در شبکه امنیتی روسیه در ایران بود و این در حالی است که روسیه از سال 1990 در بخش هسته ای ایران فعال بوده و مرکز اتمی بوشهر در جنوب ایران با بهره گیری از تکنولوژی روسیه ساخته شده است. موضع رسمی دولت روسیه تا امروز تأکید بر عدم وجود شواهد و مدارک دال بر دنبال کردن اهداف نظامی هسته ای از سوی ایران بوده است.
اطلاعات مربوط به وجود مرکز اتمی قم پیش از استقرار باراک اوباما در کاخ سفید به او داده شده بود و کشورهای غربی مترصد فرارسیدن لحظه مناسب برای افشای وجود تأسیسات مذکور به مثابه برگ برنده در زور آزمائی با ایران بودند به خصوص که برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل در پایان سپتامبر نزدیک می شد.در این میانه کشورهای غربی از ترس اینکه روسیه به ایران اطلاع دهد از مشورت با این کشور اجتناب کردند.
امّا ایران به دلایلی که بر هیچ کس روشن نیست ازاین نقشه با خبر شد. شاید هم سخنان یکی از مقامات غربی در باره یک “مرکز سرّی” زنگ خطر را برای تهران به صدا درآورد و مقامات ایرانی در روز 21 سپتامبر با نوشتن نامه ای به آژانس بین المللی انرژی اتمی و اعلام وجود تأسیسات قم بر غرب پیش دستی کردند. آن روز نفر سوّم وزارت امور خارجه آمریکا و مهره اصلی سیاست تلاش برای “گفت و گو” با ایران، بیل برنز در دفتر محمد البرادعی مدیر آژانس حضور داشت. کشورهای غربی آنقدر به البرادعی کم اعتماد شده اند که او را هم مانند روس ها در جریان اطلاعات مربوط به مرکز قم قرار نداده بودند. به هرحال، وقتی ایران به آژانس اطلاع داد کشورهای غربی به سرعت پاسخ خود را تنظیم کردند که حاصل آن کنفرانس مطبوعاتی مشترک باراک اوباما، نیکولا سارکوزی و نخست وزیر انگلیس، گوردون براون و بدون حضور دیمیتری مدودف رئیس جمهور روسیه در روز 25 سپتامبر در پیتسبورگ بود.
در حال حاضرهدف کشورهای غربی و متحدین شان ایجاد هماهنگی میان مواضع غرب و روسیه است زیرا آن ها می دانند که ایران مترصد بهره گیری از شکاف های موجود در صفوف قدرت های بزرگ است. به عنوان مثال برای آنکه روسیه را، علیرغم آنکه رسماً به ایران قول تحویل موشک های SQ-300 را داده از این کار منصرف سازند اخیراً عربستان سعودی به روسیه پیشنهاد خرید موشک هایS-4oo را داده است که از موشک های قبلی گران ترند. آیا قصد اینست که به این طریق ضرری که از لغو قرارداد با ایران متوجه روسیه می شود جبران شود؟ به هرحال این نشانه آنست که برای کسانی که از بیرون ناظر قضایا هستند انگیزه برخی از تصمیم گیری های روس ها روشن نیست.
منبع: لوموند 29 اکتبر
