دو روز پس از قطع کامل روابط میان کانادا و جمهوری اسلامی، رئیس پارلمان با انتقاد از “رفتار سبک” دولت اتاوا گفته است با بهبود روابط اقتصادی باید مقابل این گونه اقدامات غرب ایستاد. همزمان رسانه ها و نشریات حکومتی همچون کیهان، فارس و رجانیوز نیز اقدام کانادا را به دلیل برگزاری “موفق” اجلاس غیر متعهد ها در تهران دانسته اند.
“با اقدامی منفعلانه قصد دارند فضای سیاسی را تغییر دهند”. این تحلیل رئیس مجلس از تصمیم دولت کانادا در بستن سفارت خود در تهران و اخراج دیپلمات های جمهوری اسلامی است. علی لاریجانی که صبح یکشنبه در جریان نطق خود در صحن علنی مجلس مواضع خود را مطرح می کرد ، گفته است: “رفتار سبک سیاسی دولت کانادا که با ناشی‌گری در این مقطع انجام گرفت نشان از دستپاچگی آنها دارد که در مقابل اجماع اکثر کشورهای جهان در تهران با اقدامی منفعلانه قصد دارند فضای سیاسی را تغییر دهند.”
وداع با عناصر نامطلوب
چهل و هشت ساعت پیش از این اظهارات ، وزارت خارجه کانادا با انتشار بیانیه ای ناگهانی ، با معرفی دیپلمات های جمهوری اسلامی در این کشور به عنوان “عناصر نامطلوب” اعلام کرد: “روابط دیپلماتیک بین کانادا و ایران به حالت تعلیق درآمده است. تمام دیپلمات‌های کانادا ایران را ترک کرده‌اند و به دیپلمات های ایران در اوتاوا گفته شده است که در مدت ۵ روز این کشور را ترک کنند.”
حالا در چنین شرایطی علی لاریجانی در مقام واکنش از مسئولان جمهوری اسلامی خواسته است به دستور العمل های آیت الله خامنه ای عمل کنند: “همانگونه که بارها عرض شد پاسخ این رفتارهای خصمانه را باید در ساماندهی اقتصادی کشور و به تعبیر رهبر معظم انقلاب در اقتصاد مقاومتی جستجو کرد.”
در حالی که جمهوری اسلامی به دلیل نقض حقوق بشر و آنچه “جاه طلبی اتمی” نظام نامیده می شود از سوی جامعه جهانی تحت فشارهای اقتصادی و سیاسی قرار گرفته، رئیس مجلس نهم نحوه مقابله با این فشار ها را “بهبود وضع اقتصادی” عنوان و خاطرنشان کرده است: “همه این سناریوپردازی‌های کشورهای زورگو و سر و صداهای زیادی برای ایجاد فشار اقتصادی بر ملت ایران است و عمل سیاسی داهیانه در این مقطع تمرکز بر خدمتگزاری به مردم و بهبود وضع اقتصادی کشور است؛ یعنی جلوگیری از گرانی و تورم”.
علی لاریجانی روز شنبه در اعتراض به تصمیم دولت اتاوا سفر خود به این کشور برای حضور در اجلاس بین المجالس در شهر کبک کانادا را هم لغو کرد؛ اجلاسی که قرار است اواخر مهر برگزار شود.
دولت کانادا که در بیانیه اخیر خود جمهوری اسلامی را “مهم ترین تهدید برای صلح جهانی و امنیت دنیا” دانسته، همچنین کمک های نظامی تهران به دولت بعث سوریه، تهدید اسرائیل و “لفاظی های نژاد پرستانه و ضد سامی” را از جمله دلایل قطع کامل روابط با جمهوری اسلامی اعلام کرده است.
وزارت خارجه همچنان وعده می دهد
حدود ۴۰۰ هزار ایرانی در کانادا زندگی می کنند و سالانه هزاران شهروند ایرانی خسته از فشارهای سیاسی و اقتصادی برای زندگی بهتر به این کشور مهاجرت می کنند؛ مهاجرتی که از این پس با دشواری های فراوانی ـ از جمله در زمینه گرفتن ویزا ـ رو به رو خواهد شد.در همین ارتباط روز گذشته حسن قشقاوی معاون کنسولی امور مجلس و ایرانیان خارج از کشور وزارت خارجه در گفتگو با خبرگزاری فارس اظهار کرد: “با توجه به اینکه هدف اصلی این اقدام نابخردانه و عجولانه کانادایی‌ها ایجاد فشار نسبت به ۴۰۰ هزار ایرانی مقیم این کشور بوده، تلاش می‌کنیم این اقدام را خنثی کنیم و با ارائه تسهیلات، مشکلات کنسولی هموطنان مقیم کانادا را به حداقل برسانیم.”
کارشناسان البته امید چندانی به چنین اظهاراتی ندارند. آذرماه سال ۹۰ نیز بریتانیا به دلیل هجوم نیروهای انصار حزب الله و لباس شخصی به سفارت این کشور در تهران، دیپلمات هایش را از ایران فراخواند. در آن زمان نیز وزارت خارجه گفته بود کوشش خواهد کرد این روند آسیبی به وضعیت اتباع ایرانی مقیم بریتانیانرساند؛ کوششی که همچنان بی نتیجه بوده است.
از همین رو متقاضیان مهاجرت به کانادا و اتباع ایرانی مقیم این کشور با تردید به آن بخش از مواضع قشقاوی نگاه می کنند که مدعی شده: “به منظور حل مشکلات ایرانیان مقیم کانادا از صبح امروز ستاد ویژه رسیدگی به امور کنسولی هموطنان ایرانی تشکیل و یکی از کارشناسان باتجربه کنسولی مسئول اینکار شد.”
نگاه یکدست رسانه های حکومتی
اما رسانه های جمهوری اسلامی بدون اشاره به علل و ریشه های نوع این تنش ها، عموما مقالاتی را منتشر کرده اند که نزاع تهران و اتاوا را از زاویه منحصر به فردی مورد بررسی قرار می دهد. در همین راستا سایت رجانیوز با انتشار مقاله ای تحت عنوان “پشت پرده تعطیلی سفارت کانادا در ایران” دلایلی همچون “وضعیت بحرانی اقتصاد کانادا” ، “واکنش در برابر نتایج اجلاس نم “و “انتقام جویی از بسته شدن سفارت انگلستان” را پشت بسته شدن سفارت کانادا در تهران دیده و در نهایت نتیجه گرفته است: “وابستگی این کشور به رژیم صهیونیستی و تأثیرپذیری‌ای که از آنها دارد، شرایطی به وجود آورده که ما نیازی به ارتباط با کانادا نداریم. ما از قطع رابطه با کانادا استقبال می‌کنیم، وابستگی این کشور به رژیم صهیونیستی و تاثیرپذیری‌ای که از آنها دارد، شرایطی به وجود آورده که ما نیازی به ارتباط با کانادا نداریم.”
روزنامه کیهان هم با چنین تحلیلی همسو است. این نشریه در شماره روز یکشنبه خود با انتشار گزارشی در خصوص تعطیلی “سفارت متروکه” کانادا نوشت: “دولت کانادا در اقدامی سیاسی و همسو با سیاست های ضد ایرانی روباه پیر، آمریکا و رژیم صهیونیستی سفارت متروکه خود در تهران را به دلیل عدم توقف در فعالیت های هسته ای، حمایت از سوریه و دشمنی با رژیم صهیونیستی از سوی جمهوری اسلامی ایران بست.”
این روزنامه که مدیر مسئول آن حسین شریعتمداری – نماینده آیت الله خامنه ای در موسسه کیهان- است در گزارش تیتر یک اش در صفحه اول ، اقدام اخیر کانادا را “پس لرزه های سیلی محکمی” توصیف کرد که غرب از “برگزاری موفق” اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران خورده است.
خبرگزاری فارس- نزدیک به سپاه- هم روزگذشته در تحلیلی مشابه نوشت: “به نظر می‌رسد، قطع روابط سیاسی کانادا با ایران انتقام‌گیری از شکست پروژه اسرائیلی-آمریکایی در کم‌رونق کردن اجلاس عدم تعهد بود و نتیجه آن چیزی نیست جز متضرر شدن سرویس‌های اطلاعاتی انگلیس و آمریکا، چراکه به خاطر همین ماجرا، آنها از یک پایگاه دیگر در تهران محروم شدند.”
رسانه های نزدیک به حاکمیت اشاره ای به این موضوع نکرده اند که کشته شدن زهرا کاظمی عکاس ایرانی-کانادایی که تیرماه سال ۸۲ توسط مسئولان قضایی جمهوری اسلامی بازداشت و به قتل رسید تا چه میزان در تنش آلود شدن روابط تهران و اتاوا در یک دهه اخیر نقش ایفا کرده است. در این سال ها مقامات کانادایی بار ها از مقامات جمهوری اسلامی خواسته اند آمران و عاملان قتل زهرا کاظمی، از جمله سعید مرتضوی – دادستان پیشین تهران و مدیرعامل کنونی سازمان تامین اجتماعی را که- در آن نقش مستقیم داشت، محاکمه و مجازات کنند. با این حال تهران در تمام این ۹ سال به درخواست اتاوا توجهی نکرده است.
