کاوه افراسیابی
حمله آمریکا به داخل خاک سوریه که ظاهرا برای تعقیب اعضای القاعده بوده است، بسیاری از تحلیلگران ایران نگران این نکته شدند که توافق امنیتی بین آمریکا و عراق یک موضوع بین المللی ساده نیست که فقط به عراق مربوط باشد، بلکه یک مسئله منطقه ای است که کشورهای همسایه نیز باید مستقیما در جریان قرار بگیرند.
پیش از این معلوم بود که با توافق نامه امنیتی آمریکا و عراق که منجر به ایجاد 50 پایگاه نظامی آمریکا در عراق می شود که تعدادی از آنها در نزدیکی مرز قرار دارند،وحشت ایران از تهدیدهای آمریکا بیش تر می شود.
یک استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت:« توافق نظامی که به آمریکا این امکان را می دهد که پایگاه هایی در نزدیکی مرز عراق و با ایران و سوریه داشته باشد، این دو کشور را نگران کرده است».
روز پیش هلی کوپتر های آمریکایی به سرزمین های هم مرز عراق با سوریه حمله کردند و هشت نفر را کشتند. حمله به منظور دستگیر کردن یکی از اعضای القاعده صورت گرفته بود که گفته می شد قرار بود از مرز سوریه وارد عراق بشود. این حمله در زمانی صورت گرفت که آمریکا و عراق در حال مذاکره درباره توافقنامه دوجانبه بودند که تاریخ و نحوه حضور نیروهای نظامی آمریکا و متحدانش را در عراق تعیین می کرد. تاریخ خروج نیروهای متحد که توسط سازمان ملل تعیین شده است، روز 31 دسامبر سال جاری به پایان می رسد.
یکی دیگر از تحلیلگران سیاسی در تهران معتقد است:« محافل بین المللی برای بازسازی عراق از همسایگان این کشور دعوت کردند به همین دلیل هم باید همسایگان در جریان مسائل امنیتی این کشور نیز قرار بگیرند».
این پیشنهاد غیر منطقی نیست. به عقیده یک تحلیلگر سیاسی ایرانی، ایران و آمریکا در سه دوره گفتگو درباره امنیت عراق شرکت کردند و باید گفت که تصمیم آمریکا مبنی بر نادیده گرفتن نظرات ایران، اشتباه بزرگی است.
در عین حال، چنین بنظر می رسد که همه چیز از دست نرفته است و بعضی از اعتراض های ایران مورد توجه قرار گرفته است، مثل مصونیت کارکنان آمریکایی در خاک عراق که تغییر پیدا کرد و تعیین تاریخ خروج نیروهای آمریکا که برای 31 دسامبر سال 2011 تنظیم شده است که این هم به سود ایران است.
این حقیقت دارد که کسی در ایران روی خروج نیروهای آمریکا، در تاریخ تعیین شده و حتی کمی بعد از آن هم حساب نمی کند. اکثر تحلیلگران حضور آمریکا در عراق را به حضور این کشور در کره شمالی تشبیه می کنند که چند دهه بطول انجامید.
بدون در نظر گرفتن حساب و کتاب ایران درمورد خروج نیروهای آمریکا از عراق، در حال حاضر همه بر این نظر توافق دارند که نیروهای امنیت ملی ایران امنیت عراق را بخطر می اندازند و همین موضوع به نیروهای آمریما این اجازه را می دهد که ایران را بترسانند.
در ضمن هیچ کس در ایران معتقد نیست که ریاست جمهوری سناتور دموکرات، باراک اوباما، تغییر بزرگی در سیاست های نظامی آمریکا بوجود بیاورد. حضور گسترده نیروهای نظامی آمریکا بعنوان مداخله گر، نگران اصلی ایرانی ها از توافقنامه امنیتی است که این حضور گسترده تاکنون بعنوان نقض حق حاکمیت عراق و دارای تاثیر منفی در امنیت عراق تفسیر شده است.
با این وجود از لحظه ای که در سال کذشته خبر توافقنامه امنیتی منتشر شد، مقامات عراقی اصرار دارند که این توافقنامه هیچ ضرری برای همسایگان عراق ندارد و وزیر امور خارجه و وزیر امنیت ملی عراق در سفرهای متعددشان به ایران متذکر شده اند که آمریکا از استفاده از پایگاه هایش برای حمله به ایران، منع شده است.
اما چنین اطمینانی قبلا هم به دلیل ضعف ساختاری دولت عراق، مورد تردید قرار گرفته است و بعد از حمله آمریکا به سوریه، که براحتی می شود جای آن را با همین بهانه با ایران عوض کرد،زنگ های خطر به صدا درآمده اند.
واضح است که حملات کوچک آمریکا به داخل خاک سوریه، با توجه به نگرانی های زیادی که بعد از 11 سپتامبر درمورد امنیت ملی وجود دارد، فشار مضاعفی به ایران وارد می کند. در نتیجه، ایران در واکنش به به تحرکات حساب شده آمریکا در خاک سوریه، متحد نزدیک ایران، مسلما مخالفت هایش را با این توافقنامه افزایش می دهد.
این بدان معناست که تنش بین آمریما و ایران، درست در لحظه ای تشدید می شود که تغییر در کاخ سفید حتمی است و به نظر می رسد که اوباما، بجای جورج بوش جنگ طلب به ریاست جمهوری می رسد.
استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران معنقد است: “تغییر مئضع آمریکا و حمله آمریکا به اسرائیل به مثابه حمله تمرینی به ایران و سپاه پاسداران است و این مثل حمله هوایی اسرائیل به سوریه بود که پیش درآمد حمله به تاسیسات اتمی ایران است. از آنجایی که آمریکا سپاه پاسداران را در فهرست گروه های تروریستی قرار داده است، خود را ملزم به چنین اقداماتی می داند”.
اگر آمریکا پا را فراتر بگذارد، با این مسئله روبرو می شویم که آیا یک حمله یا یک سری حمله در راه است و از همه مهم تر اینکه اگر چنین اتفاقی بیافتد آیا ایران تلافی خواهد کرد و به خاک عراق حمله خواهد کردیا نه.
اتفاقات جدی در مقابل کوچک ترین تحرکات آمریکا ممکن است بیافتد که سیاستگزاران آمریکایی باید به آن توجه داشته باشند که این اتفاقات ممکن است بصورت زنجیره ای باشد یا به شکل واکنشی که منجر به از هم پاشیدن منطقه می شود.
حمله آمریکا به سوریه همزمان بود با بحث های داغ در کابینه عراق درمورد توافقنامه امنیتی که این نشانه ای بود از واکنش خشن آمریکا و جایگزین کردن زور بجای دیپلماسی.
جریان های ناسیونالیستی هم همواره وجود دارند که آمریکا می تواند از آنها استفاده کند و از حمایت آنها در مورد توافقنامه امنیتی استفاده کند. اما بعید است که موفق بشود و حمله به سوریه می تواند مردم عراق را با توافقنامه مخالف کند و محبوبیت ایران و نیروهای شیعه که رهبرشان مقتدی صدر است و گروه های دیگری که با توافقنامه مخالفند، افزایش یابد.
این احتمال هم هست که حمله آمریکا به سوریه این علامت را به پنتاگون داده باشد که توافقنامه به نتیجه رسیده است و با چند تغییر کوچک قابل اجراست. اگر چنین شود، آمریکا مرتکب اشتباه بزرگی شده است، اعمال خشونت آمیز آمریکا به سود مخالفان توافقنامه است و ممکن است که سیاستمداران عراقی را به این فکر بیاندازد که آمریکا قصد دارد مانع از اضافه شدن مفاد جدیدی به توافقنامه، از جمله خروج نیروها، مصونیت قانونی، کنترل زندان ها و غیره بشود.
این اقدام آمریکا باعث می شود که برخلاف تلاش های آمریکا و اسرائیل برای ایجاد شکاف بین سوریه و ایران، این دو کشور بیشتر از گذشته متحد بشوند. در عین حال، حمله کوچک آمریکا به خاک سوریه ممکن است منجر به اقدامات وسیع تری نظیر تهدید ارتش سوریه یا قلدری کردن بیش از حد برای این کشور باشد.
این اقدام هم یک اشتباه دیگر است. به سوریه نمی توان بیش از حد زور گفت و برعکس چنین اقدامی باعث مستحکم شدن روابط کشورهایی می شود که مخالف حضور آمریکا در منطقه هستند.
منبع: تایم آسیا 28 اکتبر