قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر از افزایش ۵ درصدی مرگ و میر معتادان در ۴ ماه اول امسال خبر داده است. به گفته او در‌سال ۹۳، ۳هزار نفر از معتادان بنا به دلایل مختلف مسمومیت حاد و تزریق زیاد، عفونت‌هایی مانند هپاتیت، ایدز، مصرف روانگردانها و قرص ترامادول و… فوت کردند که ۳۰۰ نفر آنها را زنان تشکیل می‌دادند اما در ۴ ماه نخست امسال۵۹۶ نفر مرد و ۷۰ نفر زن، مرگ ناشی از اعتیاد داشتند که این آمار در مجموع نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ۵ درصدی داشته است. بر اساس این گزارش در‌سال گذشته نسبت به مدت زمانی مشابه ۶۰ نفر از زنان به علت اعتیاد جان خود را از دست داده بودند که این آمار درحال حاضر به ۷۰ نفر افزایش یافته که نشان‌دهنده افزایش ۱۰درصدی مرگ زنان معتاد در۴ ماه نخست سال است.
علیرضا جزینی پیش‌تر هم با ارائه آماری در مورد تعداد معتادان گفته بود: “یک میلیون و ۳۲۵ هزار معتاد در ایران وجود دارد که ۱۰ درصد آنها زن هستند.”
او در حالی آمار معتادان کشور را یک میلیون و ۳۲۵هزارنفر اعلام می‌کند که پیش‌تر گفته شده تعداد معتادان ایران که مصرف روزانه و دائمی مواد مخدر دارند، بیش از دو میلیون نفر است. بسیاری از کارشناسان اما معتقدند آمارهای اعلامی دور از واقعیت و بر اساس بررسی‌های میدانی و پژوهشی، شمار معتادان ایران بسیار بیشتر از آمارهای رسمی است.
بر اساس اظهارنظرها و تحقیقات رسمی و غیررسمی پایین آمدن سن اعتیاد در کنار مسائلی چون ارزان و در دسترس بودن مواد مخدرو تغییر الگوی مصرف، بحران اعتیاد در ایران را بیش از پیش پیچیده کرده است.
کمک گرفتن از بسیج در مقوله اعتیاد
“علت اصلی این مرگ و میرها به ترتیب مسمومیت حاد، مصرف زیاد مواد و موادی که در شکم حمل می‌شده بوده است همچنین تزریق و عفونت‌هایی مانند ایدز و هپاتیت و مصرف روانگردانها از دیگر علل مرگ و میر‌های معتادان در امسال بوده است.” این را قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته و ادامه داده است: “۸۳هزار و ۶۰۰ قاچاقچی و توزیع‌کننده مواد مخدر دستگیر شده و ۳۸هزار و ۶۰۰ نفر معتاد متجاهر در سطح کشور هم جمع‌آوری شد. همچنین ۲۵هزار نفر از نقاط آلوده به مواد مخدر در سطح کشور جمع آوری شدند که در مجموع برای افراد دستگیر شده که بیش از ۱۱۰هزار نفر هستند پرونده‌های قضایی تشکیل شده است. امسال ساماندهی و درمان معتادین متجاهر در اولویت قرار دارد و به دنبال بازتوانی این افراد هستیم چرا که ۴۰درصد از سرقت‌های خرد توسط این افراد انجام می‌پذیرد. درحال حاضر ۵هزار نفر از نیروهای بسیج در امر آموزش در فضای مجازی به ما کمک می‌کنند.”
زمزمه کمک گرفتن از بسیج در مقوله اعتیاد تازگی ندارد. “اجتماعی کردن مبارزه با مواد مخدر” محور دلایلی بود که عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، دو سال پیش برای واگذاری مبارزه با مواد مخدر به بسیج در پنج شهر کشور، عنوان کرد. او بسیج را “گسترده‌ترین و فعال‌ترین شبکه اجتماعی” نامید و اعلام کرده که مبارزه با مواد مخدر در پنج شهر کشور به صورت “پایلوت” به بسیج واگذار شده اما اسامی این شهرها را اعلام نکرد. به گفته رحمانی فضلی، این مراکز استان، جزو پرشیوع‌ترین استان‌ها از نظر مصرف مواد مخدر هستند.
سردار محمد رضا نقدی، رئیس سازمان بسیج مستضعفین هم حل موضوع مواد مخدر را “جدی‌تر از کار و فعالیت دستگاههای اداری” دانسته و “جنبه‌های فرهنگی و پیشگیرانه” را محور کار این سازمان معرفی کرده است.
در پی این تصمیم، روزنامه شرق به سراغ معاون کاهش تقاضای ستاد مبارزه با مواد مخدر رفت و از او پرسید آیا ورود بسیج به حوزه مبارزه با موادمخدر نشان‌دهنده این است که دستگاههای متولی از جمله بهزیستی یا وزارت بهداشت و حتی ستاد نتوانسته اند به وظایف خود به خوبی عمل کنند؟ بابک دین‌پرست پاسخ داده بود: “ خیر اصلا اینطور نیست. هجمه‌ای که از این حوزه متوجه منافع ملی ما می‌شود و پیچیدگی آسیب‌های اجتماعی حوزه اعتیاد نشان می‌دهد یک جنگ تمام‌عیار در این عرصه وجود دارد. البته که بسیج نمی‌تواند جای بخش درمان اعتیاد را بگیرد اما قرار است در کمک به درمان و شناسایی معتادان با توجه به حضور بسیج در همه ارگان‌ها و ظرفیت‌هایش اقدام کند.”
او به سابقه همکاری با بسیج در مبارزه با روانگردانها در شهرستان‌های قائم‌شهر مازندران، فلاورجان اصفهان، ملایر همدان، هرسین کرمانشاه و قدس تهران هم اشاره کرده و گفته شناسایی و پاکسازی مناطق آلوده، شناسایی مراکز غیرمجاز درمان و فرآیند ترغیب معتادان برای مراجعه به مراکز درمان از جمله اقدامات موثر بسیج بود.
نیمی از معتادن زیر ۳۴ هستند
آخرین آمارها از معتادان ایران حاکی است که بیش از نیمی از معتادان کشور زیر ۳۴ سال سن دارند. مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر، پیش‌تر با اعلام این آمار درباره آخرین وضعیت مصرف مواد مخدر در جامعه ایران گفته بود: “بر اساس طرح شیوع‌شناسی ملی مشخص شد که نرخ شیوع اعتیاد در ایران بیش از ۶۵درصد با آمار تقریبی یک میلیون و ۳۲۵ هزار نفر معتاد است.” حمید صرامی با اشاره به اینکه مقوله موادمخدر دغدغه‌ای برای بیش از ۹۲ درصد مردم ایران شده است، عنوان کرده بود: “امروز در حوزه جرایم به عنوان عامل اصلی جرایم شناخته می‌شود و ۲۵ درصد از قتل‌های عمد با این موضوع ارتباط دارند.”
به گفته او “بیش از ۱۰ میلیون نفر از همسران و فرزندان آن یک میلیون و ۳۲۵ هزار نفر معتاد کشور، دغدغه روزمره اعتیاد را دارند و هر لحظه ممکن است یک همسر شیشه‌ای، فرزند یا همسر خود را به قتل برساند.”
بسیاری از کارشناسان کنترل مساله اعتیاد را مشروط به داشتن داده‌های نزدیک به واقعیت می‌دانند. این درحالی است که اعلام آمار واقعی معتادان، تابویی محسوب می‌شود که کسی مایل به شکستنش نیست و سال‌هاست با وجود اخبار نگران‌کننده شمار معتادان از دومیلیون نفر تجاوز نکرده است.
نهادهای متولی معتادان از کمبود بودجه شکایت دارند و کارشناسان برطرف کردن معضلاتی چون بیکاری، فقر و فراهم کردن تفریحات مورد نیاز جوانان را راه‌حل‌های ریشه‌ای حل بحران اعتیاد در کشور می‌دانند، مسئولان هم اگر چه گاهی در خصوص شرایط موجود هشدار می‌دهند اما حاضر نیستند آمار دقیقی از وضعیت اعتیاد در کشور اعلام کنند.
