محمد باقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی در گفتگو با برنامه تلویزیونی “از تهران” که از شبکه عربی العالم وابسته به صدا و سیما پخش شد، درباره کاهش شدید قیمت نفت نیز سخن گفت. او درپاسخ به این سوال که آیا جمهوری اسلامی اکنون برنامه‌ای برای مذاکره دوجانبه با عربستان برای کاهش نرخ نفت و تولید آن دارد یا خیر، گفت: “ما از برادران مسلمان خود، از مسؤولان دولت محترم عربستان انتظار داریم که در یک مذاکره برد ـ– برد، برای دو ملت تصمیمات مناسب بگیریم و این خواست ما است و از آن استقبال می کنیم.” او با اشاره به تلاش ایران برای کاهش تولید نفت، اضافه کرد: “با کمال تاسف عربستان مقاومت کرد و برخی از کشورهای جهان نیز به دلایلی این سیاست را دنبال نمودند.”
او بار دیگر با اشاره به “ امکان برگزاری مذاکرات” میان ایران و عربستان، گفت: “اگر این تصمیم مشترک اتخاذ نشود، ما نسبت به جهت و خط و سرعتی که انتخاب کردیم، عدول نخواهیم کرد و حتی خود را برای شرایط بدبینانه‌تر هم آماده تر کردیم، ضمن اینکه ما خوشبین هستیم که برادران ما در کشور مسلمان عربستان با مسؤولان مسلمان کشور ایران برای نفع دو ملت تصمیمات سنجیده ای بگیرند.” نوبخت تاکید کرد: “حتی اگر قیمت نفت به نصف هم کاهش پیدا کند، اگر چه ممکن است زحمت هایی را برای ایران داشته باشد، اما این اقدامات نخواهد توانست ملت را وادار به تسلیم کند؛ و حتی موجب کندی روند توسعه هم نخواهد شد.”
از طرفی دیگر، محمدرضا تابش نماینده مجلس، در گفتگو با خبرگزاری ایسکانیوز درباره احتمال سفر هاشمی رفسنجانی به عربستان پیرامون موضوع کاهش قیمت نفت اعلام کرد: “برخی روحانیون عالی رتبه و مراجع از آیت الله هاشمی خواسته اند که با عربستان مذاکره کند، اما با توجه به تحولات در عرصه سیاسی و قدرت عربستان که در حال تضعیف است و افزایش قدرت منطقه ای و بین المللی ایران، این کار خیلی به مصلحت نیست. اگر زمینه سازی های بیشتری صورت بگیرد و اعتماد بیشتری بین دو کشور ایجاد شده و رفع کدورت شود در آن شرایط رفتن آیت الله هاشمی کارساز است.”
اکبر هاشمی‌رفسنجانی هم چند روز پیش در جریان دیدار با سفیر الجزایر با اشاره به سوابق کاهش قیمت نفت در سالهای گذشته گفته بود: “یک بار نیز در دهه هفتاد و دولت سازندگی این اتفاق افتاده بود که با کمک عربستان، مسأله را حل کردیم”. به گزارش سایت انتخاب -که به تازگی بازگشایی شده است- هاشمی همچنین گفته بود: “اوپک سازمانی برای حمایت از تولید کنندگان نفت است و نباید تحت تأثیر زیادی خواهی های مصرف کنندگان نفت قرار گیرد.[…] نباید بگذاریم ثروت مسلمانان و اسلام به هدر رود و دیگران برای منابع ما تصمیم بگیرند.”
مسئولان جمهوری اسلامی پس از چند ماه سقوط قیمت نفت و چند هفته اظهارات تند علیه عربستان، حالا از مذاکره سخن می گویند.
بر اساس گزارشی که روزنامه ایران از جلسه غیرعلنی وزیر نفت با نمایندگان مجلس منتشر کرد، در این جلسه نیز متهم اصلی عربستان بوده است. به نوشته این روزنامه “وزیر نفت روحانی طرف سعودی را متهم کرد که برای منافع زودگذر سیاسی قیمت نفت را به گروگان گرفته است. لحن اعتراض تهران علیه سعودی زمانی تند‌تر شد که علی‌النعیمی وزیر نفت عربستان گفت که نفت حتی اگر ۲۰ دلار شود تولید خود را کاهش نمی‌دهیم.”
در این نشست وضعیت قیمت نفت و بودجه سال آینده نیز بررسی شد. مهمترین نگرانی دولت از کاهش درآمد نفتی، کسری بودجه هنگفتی است که احتمالا در سال بعد دامن‌گیر دولت خواهد بود. یکی از نمایندگان مجلس با اشاره به احتمال کسری بودجه دولت به روزنامه ایران گفته بود: “دولت معتقد است که شرایط پیش آمده را با مکانیسم تخصیص می‌تواند مدیریت کند. مسئولان دولتی می‌گویند وقتی ما لایحه بودجه را بستیم قیمت ۷۲ دلار منطقی بود و یک بحث هم این است که اساساً اگر با همین قیمت هم بسته شود، اتفاق خاصی نمی‌افتد. چون همین بودجه سال‌جاری را که ۲۱۱ هزار میلیارد تومان بستیم ۱۸۰ هزار میلیارد تومانش محقق شد و ۳۱ هزار میلیارد آن محقق نشد بنابراین در بدترین حالت این ۳۱ هزار میلیارد تومان می‌شود ۳۵ هزار میلیارد تومان.”
روزنامه شرق نیز طی گزارشی از همین جلسه، از قول سخنگوی کمیسیون امنیت ملی نوشته بود: “جنگ نفتی علیه ایران آغاز شده و عربستان کاری در اوپک کرده که تا چندی بعد اوپک نه در ابعاد بین‌المللی که در ابعاد منطقه نیز این تاثیرگذاری را نخواهد داشت و این برای کشورهای عضو اوپک بسیار نگران‌کننده است.” این روزنامه اضافه کرده بود: “برخی نمایندگان حاضر در جلسه به گلایه از وضعیتی می‌پردازند که به هزار دلیل و بی‌تدبیری‌های دولت گذشته، امروز پیش‌روی وزیر نفت است. اینکه زنگنه این روزها با سطح تولیدی که در اوپک حرفی برای گفتن ندارد در جلسه‌ها حاضر شده و افزایش سطح تولید نفت را یکی از راه‌های پیشنهادی برای برون‌رفت از مشکلات بودجه‌ای دولت عنوان می‌کنند.”
چنانچه ایران بخواهد با افزایش سطح تولید بخشی از کسر بودجه خود را جبران کند، بیش از پیش در توطئه کاهش قیمت نفت سهیم خواهد شد. پیش از این اخباری از تخفیف‌های بی‌سابقه ایران برای فروش نفت منتشر شده بود و اکنون هم شایعاتی از افزایش تولید منتشر شده است.
اوایل دی‌ماه خبرگزاری دولتی ایرنا در گزارشی از پاسخ تهران به برنامه‌ریزی‌های عربستان برای در اختیار گرفتن بازار نفت ایران خبر داد و نوشت: “پس از رقابت شدید کشورهای عضو اوپک برای حفظ سهم خود در بازار جهانی نفت از طریق ارایه تخفیف به مشتریان جدید و سنتی، ایران نیز برای حفظ جایگاه خود در بازار نفت و با هدف جلوگیری از اشغال این بازار توسط عربستان، تخفیف های قابل توجهی را ارایه کرده است.” این خبرگزاری اضافه کرد: “ارایه تخفیف های سنگین به مشتریان، اولین بار توسط اعراب از جمله عربستان آغاز شد و به تبع آن سایر تولیدکنندگان نیز سعی کردند با ارایه تخفیف های بیشتر، محموله‌های نفت خام خود را جذاب تر کنند.در این میان، با توجه به شباهت فنی نفت عربستان با نفت ایران، ارایه تخفیف بیشتر توسط ریاض می‌تواند به تصاحب بازار نفت ایران منجر شود، بنابراین مسوولان شرکت ملی نفت مجبور شده‌اند که در هفته‌های اخیر قیمت نفت سنگین ایران را متناسب با قیمت نفت عربستان، کاهش دهند.اگرچه مسئولان امور شرکت ملی نفت ایران از اظهار نظر در این خصوص خودداری کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد که این اقدام با هدف حفظ سهم ایران در بازار نفت سنگین باشد.”
دیروز خبرگزاری مهر در گزارشی جدید از “سقوط دوباره قیمت نفت” خبر داد و به نقل از رویترز نوشت: “به دلیل تولید بی‌سابقه نفت توسط روسیه و عراق و همچنین پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا، قیمت نفت دریای برنت و نفت خام آمریکا دوباره کاهش یافتند. نفت خام وست تگزاس اینترمیدیت آمریکا با ۹۰ سنت کاهش به رقم ۵۱.۷۹ دلار در هر بشکه رسید که این رقم از می سال ۲۰۰۹ میلادی بی سابقه گزارش شده است. در همین حال، نفت برنت به عنوان معیار جهانی برای تحویل در ماه فوریه با ۸۴ سنت کاهش به رقم ۵۵.۵۸ دلار رسید که در ۵ سال و نیم اخیر بی‌سابقه است، معامله شد.”
