تلاش‌ها برای یافتن سه کوهنورد ایرانی فاتح قله برودپیک، تا پایان روز دوشنبه 31 تیر ماه بی‌نتیجه ماند تا امیدها نسبت به نجات جان آیدین بزرگی ، پویا کیوانی و مجتبی جراحی کمرنگ‌تر شود. برخی از کوهنوردان بین‌المللی از مرگ آنها سخن می‌گویند و اینکه تلاش بیشتر بی‌فایده است اما از نظر ایرانیان دست‌اندرکار، عملیات جستجو باید همچنان ادامه پیدا کند.
تیم کوهنوردی باشگاه آرش، بیستم خرداد ماه ایران را به مقصد پاکستان ترک کرد تا صعود به قله ۸۰۴۷ متری برودپیک در ارتفاعات هیمالیا را آغاز کند. از جمع پنج نفره آنان، رامین شجاعی سرپرست گروه و افشین سعیدی در ارتفاعی پایین‌تر مستقر شدند و پویا کیوان، آیدین بزرگی و مجتبی جراحی به قله رسیدند. اما این سه، هرگز به چادر تیم برنگشتند تا افتخار صعود به دوازدهمین قله مرتفع جهان را جشن بگیرند. ساعت 10 صبح روز 28 تیر ماه، آیدین از ارتفاع 7800 متری تماس گرفت و از بحرانی بودن اوضاع خبر داد. او در همان روز چند تماس دیگر هم داشت که هرکدام از وخیم‌تر شدن شرایط حکایت می‌کرد؛ چادر پاره شده و دیگر آب و غذایی هم باقی نمانده بود. آیدین حال یکی از همراهانش را هم وخیم اعلام کرده بود.
پایان عملیات نجات از سوی پاکستانی‌ها
آیدین از ساعت 19:30 دقیقه روز شنبه 29 تیر، هیچ تماسی نگرفته است. در همان روز، “توماس لامل” از کوهنوردان بنام و دارای سابقه بسیار در عملیات‌های نجات، خطاب به همایون بختیاری، دبیر باشگاه کوهنوردی آرش اعلام کرد: “ما دیروز سه پرواز تا ارتفاع 7800 متری داشتیم.به خاطر محدودیت پرواز بالگرد در برودپیک ، عکس‌هایی از منطقه‌ای که فکر می کردیم آنها در آنجا هستند گرفتیم. من در هر لحظه آماده بودم تا اگر کسی را ببینم برای نجات اقدام کنم.به اسکاردو برگشتم و عکسها را بررسی کردیم ولی چیزی پیدا نکردیم. سپس ما با آخرین نقطه تلفن ثریا هماهنگ کردیم، با گوگل ارث به موقعیت آنها روی کوه پی بردیم و مجددا عکسها را بررسی کردم و چیزی پیدا نکردم. به نظر می رسد آنها از یال اشتباه قله راکی روی برودپیک پایین آمدند. آخرین تماس در محدوده راکی در ارتفاع حدود 7500 متر است.”
باشگاه آرش با شرکت ATP هم در تماس بوده و از سوی بختیاری اعلام شده که تمامی هزینه‌های عملیات نجات پرداخت می‌شود و هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. با این حال پاسخ نیکنام کریم، مدیر اجرایی و مسؤل شرکت ATP در روز دوشنبه از این قرار بوده است:” با توجه به گزارش جستجو های زمینی باربران ارتفاع و جستجوی هوایی آقای توماس لامل، راهنمای کوهستان آلمانی، متاسفانه کوچکترین شانسی برای بقای برادران کوهنورد ایرانی وجود ندارد . این رویدادی غم انگیز اما واقعی است. در صورتی که شما مایل باشید جستجوی زمینی یا توسط بالگرد ادامه می‌یابد. ما در وضعیت آماده باش هستیم. ما یک تیم از باربران ارتفاع در اسکاردو و همچنین بالگردی داریم که به سرعت می تواند پرواز کند.”
عصر دیروز، منظور حسین، رئیس فدراسیون کوهنوردی پاکستان هم با ارسال نامه‌ای به همتای ایرانی‌اش از متوقف شدن عملیات جستجو خبر داد. او شرح داده که تمام منطقه جستجو شده اما حاصلی نداشته است.
ساعتی بعد، تقی صادقی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی در پاکستان، متوقف شدن عملیات جستجو را منطقی ندانست و خبر داد که توماس لامل، متقاعد شده جستجو را از سر بگیرد، به شرط اینکه اوضاع جوی مساعد باشد و مجددا هلی‌کوپتری در اختیار او قرار بگیرد.
باشگاه آرش هم اعلام کرده که توقف عملیات نجات را نمی‌پذیرد و به دنبال مشورت و نظرخواهی از چهره‌های مطرح جهانی است.
“آنها فوت کرده‌اند”
دنیس اوروبکو، یکی از کوهنوردان شاخص جهانی و از متخصصان صعود به برودپیک که مشاور فنی این صعود نیز بوده، روز دوشنبه در جواب سعید علوی، یکی از اعضای باشگاه که خواستار کمک و راهنمایی بوده، نوشته است: “سلام دوست عزیز لطفاً قوی باش. در این شرایط ما فقط میتوانیم دعا کنیم، تا ببینیم چه پیش می آید. کلمات سخت من را ببخش. در هر صورت فرود باورنکردنی بوده- من نمیتوانم احساسات خودم را کنترل کنم، دارم گریه می‌کنم. چنین ارتفاعی نیاز به این دارد که آن کوهنوردان خودشان اقدام کنند. کسی نخواهد توانست آنها را از آنجا حرکت دهد…”
با سیمون مورو، یکی دیگر از چهره‌های شاخص این رشته که در منطقه حضور دارد، هم مکاتبه شده و او پاسخ داده : “شرایط ویژه پاکستان از جمله ندادن اجازه پرواز به خلبانان خارجی در مناطق ممنوعه، کار را سخت‌تر کرده و اینکه زمان خیلی تعیین کننده است و هماهنگی تیم امداد که بتواند به آنجا بیاید و تلاش کند، چندین روز طول می کشد ولی دوستان شما نیاز به چیزی در حد چند ساعت یا یکی دو روز دارند.”
او در ایمیل دیگری تاکید کرده است: “به نظر من آنها فوت کرده‌اند. تعداد روزهای زیاد بدون غذا و آب و خواب مناسب، می‌تواند قوی‌ترین انسان‌ها را تلف کند.”
صعودی بدون مجوز
کاربران ایرانی فضای مجازی، که با حساسیت سرنوشت این سه کوهنورد را دنبال می‌کنند، در روزهای گذشته انتقادات بسیاری نسبت به نحوه اطلاع‌رسانی و پیگیری عملیات نجات کرده‌اند. فدراسیون کوهنوردی هم در معرض انتقادات بسیار قرار گرفته،چرا که آیدین بزرگی در نامه‌ای که از او منتشر شده، از فدراسیون کوهنوردی گله کرده است. او قبل از صعود، نامه‌ای می‌نویسد و در اختیار پرستو ابریشمی، کوهنورد زن ایرانی قرار می‌دهد تا پس از صعود در رسانه‌ها منتشر شود. آیدین در این نامه نوشته است: “ چه کسی است که بتواند جلوی عزم ما بایستد؟ عزم ما از ذره ذره وجود کوهنوردان ایران است. عزم ما بی‌پولی را نمی‌شناسد، عزم ما خطر را می‌هراساند، عزم ما نیازی به اجازه پشت میز نشینانی ندارد که خود را رئیس و سرپرست می‌دانند، که خود را تافته جدا بافته می‌دانند، که خود را نخبه می‌پندارند، که خود را کوهنورد می‌دانند، که آنان‌اند که محتاج عزم مایند، که آنان‌اند که زیر چتر مایند. عزم ما نامه و گواهی و مجوز شورا نمی‌خواهد.”
و یا در جای دیگری عنوان می‌کند که: “ می‌گویند نمی‌توانید، می‌گویند کشته می‌شوید، می‌گویند شما را چه به این کار‌ها! نخبگان ما نتوانستند، شما که اصلا نخواهید توانست. می‌گویند راه‌تان را می‌بندیم، پایتان را می‌گیریم. می‌گویند هیمالیا مال ماست، صعودش هم مال ماست، افتخارش هم فقط مال ماست، کیف و کوکش هم مال ماست، عشق و حالش هم مال ماست. می‌گویند بروید چند ماه دیگر جواب نامه‌تان را می‌دهیم، می‌گویند مگر بچه بازیست، مگر به این آسانی است! می‌گویند آنجا هییییییییییمااااااااااالیییییییییاسسسسسسسسست، توچال نیست!”
آن گونه که از این نامه برمیاید، گروه آرش، بدون کسب مجوز و هماهنگی‌های لازم قصد صعود داشته است. سخنان محمود شعاعی، رئیس فدراسیون کوهنوردی ایران هم که گفته این گروه بدون مجوز فدراسیون اقدام کرده، مورد انتقاد فراوان قرار گرفته است.
شعاعی گفته بود: “ ملاک عمل کوهنوردان، تنها برافراشته شدن پرچم ایران بر فراز قلل نیست؛ باید دید چه هزینه‌ای در این راه پرداخته شده است و آیا نتیجه این حوادث جز این است که افراد به ظرفیت‌های واقعی خود شناخت نداشته و در این راه علاوه بر داغدارکردن خانواده‌ها، رشته کوهنوردی را دچار آسیب‌های فراوان کرده‌اند؟”
او تاکید کرده بود: “نگاه ما به فرهنگ کوهنوردی و رسیدن به قله دچار باید بازنگری شود؛ صعود به هر قیمتی را باید کنار گذاشته و چشم‌های خود را به سوی واقعیت‌های جهان کوهنوردی باز کنیم؛به راستی جایگاه ما کجاست؟ در شرایطی که بر روی یک قله 5 هزاری یا 6 هزاری برای بازگشایی مسیر تلاش نکرده‌ایم، قصد صعود 8هزار متری‌ها از مسیر جدید تا حدودی غیر متعارف است.”
بنا بر اعلام او، تابستان سال 83،قله کی‌تو، داوود خادم / تابستان سال 87، قله نانگاپاربات، سامان نعمتی / بهار سال 89،قله دائولاگیری، مهدی اعتمادفر / بهار سال 90،قله ماناسلو، عیسی میرشکاری / تابستان سال 90، قله گاشربروم دو، لیلا اسفندیاری / بهار سال 91، قله ماناسلو، جعفر ناصری / تابستان سال 91، قله مون‌بلان فرانسه، مهدی عمیدی از جمله کوهنوردان ایرانی بوده‌اند که در صعودهای بین‌المللی جان خود را از دست دادند.
در اطلاعیه این فدراسیون هم ادعا شده که اگرچه این صعود با موافقت و اطلاع فدراسیون نبوده اما تمام تلاش خود را برای نجات جان سه کوهنورد مفقود شده به کار گرفته‌اند.
