توماس اردبرینک
صد و بیست کشور عضو جنیش عدم تعهد، یک پیروزی برای میزبانشان ایران، به ارمغان آوردند. آنها روز جمعه از برنامه های تردید آمیز اتمی ایران حمایت کردند و از تلاش های آمریکا و متحدانش برای منزوی کردن ایران با استفاده از تحریم ها، انتقاد.
اما در رسانه های ایران در پایان این اجلاس هیچ خبری در مورد حمایت از سوریه، متحد ایران در خاورمیانه، منتشر نشد نظرات اکثریت اعضای اجلاس که درمورد غیرقابل دفاع بودن تلاش های دولت سوریه برای سرکوب مخالفانش ،نیز در جایی نیامد.
یک دیپلمات که نخواست نامش فاش شود گفت که با وجود اینکه ایران تلاش زیادی کرد تا حمایت کشورهای غیر متعهد را به حمایت سوریه جلب کند، آیت الله خامنه ای و مشاورانش نیز کشورهای خارجی را متهم به حمایت از مخالفان دولت سوریه کردند.
نتیجه نهایی این اجلاس که از بعد از انقلاب ۱۹۷۹ بزرگ ترین اجلاس بین المللی درایران محسوب می شود، حمایت تعداد زیادی از مدعوین از برنامه های اتمی ایران و نشان دادن این حمایت به غرب بود. حمایت اعضای اجلاس کشورهای غیر متعهد از آخرین سند توافق نشان داد که ایران، آنطور که آمریکا می گوید منزوی نیست.
بیانیه اجلاس در تهران نه تنها درمورد حق ایران برای استفاده صلح آمیز انرژی اتمی تکیه داشت بلکه حق مالکیت سوخت اتمی را نیز از آن ایران می داند که معنایش این است که ایران می تواند به غنی سازی اورانیوم ادامه بدهد.
شورای امنیت سازمان ملل،بارها از ایران خواسته بود که دست از غنی سازی اورانیوم بردارد. آمریکا و متحدان غربی اش معتقدند که برنامه های اتمی ایران برای دستیابی به سلاح اتمی است و به همین دلیل تحریم های سنگین اقتصادی برای ایران در نظر گرفتند. این درحالی است که ایران به درخواست های شورای امنیت هیچ پاسخی نداده است.
ایران بارها اعلام کرده است که برنامه های اتمی اش صلح آمیز است و به وظایفش بعنوان عضو پیمان منع تولید سلاح اتمی پایبند است، می گوید که اسرائیل عضو این پیمان نیست و سلاح های اتمی اعلام نشده دارد. اسرائیل که ایران را دشمن اصلی خود می داند، تهدید کرده است که به تاسیسات اتمی ایران حمله می کند.
مسئله اتمی ایران با گزارشی که آژانس بین المللی انرژی اتمی درمورد ایران منتشر کرد، بیشتر مطرح شد. در این گزارش آمده است که ایران سرعت غنی سازی اورانیوم را در ماه های اخیر افزایش داده است.
به نظر می رسد که سوریه بازنده بزرگ ایران اجلاس بود زیرا ایران نتوانست حمایت لازم از دولت بشار اسد را بدست آورد. در روزهای پایانی رهبران ایران برای جلوگیری از مخالفت ها دیگر حرفی از سوریه به میان نیاوردند.
یک شاهد می گوید، روز جمعه عصبانیت در سالن موج می زند. علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران در راهروی اصلی با همتای سوری اش نزدیک به ۲۰ دقیقه حرف زد. بعد از آن سوری ها از سالن خارج شدند و یک ساعت بعد به سالن بازگشتند.
این دیپلمات گفت که در بعد از ظهر، هیات ایرانی تلاش کرد تا مقوله سوریه و منع تولید سلاح اتمی را جدا کند که با مقاومت اتحادیه عرب مواجه شد. هند که خود یک قدرت اتمی محسوب می شود، از لحن پیشنها منع تولید سلاح اتمی ناراضی بود.
عدم توانایی ایران برای کمک به سوریه در جریان نشست یک روز پس از سخنرانی رئیس جمهور اسلامگرای مصر، محمد مرسی، مشخص شد. وی با محکوم کردن دولت بشار اسد ، ایران را غافلگیر کرد. کارشناسان می گویند که سخنرانی مرسی که حضورش در ایران بعنوان نشانه قدرت گرفتن کشورهای ضد غربی در خاورمیانه تلقی شده بود، زنگ خطری برای ایران است.
اوگوستوس ریچارد نورتون، استاد روابط بین الملل دانشگاه بوستون، می گوید: “از یک سو ایران به حق استفاده صلح آمیز از سلاح اتمی اش رسید اما از سوی دیگر به وضعیت استراتژیک سوریه کمکی نشد. این نشان داد که ایران کاملا از افکار عمومی دنیای عرب دور شده است. ایران باید بشدت نگران این مسئله باشد.”
آیت الله خامنه ای به طور غیر مستقیم از آقای مرسی و سخنرانی اش انتقاد کرد که این مانع بزرگی برای ایران بعنوان رئیس جنبش غیر متعهد ها تا سال ۲۰۱۵، محسوب می شود.
حسین شیخ الاسلام، یکی از سفرای با نفوذ سابق از او هم صریح تر بود، به گزارش آژانس نیمه خبری مهر، وی گفت که رئیس جمهور مصر اصول دیپلماتیک را زیر پا گذاشته است و با این بی تجربگی سیاسی، مرتکب یک اشتباه بزرگ شده است.
یکی دیگر از اتفاقات حساسیت برانگیز، سخنان دبیر کل سازمان ملل، بان کی مون بود که حضورش از سوی ایران یک اعتبار بزرگ در مقابل آمریکا و اسرائیل محسوب می شد. وی در سخنرانی اش در دانشکده روابط بین الملل گفت که بطور خصوصی از آیت الله خامنه ای خواسته است تا همه زندانیان سیاسی را آزاد کند.
اگرچه این اجلاس باعث شد که رهبران ایران به مخاطبان داخلی خود بگویند که ایران جایگاه بین المللی مهمی دارد، تلویزیون دولتی ایران نسبت به دیدگاه های مقامات سیاسی بی اعتنا بود. اکثر رسانه های ایران سخنرانی آقای مرسی را سانسور کردند.
نیویورک تایمز، 1 سپتامبر
