عبدالرحمان رستمیان، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس روز چهارشنبه چهارم شهریور ماه با تاکید بر ضرورت اختصاص 5 درصد از تخت‌های بیمارستانی به بیماران اعصاب و روان، گفت: “امروزه ۴ میلیون نفر در کشور درگیر درمان بیماری روانی هستند.” به گفته او واقعیت آن است که بار بیماریهای روانی بالا است و باید سهم بیشتری از اعتبارات را برای این بیماری درنظر گرفت.
پیش‌تر احمد آرایی‌نژاد، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از وجود ۱۲ میلیون بیمار روانی در کشور خبر داده و گفته بود: “با وجود آمار بالای بیمار روانی فقط ۴۰ هزار تخت روانپزشکی داریم.” او با ابراز تاسف از بی‌توجهی متولیان نسبت به بیماران روانی در کشور، گفته بود: “روند رو به رشد بیماریهای روحی و روانی در کشور و بی توجهی مسئولان به وضعیت آنها بسیار نگران کننده است”.
نایب رئیس انجمن روانشناسان ایران نیز بهمن ماه گذشته با اشاره به این که نزدیک به یک چهارم جمعیت کشور اختلال روانپزشکی دارند، گفته بود: “آخرین آماری که از بیماری های روانی در کشور وجود دارد حدود 23 درصد است که این آمار مطابق با آمار جهانی در کشورهای پیشرفته، درحال توسعه و توسعه یافته به یک نسبت پیشرفت داشته است”. به گفته او طبق آمار نزدیک به ۳۴ درصد تهرانی‌ها دارای بیماری روانی هستند.
رنج مضاعف بیماران روانی
تحقیقات وزارت بهداشت نشان می‌دهد که بیماریهای روانی در زنان کشور، رتبه اول بار بیماری‌ها را دارد و در مردان بعد از حوادث عمدی و غیر عمدی -که عمدتاً حوادث ترافیکی است- دومین بار بیماری‌ها را از نظر مرگ و ناتوانی باعث می‌شود. به گفته عباس‌علی ناصحی، مدیرکل سلامت روان وزارت بهداشت و بر اساس آخرین تحقیق وزارت بهداشت که بعد از ۱۰ سال ا‌نجام شد، ۲۶.۵ درصد زنان و ۲۰.۸ درصد مردان در طول یک سال به یک نوع اختلال روانی مبتلا می‌شوند که رتبه اول بار بیماریهای زنان را دارد. همچنین بر اساس آماری که از سوی سازمان آمار کشور اعلام شده ۵.۱۴ درصد زنان سرپرست خانوار دارای بیماری روانی هستند.
روانپزشکان علل مختلفی را برای ابتلا به بیماریهای روانی عنوان می‌کنند که از آلودگی هوا و فشار کار تا وضعیت بد اقتصادی و نگرانی از آینده و… را شامل می‌شود. دکتر غلامرضا میرسپاسی، رئیس انجمن روانپزشکان ایران نیز به تازگی به ایسنا گفته است: “افزایش مشکلات اقتصادی و اجتماعی مردم طی چند سال اخیر در گسترش بیماریهای روانی نقش زیادی داشته است و این افزایش در آمارهای جدید بیشتر خود را نشان می‌دهد.”
دکتر سید احمد جلیلی، رئیس پیشین و مشاور عالی انجمن روانپزشکان ایران پیش‌تر در گفت‌وگو با “روز” افزایش تعداد بیماران روانی ایران را تابعی از مدل جهانی دانسته و گفته بود: “آمار جهانی در حدود ۲۵ درصد است که این رقم بسته به روش‌های آماری و نمونه‌هایی که از آن آمار بگیرند، کمی بالا و پایین می‌شود. البته تفاوت آمار در بین کشورهای مختفلف و همچنین و در شهر‌ها و روستا‌ها وجود دارد؛ ولی معدل ۲۵ درصد، یک آمار جهانی است.”
او در خصوص تفاوت ۱۳ درصدی آمار مبتلایان پایتخت با دیگر شهرهای کشور نیز بر این نظر بود که “زندگی در تهران مشکل‌تر از شهرهای دیگر است. کمبود وقت، کمبود امکانات زندگی، آلودگی هوا، نبود امکانات بهداشتی، مواردی مثل سنگین‌تر بودن استرس‌ها، فشار کاری و مشکلات شهری از دلایل بیشتر بودن شمار مبتلایان به بیماریهای روانی در تهران است.”
دکتر اصغر کیهان‌نیا دیگرروانشناسی که با “روز” گفت‌وگو کرده بود نیز با اشاره به اینکه در افراد بسیاری زمینه افسردگی، پرخاش‌گری و خشونت وجود دارد، گفته بود: “جامعه نگران است و به دلیل تغییرات قوانین اتفاقاتی که می‌افتد و اخبار بد و عدم ثباتی که در جمع وجود دارد، مردم تحت تنش و استرس قرار دارند.”
این روانشناس معتقد است باید ساز و کاری ایجاد شود تا افرادی که دارای مشکلات روانی هستند رایگان و یا با هزینه کم به مشاوره و خدمات درمانی دسترسی داشته باشند: “بسیاری از خودکشی‌ها، همسرکشی‌ها و فرزند کشی‌ها ناشی از فشارهای روانی و استیصال است. عوامل اقتصادی می‌تواند یکی از مهمترین عوامل نگرانی و استیصال مردم باشد. اگر مراکزی وجود داشته باشد که مردم را به رایگان راهنمایی بکند، آمار بزهکاری و خشونت هم پایین می‌آید.” کیهان‌نیا همچنین هزینه بالای روانشناسان را یکی از عوامل بیگانگی مردم با مشاوره و بهداشت روان و درمان می‌داند.
رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران نیزدرباره شیوع افسردگی بین دانشجویان هشدار داده و به ایسنا گفته است: “آمارها تایید می کند شیوع افسردگی در دانشجویان و همچنین سوءمصرف مواد و مصرف خودسرانه دارو، بیشتر است. زیرا جوانان هم در رده سنی دوره خاصی قرار دارند و هم نخبگانی هستند که در دانشگاه وارد شده اند و انتظاراتی از این موقعیت خود دارند. آنها از هم سن و سالهای خود بیشتر می‌فهمند و نسبت به رده های سنی دیگر روحیه حساستری دارند. از طرفی باید مشکلات جامعه و دانشگاه ها را هم باید در نظر گرفت که همه این عوامل تاثیرگذارهستند تا دانشجویان دچار افزایش میزان افسردگی نسبت به سایر اقشار شود. یعنی آنها در دوره ای از عمر خود هستند که بیشتر می فهمند، حساس ترند ولی امکان عمل از آنها گرفته می شود و به همین دلیل میزان افسردگی ممکن است در آنها بیشتر شود.”
احمد جلیلی، دبیر آموزشی فدراسیون انجمن‌های روانپزشکی آسیا با تایید مشکلاتی که بیماران روانی از آن رنج می‌برند گفته است: “اصلا حمایتی از بیماران روانی وجود ندارد و امکانات مورد نیاز این دسته از بیماران تامین نمی‌شود. بیماران روانی از جهت امکانات کاردرمانی، روان درمانی، دارودرمانی کامل، دسترسی به روانپزشک و مراکز درمانی در مضیقه هستند.”
به گفته این روانپزشک، مهمترین مشکل، “هزینه” بیماری است. جلیلی همچنین گفته: “بیمه‌ها اغلب بیماری‌ها را تحت پوشش دارند ولی به محض اینکه اسم بیماران روانی بیاید می‌گویند در این مورد بیمه قرارداد و تعهدی ندارد و متاسفانه بیماران هیچ حمایتی از طرف بیمه ندارند، که این وضع بسیار نگران کننده است.”
طبق آمارهای رسمی ۱۶ درصد جمعیت کل کشور یعنی رقمی در حدود ۱۳ میلیون نفر از هیچ‌گونه بیمه‌ای برخوردار نیستند و باید تمام هزینههای درمانی خود را به صورت آزاد پرداخت کنند. نگرانی‌ها وقتی شدت می‌گیرد که بدانیم بیماریهای روانی می‌تواند بیماریهای جسمی نیز برای فرد به دنبال داشته باشد.
